در هنگام خشم و عصبانیت در محیط خانواده، بهترین روش برای کنترل این خشم در برابر اعضای دیگر خانواده چه روشهایی است؟
- قبل از هر چیز باید بدانید که بین «خشم» و «خشونت» تفاوت مهمی وجود دارد و آن این است که «خشم» یک احساس و «خشونت» یک عمل است (گردآوری : انجمن ناجی) بنابراین می توان «احساس خشم» را پیش از آنکه به «عمل خشونت» تبدیل شود با تکنیکهایی کنترل و نهایتاً برطرف کرد. بنابراین هنگام احساس خشم می توانید:
۱) کاری که به آن مشغول هستید را رها کرده، محل را ترک کنید، قدری راه بروید، و آنقدر خارج از آن مکان بمانید تا احساس خشم در شما برطرف شود... ۲) برای این دور شدن از محل در جهت زایل کردن احساس خشم، از قبل میان خود و نزدیکانتان - همسر و غیره - آمادگی ایجاد کنید. برای این کار، در زمانی که همه چیز عادی است و هیچ یک خشمگین نیستید، درباره فایده ای که «متوقف کردن عصبانیت و ترک محل به صورت موقت و به اصطلاح Time out» دارد صحبت کنید و به توافق برسید. با هم قرار بگذارید که هر موقع یکی از طرفین جمله « من باید بروم و تایم اوت بگیرم» یا جملاتی از این قبیل را گفت، هر دوی شما برای مدتی از هم کناره بگیرید. در این باره حتماً از قبل با هم قرار بگذارید که زمان جدا بودن چه مدت خواهدبود، یکساعت ، دوساعت و... سپس درپایان این مدت حتماً دوباره به نزد هم برگردید.
۳) پس از این مدت جداماندن و بازگشتن اگر هر دو یا یکی از طرفین هنوز برخود مسلط نشده و به Time out احتیاج داشت دوباره از یکدیگر Time out بگیرند.
۴) شیوه حرف زدن با خود را در این لحظات کاملاً عوض کنید. مثلاً به جای اینکه با خود تکرار کنید که «چرا خشمگین هستید؟» و یا «چقدر احساس خشم و عصبانیت می کنید!» با خود بگویید که این شما هستید که نوع عکس العمل و پاسخ خود را به موقعیتی که باعث عصبانیت شما شده انتخاب می کنید و بنابراین می توانید نوع «خوشایند» را انتخاب کنید و یا نوع «بی تفاوت» را نسبت به آن موضوع خاص.
۵) احساسات دیگری را که همراه با خشم به سراغ شما آمده اند را نیز مدنظر قراردهید. آیا احساس رنجش خاطر هم دارید؟ آیا می ترسید؟ چه چیزی دارد رنجتان می دهد؟ از چه چیزی وحشت دارید؟ سپس بیینید می توانید این گونه احساسات را باکسانی که در ایجاد خشم شما مؤثر بودند در میان بگذارید.
۶) در هنگام فکر کردن در زمینه کنترل خشم سعی کنید مشکل اصلی را شناسایی کنید، سپس ببینید که آیا قادرید برای از میان بردن آن مشکل، رفتار سازنده ای در پیش بگیرید. مثلاً اگر درباره مشکلات ارتباطی با اعضای خانواده، کاری، درسی و ... عصبانی هستید ببینید برای از میان بردن مشکل چه می توانید بکنید.
۷) در هنگام بروز خشم و هیجان، می توانید به اتاقی بروید. در یک جای راحت نشسته، چشمانتان را ببندید و آرام نفس بکشید. فکر خود را روی طرز نفس کشیدنتان متمرکز کنید، بدون آنکه به ذهنتان فشاری وارد کنید سعی کنید آرام آرام فقط بر جریان تنفس خویش تمرکز کرده و به آن بیندیشید.
سپس با خود تجسم کنید که اگر در آن لحظه در مکانی امن و آرام مثل اتاقی در کنار ساحل دریا، یا در یک پارک و یا جنگل و زیر درختان و یا اتاقی گرم و راحت نشسته بودید، چه حال و احساسی می داشتید. این مکان می تواند هرجایی باشد که شما در آن احساس آرامش می کنید. درتصور خویش مناظر را ببینید، صداها را بشنوید و آن مکان موردنظر را با تمام وجود حس کنید.در ذهن و تصور خویش، در همانجایی که به شما حس آرامش و امنیت می دهد. بمانید؛ عجله نکنید؛ در فکر انتقام نباشید. از نعمت «باخود حرف زدن» استفاده کنید و خود را آرام سازید.
۸) همواره در لحظات عصبانیت و خشم، با خود فکر کنید که آیا موضوع واقعاً آنقدر اهمیت دارد که شما را تا این حد عصبانی کند؟ به عنوان مثال آیا اگر شخصی بدون نوبت، جلوتر از شما وارد صف شود و بایستد همانقدر اهمیت دارد که کسی در خانه شما را بشکند و وارد شود؟
فراموش نکنید که ایرادی ندارد اگر گاهی احساس خشم و عصبانیت کنید ولی باید این احساس خشم را بطور سازنده ای - ونه ویرانگر و مخرب - اداره و کنترل کنید. به عبارتی همواره صاحب خشم و احساس خویش باشید و نه اسیردست و پا بسته این خشم و عصبانیت.
۲) برای این دور شدن از محل در جهت زایل کردن احساس خشم، از قبل میان خود و نزدیکانتان - همسر و غیره - آمادگی ایجاد کنید. برای این کار، در زمانی که همه چیز عادی است و هیچ یک خشمگین نیستید، درباره فایده ای که «متوقف کردن عصبانیت و ترک محل به صورت موقت و به اصطلاح Time out» دارد صحبت کنید و به توافق برسید. با هم قرار بگذارید که هر موقع یکی از طرفین جمله « من باید بروم و تایم اوت بگیرم» یا جملاتی از این قبیل را گفت، هر دوی شما برای مدتی از هم کناره بگیرید. در این باره حتماً از قبل با هم قرار بگذارید که زمان جدا بودن چه مدت خواهدبود، یکساعت ، دوساعت و... سپس درپایان این مدت حتماً دوباره به نزد هم برگردید.
۳) پس از این مدت جداماندن و بازگشتن اگر هر دو یا یکی از طرفین هنوز برخود مسلط نشده و به Time out احتیاج داشت دوباره از یکدیگر Time out بگیرند.
۴) شیوه حرف زدن با خود را در این لحظات کاملاً عوض کنید. مثلاً به جای اینکه با خود تکرار کنید که «چرا خشمگین هستید؟» و یا «چقدر احساس خشم و عصبانیت می کنید!» با خود بگویید که این شما هستید که نوع عکس العمل و پاسخ خود را به موقعیتی که باعث عصبانیت شما شده انتخاب می کنید و بنابراین می توانید نوع «خوشایند» را انتخاب کنید و یا نوع «بی تفاوت» را نسبت به آن موضوع خاص.
۵) احساسات دیگری را که همراه با خشم به سراغ شما آمده اند را نیز مدنظر قراردهید. آیا احساس رنجش خاطر هم دارید؟ آیا می ترسید؟ چه چیزی دارد رنجتان می دهد؟ از چه چیزی وحشت دارید؟ سپس بیینید می توانید این گونه احساسات را باکسانی که در ایجاد خشم شما مؤثر بودند در میان بگذارید.
۶) در هنگام فکر کردن در زمینه کنترل خشم سعی کنید مشکل اصلی را شناسایی کنید، سپس ببینید که آیا قادرید برای از میان بردن آن مشکل، رفتار سازنده ای در پیش بگیرید. مثلاً اگر درباره مشکلات ارتباطی با اعضای خانواده، کاری، درسی و ... عصبانی هستید ببینید برای از میان بردن مشکل چه می توانید بکنید.
۷) در هنگام بروز خشم و هیجان، می توانید به اتاقی بروید. در یک جای راحت نشسته، چشمانتان را ببندید و آرام نفس بکشید. فکر خود را روی طرز نفس کشیدنتان متمرکز کنید، بدون آنکه به ذهنتان فشاری وارد کنید سعی کنید آرام آرام فقط بر جریان تنفس خویش تمرکز کرده و به آن بیندیشید.
سپس با خود تجسم کنید که اگر در آن لحظه در مکانی امن و آرام مثل اتاقی در کنار ساحل دریا، یا در یک پارک و یا جنگل و زیر درختان و یا اتاقی گرم و راحت نشسته بودید، چه حال و احساسی می داشتید. این مکان می تواند هرجایی باشد که شما در آن احساس آرامش می کنید. درتصور خویش مناظر را ببینید، صداها را بشنوید و آن مکان موردنظر را با تمام وجود حس کنید.در ذهن و تصور خویش، در همانجایی که به شما حس آرامش و امنیت می دهد. بمانید؛ عجله نکنید؛ در فکر انتقام نباشید. از نعمت «باخود حرف زدن» استفاده کنید و خود را آرام سازید.
۸) همواره در لحظات عصبانیت و خشم، با خود فکر کنید که آیا موضوع واقعاً آنقدر اهمیت دارد که شما را تا این حد عصبانی کند؟ به عنوان مثال آیا اگر شخصی بدون نوبت، جلوتر از شما وارد صف شود و بایستد همانقدر اهمیت دارد که کسی در خانه شما را بشکند و وارد شود؟
فراموش نکنید که ایرادی ندارد اگر گاهی احساس خشم و عصبانیت کنید ولی باید این احساس خشم را بطور سازنده ای - ونه ویرانگر و مخرب - اداره و کنترل کنید. به عبارتی همواره صاحب خشم و احساس خویش باشید و نه اسیردست و پا بسته این خشم و عصبانیت.
مقدمه
همه ما با حالت روحی خشم آشنا هستیم و در زندگی بارها آن را تجربه کردهایم. خشم نوعی هیجان روحی است که اغلب بر اثر واکنش شخص نسبت به رفتار ناشایست دیگران بروز میکند. خشم میتواند یک رنجش و ناراحتی زودگذر باشد و یا یک عصبانیت تمام عیار ، در هر حال پدیدهای کاملا طبیعی است و مانند سایر احساسات نشانه سلامت و تندرستی و عواطف انسانی میباشد، اما هنگامی که از کنترل خارج شود، میتواند به یک حس مخرب و ویرانگر تبدیل شود و پیامدهای ناگوار در محیط کار، روابط شخصی و در تمامی عرصههای زندگی شما بوجود آورد.
خشم و حس خودبزرگ بینی
همچنین خشم میتواند حس خود بزرگ بینی را در شما زنده کند و زودتر ازآنچه تصور میکنید به سلامت شما آسیب میرساند. متاسفانه خشم برای شما مانند همدم همیشگی است که تمام عمر همراهتان خواهد بود و با هر طغیانی ، فشار خونتان را به مقدار قابل توجهی بالا خواهد برد و این تنها یکی از پیامدهای زیانبار خشم بر تندرستی شما است (گردآوری : انجمن ناجی) افزون بر این باید بدانید که خشم و عصبانیت همچون زهری است که دائما به درون شما میریزد. حال ممکن است این سوال در ذهن شما متبادر شود که خشم چیست؟ و چگونه میتوانید از دست این پدیده رنج آفرین رهایی یابید؟
خشم چیست؟
خشم یک نوع احساس است که همواره بین دو حالت متغیر است (گردآوری : انجمن ناجی) خشم میتواند عصبانیت و ناراحتی جزئی و یا در نوع حاد آن ، واکنشی جنونآمیز باشد. طبق نظر دکتر چارلز اسپیلبرگر ، خشم نیز احساسی نظیر سایر احساسات انسان است که با ویژگیهای روانشناسی اشخاص تغییر میکند. هنگامی که عصبانی میشوید آثار فیزیولوژیک خشم در بدن ظاهر میشود، ضربان قلب و فشار خونتان بالا میرود و میزان ترشح هورمونها نیز افزایش مییابد.
عصبانیت میتواند به دلیل حوادث و رویدادهای بیرونی و یا تغییرات درونی باشد. ممکن است شما از شخص خاصی مانند همکاران ، اعضاء خانواده و یا رئیس خود رنجیده باشید و رفتار آنها باعث عصبانیت شما شده باشد و یا ترافیک و شلوغی شهر شما را خشمگین کند. فکر کردن و نگرانی در مورد مسائل و مشکلات روزمره و یا به یادآوردن وقایعی که قبلا باعث خشم و ناراحتی شما شدهاند نیز از عواملی هستند که میتوانند خشم شما را برانگیزند. بیان کردن خشم ، صحبت کردن پرخاشگرانه و عکسالعمل تند و خشن حالتی غریزی است که اکثر ما هنگامی که خشمگین میشویم، از خود بروز میدهیم.
خشم عکسالعمل طبیعی در برابر تهدید ، خطر و ... است که به ما این اجازه را میدهد که در شرایط بحرانی از خود دفاع کنیم. بنابراین عصبانیت برای بقا و پایداری انسانها ضروری و اجتناب ناپذیر است، ولی نباید فراموش کرد که برخورد فیزیکی با افراد و مواردی که ما را خشمگین میکنند، از لحاظ قانونی و معیارهای اجتماعی ناهنجار تلقی میگردد و پیامدهائی منفی خواهد داشت.
سه روش مهم برای برطرف کردن منطقی خشم
سه روش مهم برای برطرف کردن منطقی خشم وجود دارد:
ابراز کردن
ابراز کردن خشم به این معناست که در بیان خشم خود جسور و منطقی باشید نه پرخاشگر ، این روش منطقیترین راهکار برای ابراز خشم است (گردآوری : انجمن ناجی) شما باید یاد بگیرید که چگونه رفع اتهام کنید و خود را تبرئه نمائید و چگونه به این هدف بدون صدمه زدن به دیگران برسید. جسور بودن به این معنی نیست که قلدر باشید و به دیگران زور بگویید، بلکه به این معنی است که برای خودتان و دیگران ارزش قائل باشید و با احترام رفتار کنید و مشکلاتتان را از راه منطقی حل کنید.
سرکوب کردن
سرکوب کردن خشم راه حل دیگری است برای مهار عصبانیت و سرکوب خشم و جهت دادن و تبدیل آن به رفتارهای دیگر. راهکار آن هم به این صورت است که هنگامی که خشمگین میشوید، در مورد موضوعی که باعث خشم شما شده است، فکر نکنید و بجای آن به چیزهایی خوب و مثبت بیاندیشید. هدف از این روش ، مهار خشم شما و تبدیل آن به رفتارهای سازنده است (گردآوری : انجمن ناجی) اما پیامد منفی این روش ، این است که اگر عصبانیت خود را ابراز نکنید، خشم فروخورده در درون شما باقی میماند و این خشم درونی میتواند باعث افزایش فشار خون و یا افسردگی شما شود.
از این رو ، بیان نکردن خشم میتواند مشکلات دیگری را به وجود آورد. افرادی که خشم خود را ابراز نمیکنند، نسبت به همه چیز بدبین هستند و با دیگران رفتاری پر از کینه و خصمانه دارند. آنها مرتب دیگران را تحقیر میکنند و همه چیز را مورد انتقاد قرار میدهند و معمولا در روابط خود با دیگران دچار مشکل هستند و کمتر رابطهای موفق دارند.
آرام کردن
در نهایت سومین راهکار فرو نشاندن خشم مرحله آرام کردن آن است (گردآوری : انجمن ناجی) در این حالت با جملات و واژههای تسکین دهنده خود را آرام کنید. بنابر این میتوان چنین نتیجه گرفت که شما نه تنها در قبال اعمال ظاهری خود مسئول هستید، بلکه روحیات درونی خود را هم باید پرورش دهید. پس بکوشید به هنگام خشم خود را تسکین دهید و احساسات خود را مهار کنید.
کنترل خشم این امتیاز را دارد که احساسات ناشی از خشم و هم تحریکات جسمانی که خشم باعث به وجود آمدن آنها میشود، کاهش مییابد. بیتردید نمیتوان پیشاپیش حوادثی را که باعث خشم میشوند، از سر راه برداشت و یا از روبهرو شدن با آنها اجتناب نمود، شاید نتوانیم آنها را تغییر دهیم، اما میتوانیم بیاموزیم که چگونه واکنشهای خود را کنترل کنیم.