پاسخ:
براي از بين رفتن حالت وسواس، راههايي وجود دارد؛ از جمله:
1) يادگيري مسائل شرعي به نحو صحيح،
2) توجه به مفاسدي كه وسواس به دنبال دارد؛ مانند از بين رفتن تمركز فكري و اختلال در امور زندگي و بازماندن ازانجام تكاليف شرعي،
3) مطالعه كتابهايي كه در اين زمينه نوشته شده است؛ مانند كتاب «وسواس» تأليف مرحوم مصطفيزماني.
4) توجه داشته باشيم كه گمان به نجاست تكليف آور نيست؛ بلكه در صورتي اجتناب لازم است كه انسان يقين بهنجاست داشته باشد.
5) همان طور كه ميدانيم در زمان پيامبر اكرم(ص) و ائمه اطهار(ع) با اين كه آب لوله كشي و امكانات بهداشتي فعلي موجود نبوده است، مسلمانان به طور عادي زندگي ميكردند و در خصوص طهارت و نجاست مشكل خاصي نداشتند.
6) توجه به اين كه يقين شخص وسواس براي وي معتبر نيست، بلكه در پاك شدن و نجس شدن اشياء، بايد به نظرعرف مراجعه كند و در آب كشيدن اشياء و انجام غسل به طور عادي و مانند عرف عمل كند. ضمناً خواهر عزيز شمامسؤوليتي در قبال مطلع ساختن ديگران بر نجاست سالن و همانند آن نداريد همچنين به دليل جريان آب متصل به كُر در دستشوييها، نوعاً يقين به اتصال نجاست از آنجا به محلهاي ديگر حاصل نميشود و نيز گفتني است كه متنجسدر بيش از سه واسطه موجب سرايت نجاست نميشود نكته پاياني اين كه كارهايي كه شما نوشتهايد وسواس است وبايستي با توكل بر خداوند آن را درمان كنيد.
نهاد نمايندگي ولي فقيه در دانشگاهها
2- پرسش: درمان وسواسى چگونه است؟
پاسخ:
وسواس يك ناراحتى روحى است كه مبارزه با آن هرچه سريعتر لازم است زيرا گذشته از اينكه اعصاب انسان را ضعيف مى كند اوقات انسان رابخود متوجه ساخته و انسان را از اهداف اصيل انسانى باز مى دارد و باعث باطل شدن اعمال انسانى در برخى موارد مى شود.
بنابراين: هر چه محكمتر و قاطعتر بايد با آن مبارزه كرد و در مبارزه با آن به نظر مى رسد كه انسان از اينجا شروع كند كه تصميم بگيرد اعمال خويش را مانند متعارف (افراد معمولى انجام شده بگويد من مى خواهم نماز غير صحيح مثلا بخوانم ( در حاليكه ادامه ى وى بآن كار غير صحيح است). با اين طرز تلقين و عمل چيزى نخواهد گذشت كهانسان بحال عادى باز خواهد گشت مثلاً كسى كه در طهارت و نجاست وسواس دارد وقتى دست وى نجس است در عين نجاست برطرف شده و وظيفه او اين است كه يكنوبت زير شيربگيرد تصميم بگيرد بيشتر نگيرد اين وقتى در همه ى اعمال انجام شد بتدريج وسواس انسان از بين مى رود. يامثلاً وقتى وظيفه اش اين است كه به شك خويش اعتنا نكند.و چنانچه مثلاً شك مى كند سوره را خوانده يا نه بايد بگويد خوانده ام مصمم باشد كه ديگر نخواند گرچه دلش آرام نباشد و با خود بگويد عليرغم شيطان من مى خواهم نماز بى سوره بخوانم چنين شيوه يى وقتى تكرار شد شيطان دست برمى داردو از انسان نالميد مى شود زيرا در حديث زيبايى از امام صادق((عليه السلام))آمده است شيطان مغرور است و هر گاه اطاعت نشود رها كرده و مى رود. در روشهاى روانشناسان، به اصولى بر مى خوريم كه بسيار مفيدند، هر چند عمدتاً همان راهكارهاى مكتبى است، اما با بيان ويژه اى مطرح گرديده اند. آن روشهاى عبارتند از:
1 - روش مواجهه - آدم وسواس بايد به اشيايى كه به نظرش آلوده مى آيد دائماً دست بزند.
2 - روش سيرسازى، آدم وسواسى، افكار وسواس گونه خود را پشت سر هم به زبان آورد، يا آن را روى كاغذ بنويسيد، تا غير منطقى بودنش به او ثابت شود.
3 - تغيير آب و هوا
4 - حساسيت زدايى، اضطرابها و تشويشها را كم كند تا نياز به واكنش جانشينى كه به نظر آرامبخش باشد نداشته باشد.
5 - نيست متضاد، وسواسى سعى كند خود را با موقعيت هاى وسواسى كه از آنها مى ترسد، روبرو سازد. يعنى بالاترين اشتباه يا شكست را در ذهن مجسم و به خود تلقين كند كه در بدترين شرايط هم اتفاق مهمى نخواهد افتاد.
مؤسسه اطلاع رساني تبيان
3- پرسش: براي درمان وسواس چه بايد كرد؟
پاسخ:
اين سؤالي است كه بسياري از افرادي كه در پيرامونشان فردي وسواسي وجود دارد, از خود ياديگران مي پرسند. بسياري گمان مي كنند كه وسواس يكي از بيماريهايي است كه بر اثر تدين يا تقدّس زياد ايجادمي شود, حال آن كه وسواس يك بيماري رواني است كه فقط گاهي در مسائل ديني بروز و ظهور پيدا مي كند واختصاصي به دين و اعتقادات ندارد.
در هر حال , وسواس به هر نوع و شكلي كه باشد, تا زماني كه به صورت حادّ در نيامده و شخص كاملاً دچاراختلالات روان پريشي (ژژححژرژخح ح خس رخح ش ژپ) يا اختلالات رواني (ژححژرژخح ذچس رحب) نگشته است , ازراه بسيار ساده اي قابل درمان است . اين افراد بايد دربارهء هر كاري پيش از شروع و پس از آن فكر كنند و آن را با انجام دهند, مثلاً قبل از شروع به ظرف شستن به خودشان آگاهي بدهند كه و بعد از ظرف شستن به خود بگويند: , بهتر است اين افراد در انتهاي هر كاري كه انجام مي دهند از خودشان تشكر كنند تا كاملاً از پايان يافتن كار خود مطمئن شوند.
اما آن ها كه باز كار خود را فراموش مي كنند و در انجام آن شك مي كنند, بايد دفترچه اي كوچك با خود داشته باشند يا به ديوار محل كار يا آشپزخانه كاغذي وصل كنند و ضمن نگاشتن برنامهء كار روزانه بر روي آن , ساعت شروع و اتمام كار خود را روي آن بنويسند. بدين ترتيب پس از مدتي كوتاه , ثبات نفس يافته و مطمئن مي شوند كه هر چيزي سرجاي خود و هر كاري مطابق نظم و ترتيب خاصي انجام گرفته است .
اين دو روش , بهترين روش هاي مقابله با وسواس است . پس اگر كسي در مسائل شرعي هم شك مي كندمي تواند از اين راه استفاده كند, مثلاً ساعت وضو گرفتن خود را يادداشت كند. اگر چند ساعت بعد شك كرد كه وضودارد يا خير, به آن كاغذ نگاه كند و به رفتار كند. به اين قاعده در مسائل شرعي يعني همراهي با حكم سابقه مي گويند, مثلاً اگر كسي شك كرد كه الان وضو دارد يا ندارد, به نزديك ترين يقين خود نگاه مي كند. اگر در آن زمان وضو داشته , الان وضو دارد و اگر نداشته يا وضويش باطل شده بود, الان وضو ندارد.
يك سلسله مسائل هم هست كه انسان به خاطر حساسيت به آن ها در آن ها شك مي كند, مثل نجاست و پاكي اشيا. بايد به اين افراد ابتدا آگاهي لازم را دربارهء حكم وسواس و گناهي كه انجام مي دهند داد و از آن ها خواست ازگناه خود دست بردارند (البته با ملايمت , نه با تندي و خشونت ) در اين راستا مي توان از مرجع تقليد شخص وسواس در مورد كارهاي او استفتا كرد و پاسخ گرفت . نوعاً اين افراد پس از اين كه يقين به حرام بودن فعل خود مي يابند ازاين كار دست بر مي دارند و آرام آرام بهتر مي شوند.
يادتان باشد كه فرد وسواس , تنها در يك محيط آرام و بي دغدغه مي تواند وسواس خود را ترك كند, بنابراين ازهر گونه دعوا, مرافعه , تهديد و ارعاب و جوّ و بحث با او خودداري كنيد!
برادر عزيز! شما فعلا مي توانيد باآرامش و مدارا و با استفاده از روش هاي فوق , همسر خود را از اين عادت زشت نجات دهيد. ما براي شما جزوه اي همراه اين نامه فرستاده ايم و تصوير چند صفحه از كتاب استفتائات امام نيزهمراه نامه است كه مي تواند براي شما مفيد باشد. در هر صورت , اگر باز مشكلي پيدا كرديد, طي نامه اي ديگر از اين واحد پاسخ بخواهيد.
واحد پاسخ به سؤالات دفتر تبليغات اسلامي
4- پرسش: در مورد درمان وسواس و درمان ضعف قدرت انتخاب توضيح دهيد.
پاسخ:
وسواس و اعتيادهاي رواني نوعي بيماري است كه برخي از افراد دارند . البته مي توان گفت بسياري از افراد به نحوي دچار افسردگي و وسوسه هستند . اين بيماري يك ناراحتي عاطفي است . بررسي هايي كه دربارة اين بيماري به عمل آمده ، نشان داده است كه 80% از جوانان به نحوي دچار اضطراب و وسواسي هستند و آثار آن عصبانيت و ترس هاي مختلف است (گردآوری : انجمن ناجی) بررسيهاي ديگر نشان دادهاند كه 40% والدين وسواسي داشتهاند ، اگر چه علل شخصي چون ترس و كمرويي ، ضعف روحي وعدم امنيّت در آن مؤثر است .
درمان وسواس :
وسواس بيماري خطرناكي است وحتي به ديگران سرايت ميكند و گاهي خطرات و عوارض خطرات و عوارض خطرناكي با به دنبال دارد.
راه درمان اين است كه از آغاز ابتلاي به وسواسي ، راه پيشروي آن سدّ شود. در اين صورت وسواسي به سرعت درمان ميشود و آن عادتها از فكر و ذهن زدوده ميشود . بيتوجهي به حساسيّت ها بهترين راه درمان است . سد سازي و بيتوجهي به وسوسه احتياج به ارادة قوي و تصميم جدّي دارد ، كه بدون آن امكانپذير نيست.
براي تقويت اراده ، به توصيههاي ذيل عمل كنيم:
1 مبارزة عملي و جدّي داشته باشيم و سعي كنيم هميشه بر ضد آن عمل كنيم.
2 سرعت عمل در تصميمگيري براي مبارزه.
3 اعتماد به نفس و اعتقاد به اين كه من ميتوانم آن را ترك كنم.
4 مطالعة الگوهايي كه با اعتماد به نفس به مقصود رسيدهاند .
5 خالي كردن ذهن از چيزي كه به آن حساسيت داريم و دور كردن از افرادي كه به وسوسه دچارند .
6 دوري از تنهايي .
7 سفارش به دوستان وهمراهان كه هر وقت دچار وسوسه شدم به من گوشزد كنيد .
نقل ميكنند يكي از شاگردان با استعداد آيـت الله بروجردي? دچار وسواس در وضو يا در نماز شد. ايشان يك نفر را مأمور كرد از او مواظبت كند و به او گوشزد نمايد ، تا بالاخره ان شخص با استعداد از اين بيماري نجات يافت .
8 دور كردن وسائل وسواسي ، مثلا كسي كه در شستشو وسواس دارد ، بايد دسترسي او به آب كمتر باشد يا كسي كه وسوسه در كندن موهاي بدن دارد ، بايد خود را به كاري مشغول كند.