واي به حال آدم خسيس و بخيلي كه فقر را كه از آن ميگريخت شتابان به دنبالش شتافت ولي غِني و بينيازي را كه تنها خواستهاش بود آن را رها کرد! (فهرست غرر، ص ۳۰)
۱۴ـ «پيامبر گرامي اسلام صليالله عليه و آله و سلم»:
برحذر باشيد و از صفت بُخل و تنگنظري بپرهيزيد. بُخل و خسّت، پيشينيان قبل از شما را وادار به ريختن خون همديگر کرد و از ارحام و خويشان خود بريدند و ضوابط و حرمتها را به کلي هتک و از بين بردند. (خصال، ج ۱، ص ۸۳)
آدم باسخاوت از طعام مردم ميخورد تا آنان نيز از طعام او بخورند ولي آدم خسيس از غذاي مردم نميخورد تا آنان هم از غذاي او نخورند! (عيونالاخبار، ج ۲، ص ۱۲ ـ بحار، ج ۷۱، ص ۳۵۲)
۲۰ـ «امام جعفرصادق(عليهالسلام)»:
طَعامُ السَّخِيِ دَواءٌ وَ طعامُ الشَّحيح داءٌ!
غذاي آدم سخاوتمند براي انسان دوا و شفا است و غذاي آدم خسيس برايش درد و مرض! (بحار، ج ۷۱، ص ۳۲۷)
۲۱ـ «مولي اميرالمؤمنين(عليهالسلام)»:
اَلبَخيلُ ذَليلٌ بَينَ أَعِزَّتِهِ.
آدم بخيل و تنگنظر (حتّي) بين عزيزان و نزديكان خود خوار و زبون است (گردآوری : انجمن ناجی) (فهرست غرر، ص ۲۹)
سه خصلت است اگر در مرد باشد تو را باکي نيست دربارهاش بگويي: جهنم جاي او است! جفاکاري، زبوني و بخل و تنگنظري. (خصال، ج ۱، ص ۷۶)
۲۶ـ «پيامبر گرامي اسلام صليالله عليه و آله و سلم»:
لا تُشاوِرْ جَباناً اَو بخيلاً أَو حريصاً.
هيچگاه در کارهايت با آدم زبون و ترسو يا بخيل و يا حريص ملباسمو مکن. (بحار، ج ۷۳، ص ۳۰۲)
۲۷ـ «امام جعفرصادق(عليهالسلام)»:
اِنَّما الشَّحيحُ مَن مَنَعَ حَقَّ اللهِ وَ أَنفَقَ في غَيرِ حَقِّ الله عَزَّ و جَلَّ.
به حقيقت آدم بسيار بخيل آن کسيست که حقّ الله و حقوق مراجعة خود را از مال خود نپردازد و در غير آنچه كه مشروع و حق الله است به مصرف برساند. (بحار، ج ۷۳، ص ۳۰۵)
۲۸ـ «امام محمدباقر(عليهالسلام)»:
اِنَّ البَخيلَ حَقَّ البَخيلِ اَلّذيِ يَمنَعُ الزّكاةَ المَفروضَةَ في مالِهِ وَ يَمنَعُ النّائِبَةَ في قَومِهِ وَ هُوَفيما سِوي ذلِكَ يُبَذِّر!
بخيل واقعي آن كسي است که از پرداختن زکات و وجوهات واجب مالي که به عهدة او است خودداري ميکند و در گرفتاريها قوم خود را ياري نميکند در حالي که در جاهاي ديگر ولخرجي ميکند و با ريخت و پاشها اموال خود را حيف و ميل مينمايد! (بحار، ج ۷۳، ص ۳۰۶)
هيچگاه با آدم بخيل و خسيس ملباسمو مكن كه مسلّماً تو را از مقصود و هدفت بازخواهد داشت. (بحار، ج ۷۳، ص ۳۰۴)
۳۶ـ «امام جعفرصادق(عليهالسلام)»:
اَلشَّحيحُ اَشدُّ مِنَ البَخيل. اِنَّ البَخيلَ يَبخَلُ بِما في يَدَيهِ و اِنَّ الشَّحيحَ يَشُِحُّ بما في أيدِي النّاسِ و عَلي ما في يَدَيهِ!
روزگار آدم شَحيح (بسيار بخيل) از روزگار آدم بخيل سياهتر است (گردآوری : انجمن ناجی) بخيل از آنچه در دست دارد بخالت ميکند. اما شحيح هم آنچه در دست مردم و هم آنچه در دست او است از آن بخالت مينمايد! (آرزو ميکند آنچه مردم دارند نيز براي خودش باشد، حلال يا حرام! او هرگز قانع نميشود) (بحار، ج ۷۳، ص ۳۰۶)
۳۷ـ «امام جعفرصادق(عليهالسلام)»:
حرامٌ عَلَي الجَنَّةٍ أَن يَدخُلَها شَحيحٌ!
آدم بسيار خسيس و بسيار تنگ نظر به بهشت راه ندارد. (بحار، ج ۷۳، ص ۳۰۲)
۳۸ـ «امام جعفرصادق(عليهالسلام)»:
اَلشَّحيحُ اذا شَحَّ مَنَع الزَّكاةَ وَالصَّدقَةَ وَصِلَةَ الرَِّحِمِ وَ اِقراءَ الضَّيفِ وَ النَّفَقَةَ في سبيلِ اللهِ و أَبوابَ البِرِّ!
آدم خسيس با تنگنظري که دارد زکات نميدهد، صدقات انفاق نميکند، صلة ارحام به جا نميآورد، مهمانداري نميکند، در راه خدا انفاق نمينمايد و سد راههاي خير و نيکوکاري نيز ميگردد! (بحار، ج ۷۳، ص ۳۰۲)
۳۹ـ «مولي اميرالمؤمنين عليهالسلام»:
اِيّاكَ وَ الِامساكَ. فَاِنَّ ما أَمسَكْتَهُ فَوقَ قُوَتِ يَومِكَ كُنتَ فيه خازناً لِغيرِكَ.
برحذر باش و از بخل و امساک دوري کن و بدان آنچه بيش از خوراک يک روز خود دريغ داشتهاي آن را براي ديگري ذخيره نمودهاي. (فهرست غرر، ص ۲۹)
۴۰ـ «مولي اميرالمؤمنين عليهالسلام»:
زِيادَةُ الشُّحِّ تُشينُ الفُتُوَّةَ و تُفِسدُ الأُخُوَّةَ.
خسيس بودن بيش از حد، جوانمردي انسان را لكهدار ميكند و اُخوّت و برادري را تباه و از بين ميبرد. (فهرست غرر، ص ۲۹)