در قتل عمد و شبهعمد مسئول پرداخت دیه خود قاتل است (گردآوری : انجمن ناجی)
ماده ۳۰۵
در قتل خطای محض در صورتی که قتل با بینه یا قسامه یا علم قاضی ثابت شود پرداخت دیه به عهده عاقله است و اگر با اقرار قاتل یا نکول او از سوگند یا قسامه ثابت شد به عهده خود اوست.
ماده ۳۰۶
در خطای محض دیه قتل و همچنین دیه جراحت (موضحه) و دیه جنایتهای زیادتر از آن به عهده عاقله میباشد و دیه جراحتهای کمتر از آن به عهده خود جانی است (گردآوری : انجمن ناجی)
تبصره: جنایت عمد و شبهعمد نابالغ و دیوانه به منزلهی خطای محض و بر عهدهی عاقله میباشد.
ماده ۳۰۷
عاقله عبارت است از بستگان ذکور نسبی پدر و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث به طوری که همهی کسانی که حینالفوت میتوانند ارث ببرند به صورت مساوی عهدهدار پرداخت دیه خواهند بود.
تبصره: کسی که با عقد ضمان جریره، دیهی جنایت دیگری را به عهده گرفته است نیز عاقله محسوب میشود.
ماده ۳۰۸
نابالغ و دیوانه و معسر جزء عاقله محسوب نمیشود و عهدهدار دیهی قتل خطایی نخواهد بود.
ماده ۳۰۹
هر گاه قتل خطایی با گواهی شهود عادل ثابت شود عاقله عهدهدار دیه خواهد بود ولی اگر با اقرار جانی ثابت شود خود جانی ضامن است (گردآوری : انجمن ناجی)
ماده ۳۱۰
هرگاه اصل قتل با شهادت شهود عادل ثابت شود و قاتل مدعی گردد که خطا انجام شده و عاقله منکر خطایی بودن آن باشد در صورتی که عاقله سوگند یاد کند قول عاقله مقدم بر قول جانی میباشد.
ماده ۳۱۱
عاقله فقط عهدهدار پرداخت خسارتهای حاصل از جنایتهای خطایی محض از قتل ناموضحه است و در موارد ذیل عاقله ضامن نمیباشد: