http://najiforum.ir/forum-478.html علوم شناختی
روانشناسی
The Greek letter 'psi', a symbol for psychology
نمای کلی تاریخ زیرشاخهها
شاخههای پایه (روانشناسی)
روانشناسی مرضی علوم اعصاب رفتاری روانشناسی شناختی روانشناسی مقایسهای روانشناسی فرهنگی روانشناسی تفاوتهای فردی روانشناسی رشد روانشناسی تکاملی روانشناسی آزمایشی ریاضیاتی نوروسایکولوژی روانشناسی شخصیت روانشناسی مثبتگرا کمی روانشناسی اجتماعی
شاخههای کاربردی
تحلیل رفتار کاربردی بالینی جامعه رفتار مصرفکننده مشاوره تربیتی محیطی ارگونومی جنایی سلامت روانشناسی صنعتی و سازمانی حقوقی پزشکی نظامی موسیقی بهداشت شغلی سیاسی دین مدرسه ورزشی ترافیک
رویکردهای روانشناسی
رویکرد آدلری روانشناسی تحلیلی رفتارگرایی رفتار درمانی شناختی روانشناسی شناختی توصیفی نظریه بومسازگانها درمان وجودی خانواده درمانی فمنیستدرمانی گشتالت روانشناسی انسانگرایانه روایتدرمانی فلسفه
رواندرمانی روانپویا رفتار درمانی معقول فراشخصی
نشان درگاه درگاه روانشناسی
ن ب و
P Education.png
بخشی از نوشتارها در مورد علم
علوم طبیعی
علوم اجتماعی و
علوم انسانی
علوم کاربردی
علوم صوری
عنوانهای مربوط
ن ب و
به تصویر کشیدن مغز انسان
علوم شناختی که به طور ساده به صورت «پژوهش علمی دربارهٔ ذهن و مغز» تعریف میشود، شاخهای میانرشتهای است که از رشتههای مختلفی مانند روانشناسی، فلسفه ذهن، عصبشناسی، زبانشناسی، انسانشناسی، علوم رایانه و هوش مصنوعی تشکیل شده است (گردآوری : انجمن ناجی) این علم به بررسی ماهیت فعالیتهای ذهنی مانند تفکر، طبقهبندی و فرایندهای که انجام این فعالیتها را ممکن میکند میپردازد. به صورت مشخص تر از جمله اهداف اصلی این رشته پژوهش در زمینه بینایی، تفکر و استدلال کردن، حافظه، توجه، یادگیری، و مباحثی مربوط به زبان میباشد.[۱][۲]
محققین این رشته در ابتدا سعی داشتند که تفکر انسان را به اجزاء کوچکتری تقسیم کرده، و قوانین و گرامر مشخصی برای کنار هم قرار گرفتن این اجزاء بیابند. به عقیده آنها تفکرات مختلف ناشی از آرایشهای مختلف این واحدهای کوچکتر فکری بود. بعدها این نحوه بررسی زیر سؤال رفت و نظریاتی مطرح شد که در آنها ادراکات مختلف ناشی از کم شدن یا زیاد شدن شدت اتصالات خاصی در مغز است (گردآوری : انجمن ناجی)[۱]
محتویات
۱ زیر شاخههای اصلی علوم شناختی
۱.۱ روانشناسی شناختی
۱.۲ علم اعصاب شناختی
۱.۳ زبانشناسی شناختی
۱.۴ فلسفه ذهن
۲ حوزههای کاربردی علوم شناختی
۲.۱ مداخله تشخیصی و درمانی
۲.۲ هوش مصنوعی
۲.۳ تقویت شناختی
۲.۴ تشخیص
۲.۵ روباتها
۲.۶ بازیهای رایانهای
۲.۷ آموزش و پرورش شناختی
۲.۸ روان درمانی شناختی
۲.۹ شناخت اجتماعی و روانشناسی سیاسی
۲.۱۰ روانشناسی تحلیل اطلاعات و رسانههای گروهی
۲.۱۱ روانشناسی تغییر ذهن
۲.۱۲ علوم دفاع شناختی
۲.۱۳ اقتصاد شناختی
۲.۱۴ مهندسی شناختی
۳ آیندهٔ علوم شناختی
۴ واژهٔ «علوم شناختی» در زبان فارسی[۱۰]
۵ علوم شناختی در ایران
۶ جستارهای وابسته
۷ پانویس
۸ منابع
۹ پیوند به بیرون
زیر شاخههای اصلی علوم شناختی
روانشناسی شناختی
روانشناسی شناختی به بررسی فرایندهای درونی ذهن از قبیل حل مسئله، حافظه، ادراک، شناخت، زبان و تصمیم گیری میپردازد. موضوعاتی ازاین قبیل که انسان چگونه و با چه ساختاری به درک، تشخیص و حل مسئله میپردازد و این که ذهن چگونه اطلاعات دریافتی از حواس (مانند بینایی یا شنوایی) را درک میکند و یا اینکه حافظه انسان چگونه عمل میکند و چه ساختاری دارد؛ از عمده مسائل قابل توجه دانشمندان این رشته میباشد که با استفاده از روش تحقیق علمی و بررسی موارد قابل مشاهده دنبال میشود و از این طریق فرایندها و پدیدههای ذهنی مانند باور، خواست و انگیزش مورد مطالعه قرار میگیرد.
علم اعصاب شناختی
این حوزه به بررسی مغز و فعالیتهای آن میپردازد. در حالیکه روانشناسی شناختی وقایع ذهنی را مستقل از فعالیت مغزی بررسی میکند، رویکرد علم اعصاب شناختی بر این پایه استوار است که فعالیتهای ذهنی برخاسته از فعالیتهای مغزی است و بدین ترتیب توضیح فرایندهای شناختی مستلزم گردآوری اطلاعات دربارهٔ مغز میباشد. خرده سیستمهایی در مغز هریک مسئول انجام یک فعالیت ذهنی بخصوص، مثل خواندن یک کلمه یا جمله، بازشناسی بصری اشیاء یا انسانها، و یا حل مسائل ریاضی میباشند. این خرده سیستمهای پردازشگر براساس الگوهای فعالیت مغزی و اطلاعات ساختاری مغز تبیین میشوند. دانشمندان این رشته از روشهای متنوعی برای مطالعه مغز استفاده میکنند، از قبیل بررسی تأثیر داروها و مواد شیمیایی روی مغز (نوروفارماکولوژی)، ثبت نوارهای مغزی، ثبت تحریک سلولی، تحریک مستقیم مغز حین عمل جراحی، مداخله غیر مستقیم در عملکرد مغز و تصویربرداری با استفاده از ابزارهایی پیشرفته. این رشته که در دهه ۱۹۹۰ به پیشرفتهای قابل توجهی دست یافت همچنان به رشد خود ادامه میدهد و علاوه بر بررسی مسائل کلی شناختی مانند حافظه، توجه، هشیاری، یادگیری و غیره، دارای زیرشاخههای متعددی شده است که از جمله میتوان به حوزههای بین رشتهای عصب شناسی روان پزشکی، عصب شناسی زبانشناسی، عصب شناسی علوم اجتماعی، عصب شناسی اقتصاد، عصب شناسی بازاریابی، عصب شناسی زیبایی شناسی، عصب شناسی الهیات اشاره کرد.
زبانشناسی شناختی
در زبانشناسی شناختی زبان همچون یک جزء اساسی شناخت انسان با کارکردی شناختی تلقی میشود. از این منظر زبان هم محصول تفکر است و هم وسیلة تفکر. زبانشناسی شناختی از ساختار ظاهری زبان فراتر رفته، و به بررسی عملیات بنیادی بسیار پیچیدهتری میپردازد که موجد دستور زبان، مفهوم سازی، سخن گفتن و تفکر است (گردآوری : انجمن ناجی) رویکرد نظری این حوزه بر پایه مشاهدات تجربی و آزمایشهای علمی روانشناسی و علم اعصاب استوار است و هدف آن فهم چگونگی بازنمایی اطلاعات زبانی در ذهن، چگونگی یادگیری زبان، چگونگی درک و استفاده از آن و چگونگی ارتباط اجزای سازنده شناخت است (گردآوری : انجمن ناجی) برخی از زیر شاخههای اختصاصی زبانشناسی شناختی، معناشناسی واژگانی، رویکرد شناختی به دستور زبان و استعارههای شناختی است (گردآوری : انجمن ناجی)
فلسفه ذهن
فلسفه ذهن شاخهای از فلسفه است که به مطالعه ماهیت ذهن، فعالیتهای ذهن، خصوصیات ذهن، هشیاری و رابطه آنها با بدن مادی میپردازد. نقش فلسفه در علوم شناختی فراتر از نقشی است که فلسفه در علوم دیگر دارد. فلسفه، در حوزههای مختلف معرفت بشری با پرسش سوالات اساسی و تهیه پاسخ آنها علوم مختلف را پایه ریزی میکند، به طوری که پس از شکل گیری دانشی که قادر به پاسخگویی به آن سؤالات باشد، یک قدم از آن حوزه عقب مینشیند. اما فلسفه ذهن در علوم شناختی نقشی فراتر از پایهریزی این علم از طریق پرسشهای اساسی دارد. بسیاری از رویکردهای بنیادی که اکنون در علوم شناختی نقش محوری دارند محصول نظریهپردازی منطقدانان و فلاسفه میباشند. البته، فلاسفه ذهن نیز به نوبه خود از پیشرفت علوم شناختی برای پیشبرد نظریههای خود بهرهبرداری میکنند. بدین ترتیب فلسفه ذهن نه تنها در پایهریزی علوم شناختی نقش به سزایی داشته است، بلکه بهعنوان یک جزء اصلی تشکیل دهنده علوم شناختی، با سایر علوم تشکیل دهنده این حوزه رابطه متقابل و پویایی دارد.
حوزههای کاربردی علوم شناختی
بی تردید از آنجا که حیات انسان و جامعه وابسته به کارکردهای مغزی اوست، شناخت ما از مغز و ذهن میتواند تأثیر به سزایی بر همه ابعاد حیات انسان داشته باشد. در این میان هوش مصنوعی و ساخت رایانههایی که بتواند وظایف انسان را انجام دهند، پزشکی و جبران آسیبهای مغزی و شناختی، آموزش و پرورش، سلامت روانی و اجتماعی، سیاست و افکار عمومی، امنیت و دفاع، اقتصاد و بهزیستی، مهندسی و رابطه انسان و فناوری از اهمیت بیشتری برخوردارند. همه این حوزهها با علوم شناختی رابطهای تنگاتنگ دارند و به همین دلیل رشتههایی چون هوش مصنوعی، آموزش و پرورش شناختی، روان درمانی شناختی، شناخت اجتماعی و روانشناسی سیاسی، روانشناسی تحلیل اطلاعات و رسانههای گروهی، علوم دفاعی شناختی، اقتصاد شناختی، مهندسی شناختی و غیره پدید آمدهاند تا با استفاده از یافتههای علوم شناختی درباره مغز و ذهن انسان، زمینه استفاده بهینه از این ودیعه الهی را فراهم ساخته، کاستیهای آنرا جبران و از بروز خطاهای ذهنی انسان جلوگیری نمایند. در زیر به برخی از این حوزههای کاربردی مختصراً اشاره میشود:
مداخله تشخیصی و درمانی
با استفاده از یافتههای علوم شناختی میتوان زمینههای بالقوه اختلالاتی مانند خوانش پریشی و درخودماندگی را در کودکان از طریق تصویر برداری عصبی پیش بینی کرد و با انجام مداخله به موقع عصب شناختی و تصویر برداری مجدد از آن، از ترمیم آن مطمئن گشت. اینگونه مداخلات عصب شناختی راه را برای معالجه بسیاری از کاستیهای عصبی باز میکند و فصل جدیدی را در علم اعصاب پدید خواهد آورد.
از جمله این مداخلات دستکاری ژنتیک و کاشت سلولی است (گردآوری : انجمن ناجی) اینک به منظور تقویت عصبی و رفع کاستیها و فساد عصبی، دانشمندان در حال تجربه دستکاری ژنتیک سلولهای عصبی، کاشت آن و سلول درمانی یا پیوند عصبی هستند. یکی از دانشمندان علم اعصاب به نام مارتا فرح میگوید: "بیست سال پیش معقول به نظر نمیرسید که دانشمندان علم اعصاب در باره نمایههای مغزی مربوط به راستی در برابر دروغ، حافظه قابل ارزیابی در برابر حافظه کاذب، احتمال ارتکاب جنایات خشونت بار در آینده، سبکهای استدلال اخلاقی، نیت همکاری و حتی محتوای خاص آگاهی، حتی پیشنهادهایی داشته باشند. امروز نیز معلوم نیست برای بیست یا پنجاه سال بعد چه خواهیم داشت".[۳]
آنچه قطعی است شروع مداخله عصبی در مورد حیوانات است که تا به حال نتایج چشمگیری داشته است (گردآوری : انجمن ناجی) برای مثال، محققان مؤسسه مطالعات زیست شناختی سالک و دانشگاه کالیفرنیا در سندیگو موفق شدهاند از دست دادن حافظه را در موشها با جلوگیری از تولید نوعی پروتئین که در ایجاد پلاکهای مغزی مؤثر است، کنترل کنند.[۴] یا در کشور خودمان همپای برخی از کشورهای پیشرفته تحقیق درباره کشت و کاشت سلولهای عصبی و ترمیم سلولهای فاسد شده از طریق سلول درمانی در سطح آزمایشگاهی آغاز شده است (گردآوری : انجمن ناجی)
هوش مصنوعی
هوش مصنوعی دانش ساخت رایانههایی است که بتواند کارهایی را انجام دهد که انجام آن توسط انسان نیاز به هوشمندی و شعور دارد. تحقیقات انجام شده در هوش مصنوعی عمدتاً متمرکز بر یادگیری، حل مسئله، ادراک، پردازش زبان بوده است (گردآوری : انجمن ناجی)
با پیشرفتهایی که در زمینة هوش مصنوعی و تولید سامانههای هوشمند به دست آمده است میتوان بین شناخت طبیعی و شناخت مصنوعی پیوند بر قرار کرد. وسایل ارتباطی و واسطهایی که امروز برای جبران کاستیهای شناختی تجربه میشود این امید را زنده ساخته است که بتوان در آینده بخشی از این کاستیها را ترمیم کرد. از جمله استفاده از رایانههایی است که معلولین میتوانند با امواج مغزی خود آنرا اداره کنند و مثلاً مطالب خود را بدون استفاده از انگشتان خویش بر روی آن تایپ کنند، یا رایانههایی که امواج مغزی فرد معلول را به کلام تبدیل مینماید[۳۷]. تولید دست و پای مصنوعی نیز دستآورد دیگر دانشمندان علوم شناختی است که با اتصال به سلسله اعصاب فرد میتواند فقدان عضو او را جبران کند.
برخی از دانشمندان علوم شناختی پیش بینی میکنند که با کمک دانشمندان هوش مصنوعی بتوانند رایانههایی بسازند که ایدهها را درک کند و به پردازش معنایی بپردازد، رایانههایی که هوشهای چندگانه را تشخیص دهند و به رفع ضعف فرد در یک هوش خاص کمک کنند، رایانههایی که بتوانند به معنای واقعی کلمه با انسان مکالمه کنند و درک متقابل داشته باشند. هوارد گاردنر مجموعه این مداخلات را مداخلات نرمافزاری و سختافزاری مینامد.[۵]
با این گونه مداخلات نرمافزاری و سختافزاری میتوان آینده جالبی را تصور کرد. تصور کنید دنیای آینده چگونه خواهد بود اگر انسان بتواند با دخالت در مغز از طریق کشت و پیوند سلولهای عصبی، از طریق دستکاریهای ژنتیک، و از طریق جلوگیری از تولید پروتئینهایی که کار مغز را مختل میکند، مغز انسان را کارامدتر سازد. بتواند با روشهای درمانی و ترمیمی عصب شناختی کاستیهای مغز را جبران کند، بتواند با روشهای شناختی یا نرمافزاری استفاده بهتر از مغز را تضمین نماید و بالاخره بتواند با استفاده از سامانههای مصنوعی کارکردهای مغز را تقویت کند.
در زیر به برخی از کاربردهای هوش مصنوعی اشاره میشود:
شناخت الگو یا ادراک حسی مانند بازشناسی بصری حروف الفبا، بازشناسی گفتار، بازشناسی صدا، بازشناسی چهره.
ارتباط مغز و رایانه BCI که ممکن است از طریق آن به صورت یک سویه و یا دو سویه بین رایانه و مغز اطلاعات مبادله گردد.
مطالعات BCI بیشتر بر روی ابزارهای کاشته شده در مغز حیواناتی انجام شده است که دچار نقص حرکتی، بینایی و یا شنوایی بودهاند، ولی در سالهای اخیر در مورد انسانهایی که دچار نقص بینایی، شنوایی و یا حرکتی شدهاند نیز کاشت ابزار صورت گرفته است (گردآوری : انجمن ناجی) طراحی این ابزارها بر اساس مطالعات علم اعصاب شناختی صورت میگیرد. بر این اساس، مغز با ابزاری که بتواند از نظر دریافت و ارسال سیگنالها به آن کمک کند سازگار میشود و بدین ترتیب، اندامهای مصنوعی از طریق ابزارهای رایانهای به نحوی کنترل میشوند که گویی توسط مغز کنترل شده باشند. هدف نهایی BCI آن است که مغز به رایانه وصل شود، به طوری که بتوان قابلیتهای بیشتری را از آن انتظار داشت.
تقویت شناختی
قویت شناختی به معنای ارتقاء توانمندیهای مغز در زمینه کارکردهای شناختی از جمله ادراک، توجه، هشیاری، حافظه، تصمیمگیری، تجزیه و تحلیل، استدلال، تعادل خلقی و غیره میباشد. تلاش محققین علوم شناختی و علم اعصاب شناختی اصالتاً متمرکز بر شناخت هرچه بیشتر کارکردهای مغزی است، ولی در عین حال یافتههای آنها در دسترس شاخههای دیگر علوم از جمله داروسازی، برای تولید داروهای تقویت کننده توانمندیهای فوقالذکر قرار میگیرد. رشتههای دیگر از جمله علوم رایانه، مهندسی پزشکی، سلولهای بنیادی، الکترونیک، بیومکانیک، فناوری نانو و عصب شناختی رایانهای همگی در صدد تولید مواد دارویی، وسایل و روشهایی هستند که بتواند، توانمندیهای شناختی انسان را افزایش دهد.
تشخیص
عملکرد حوزه تشخیص در هوش مصنوعی ایجاد الگوریتمها و تکنیکهایی است که بتواند تشخیص دهد آیا رفتار یک سیستم خاص بهنجار است یا خیر. اگر سیستم به درستی کار نکند الگوریتم مذکور باید قادر به تشخیص محل دقیق اختلال و نوع اختلال باشد.
در این حوزه میتوان از سیستمهای خبره نام برد. این سیستمها برنامههایی است که از دانش و مهارتهای تحلیلی یک یا چند انسان صاحب تخصص در یک حوزه خاص برخوردار میباشد و از اطلاعات فوق برای حل مشکلات بهوجود آمده استفاده میکند. بهعنوان مثال میتوان از سیستمهای خبره که در تشخیص و درمان پزشکی بهکار میرود یاد کرد.
روباتها
روبات یک عامل مصنوعی الکترومکانیکی است که ظاهر و حرکاتش هدف و مقصود معینی را دنبال میکند. روباتها را میتوان براساس عملکردشان به دو گروه صنعتی و خانگی تقسیم کرد.
بازیهای رایانهای
در بازیهای رایانهای، بازیگرها طوری طراحی میشوند که هوشمند به نظر میآیند. نمونه برجسته استفاده از این فنآوری را میتوان در شطرنج باز Deep Blue، ساخته IBM مشاهده کرد که توانست گری کاسپاروف قهرمان شطرنج جهان را در سال ۱۹۹۶ شکست دهد.
آموزش و پرورش شناختی
یافتههای علوم شناختی تأثیرات عمیقی را در سالهای اخیر بر آموزش و پرورش بر جای گذاشته است به طوری که امید آن میرود که اثر بخشی این نهاد کهن روز به روز ارتقاء یابد. اینک کشورهای پیشرفته پروژههای سنگینی را در زمینه کاربرد علوم شناختی در آموزش و پرورش در دست اجرا دارند و با تأسیس مدارس شناختی در حال تجربه این رویکرد در آموزش و پرورش هستند. برای مثال سازمان همکاری اقتصادی و توسعه(OECD) در سال ۱۹۹۹ پروژهای مطالعاتی را آغاز کرد که «علوم یادگیری و تحقیقات مغز» نام گرفت. این سازمان طی نشستهایی در آمریکا، کانادا و ژاپن با همفکری جمعی از دانشمندان برجسته از سایر کشورها به بررسی این موضوع پرداخت و سرانجام در سال ۲۰۰۲ گزارشی را تحت عنوان «شناخت مغز: به سوی علم جدید یادگیری»[۶] منتشر ساخت.
همچنین کشورهای اروپایی در صدد برآمدهاند نظام آموزشی خود را بر اساس یافتههای جدید علمی بازسازی کنند و گزینههای مختلفی را به عنوان گزینههای جایگزین مطرح سازند که موجب دگرگونی بنیانی نظام آموزش و پرورش خواهد گردید. یکی از این گزینهها تکیه بیشتر بر آموزش انفرادی به جای آموزش جمعی با استفاده از محیطهای مجازی است (گردآوری : انجمن ناجی)
بدین منظور سازمان همکاری اقتصادی و توسعه از سال ۱۹۹۷ پروژهای را در دست مطالعه دارد تا آینده مدارس را طی ۲۵–۱۵ سال بعد طراحی نماید. آنها شش گزینه را مورد توجه قرار دادهاند که در تحلیل سیاست آموزشی سال 2001 OECD، تحت عنوان "مدارس ما چه آیندهای خواهند داشت؟" منتشر شده است (گردآوری : انجمن ناجی) در سال ۲۰۰۳ نیز مجمع OECD تحت عنوان "مدرسه داری برای فرداً به بررسی این شش گزینه پرداخته است (گردآوری : انجمن ناجی)[۷]
بی تردید در جمهوری اسلامی نیز با توجه به دستاوردهای جدید روانشناسی، بازنگری جدی در نظام آموزش و پرورش ضروری است (گردآوری : انجمن ناجی) ما نمیتوانیم نسبت به دستاوردهای علمی دنیا در زمینه آموزش و پرورش بی تفاوت باشیم. از سوی دیگر امواج جهانی شدن به عنوان یک واقعیت دیر یا زود ما را نیز در بر خواهد گرفت. راه مقابله با این امواج، طراحی نظام جدید آموزشی با توجه به یافتههای جدید علمی و مبتنی بر ارزشهای دینی و فرهنگی جامعه خودمان است (گردآوری : انجمن ناجی) این تنها سدی است که میتواند در برابر سیل جهانی شدن مقاومت کند.
روان درمانی شناختی
رشته روان درمانی شناختی به عنوان رویکردی جدید در روانشناسی بالینی و روان پزشکی توانسته است توفیقات قابل توجهی را در درمان اختلالات رفتاری و روانی به ارمغان آورد. از جمله توفیقات روان درمانی شناختی، معالجه معتادین به مواد مخدر است، به طوری که مؤثر بودن این رویکرد به خوبی به اثبات رسیده است (گردآوری : انجمن ناجی) در سایر زمینههای اختلالات روانی نیز امروزه رویکرد شناختی چه به تنهایی و چه در تلفیق با فنون رفتار درمانی یکی از شیوههای مؤثر روان درمانی تلقی میشود به طوری که نشان داده شده است اثر این نوع معالجات ماندگارتر بوده، احتمال بازگشت مجدد بیماری کاهش مییابد.
شناخت اجتماعی و روانشناسی سیاسی
علوم شناختی به تحلیل و درک رویدادهای اجتماعی و رفتارهای سیاسی نیز کمک شایان توجهی میکند. نحوه شکل گیری گروههای اجتماعی و نقش شناخت در آن، درگیریهای قومی، نژادی و مذهبی، نقش رهبران اجتماعی- سیاسی و شخصیت آنها در رفتارهای سیاسی- اجتماعی، نقش شناخت، هویت اجتماعی، هیجان و نگرش در رفتارهای اجتماعی و سیاسی، افراط گرایی و مناقشات بینالمللی همگی از موضوعات مورد علاقه روانشناسی سیاسی و جامعهشناسی شناختی است (گردآوری : انجمن ناجی)
روانشناسی تحلیل اطلاعات و رسانههای گروهی
یکی از حوزههای کاربردی متأثر از یافتههای علوم شناختی، روانشناسی تحلیل اطلاعات و رسانههای گروهی است (گردآوری : انجمن ناجی) روانشناسی شناختی در درک خطاهای شناختی که منجر به تصمیمات نادرست میگردد و نیز طراحی بهترین شیوه تأثیر گذاری بر افکار عمومی به این حوزه کمکهای مهمی میرساند. دستگاههای اطلاعاتی یکی از کاربران یافتههای علوم شناختی برای تحلیل اطلاعات هستند. رسانههای گروهی نیز برای جذب افکار عمومی و تأثیرگذاری بر آن از اصول روانشناسی شناختی بهره میبرند. زبانشناسی شناختی نیز در استفاده از استعارههای مناسب به این حوزه کمک ارزشمندی انجام میدهد.
روانشناسی تغییر ذهن
یکی از زمینههای جذاب در روابط فردی و جمعی مقوله تغییر ذهن است (گردآوری : انجمن ناجی) چگونه ما میتوانیم در روابط شخصی و اجتماعی خود بر دیگران تأثیر بگذاریم و اساساً تحول ذهنی و فکری چگونه پدید میآید. این موضوعی است که نظر دانشمندان علوم شناختی را به خود جلب کرده، به طراحی راهکارهایی برای تغییر ذهن خود و دیگران انجامیده است (گردآوری : انجمن ناجی) روانشناسی شناختی و زبانشناسی شناختی به این حوزه نیز کمک شایان توجهی میکنند.
علوم دفاع شناختی
یافتههای علوم شناختی در قلمروی دفاعی و امور امنیتی نیز میدان فعالیت وسیعی کسب کرده است، به طوری که نیروهای مسلح کشورهای پیشرفته در کنار توسل به قدرت سخت از کاربرد قدرت نرم غافل نمانده با استفاده از یافتههای علوم شناختی در جستجوی راهکارهای عملی برای تأثیر گذاری بر فکر و ذهن فرماندهان و نیروهای مسلح رقیب و انحراف افکار ایشان هستند. همچنین کاربرد دقیق سلاح، پرهیز از خطاهای شناختی و نیز استفاده از دستورالعملهای شناختی به منظور بالابردن ضریب دقت و صحت تصمیمات نظامی، به ویژه در هنگام فوریتها از زمینههایی است که علوم شناختی میتواند کمک قابل توجهی به علوم دفاعی انجام دهد.
اقتصاد شناختی
یکی از مسایل مهم در اقتصاد و بازرگانی مقوله تصمیم گیری و داوری است (گردآوری : انجمن ناجی) تصمیم گیری و عوامل مؤثر در آن موضوع مورد علاقه علوم شناختی به ویژه روانشناسی شناختی و زبانشناسی شناختی نیز میباشد. اقتصاد شناختی در کنار نظریههای دیگر تصمیم گیری همچون انتخاب عقلانی موسع یا محدود، نظریه بازیها، نظریه پویایی سیستمها میتواند به درک فرایند تصمیم گیری در اقتصاد و بازرگانی کمک کند.
مهندسی شناختی
رابطه انسان و فناوری، به ویژه ماشین، موضوعی است که در مهندسی شناختی مورد مطالعه قرار میگیرد. در این زمینه راههای بهبود فناوریها و ماشین آلات به نحوی که کاربرد آنها برای انسان مطلوب تر باشد و نیز بررسی خطاها و اشتباهاتی که در هنگام استفاده از آن، به ویژه در مراکز حساسی چون نیروگاهها، برجهای فرودگاه وتاسیسات هستهای ممکن است رخ دهد، از موضوعاتی است که مورد علاقه مهندسی شناختی است (گردآوری : انجمن ناجی)
آیندهٔ علوم شناختی
این شاخه مطالعاتی نوپا است و در مورد داد و ستدی که میخواهد زود یا دیر با سایر علوم برقرار کند ابهامات زیادی وجود دارد. از جمله اینکه چگونه داد و ستدی میان دادههای علوم شناختی و فلسفه علوم انسانی (انسانشناسی، جامعهشناسی، شناخت شناسی و علم النفس فلسفی) برقرار میشود؟ آیا برای حل مسایل این شاخه مطالعاتی در حال گسترش مجموعه دانشههایی اضافه خواهد شد یا نه؟ و پرشسهایی مانند آن. در حوزهٔ مدل سازی روابط هستی شناسی و معرفتشناسی علم و دین هنوز مباحث بسیاری جاری است (گردآوری : انجمن ناجی)[۸] تعریف سهم معرفتهای غیر دینی در معرفتهای دینی از جمله عناصر قبض و بسط ساز در این علم است و تعیین تکلیف تحول و ثبات فهم مخاطرات معرفتی و علم شناختی این شاخه مطالعاتی است (گردآوری : انجمن ناجی)[۹]
واژهٔ «علوم شناختی» در زبان فارسی[۱۰]
واژهٔ «علوم شناختی»، واژهٔ برنهادهٔ «فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران» است که به جای «Cognitive Science» به کارگرفته میشود. این واژه از دو بخش «علوم» و «شناختی» ساخته شده است (گردآوری : انجمن ناجی)
«علوم» را فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران به جای واژهٔ «Science» در زبانهای انگلیسی و فرانسوی برنهاده است (گردآوری : انجمن ناجی) با توجه به این که فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران واژهٔ «دانش» را به جای واژهٔ «Knowledge» به کار میگیرد، نباید واژههای تخصصی «علم» و «دانش» با یکدیگر اشتباه گرفته شوند. همچنین توجه به این موضوع لازم است که واژهٔ «Science» در زبانهای انگلیسی و فرانسوی معنی جمع دارند و به همین دلیل در زبان فارسی با «علوم» (و نه «علم») معادل گرفته شدهاند.
«شناختی» واژهٔ برنهادهٔ فرهنگستان به جای واژهٔ «Cognitive» است (گردآوری : انجمن ناجی) در واقع فرهنگستان به جای «Cognition»، «شناخت» را برنهاده است و به دنبال آن «شناختی» برای صفت ساخته شده از آن به کار میرود. بسیار مهم است که «علوم شناختی» با «شناختشناسی» که معادل «Epistemology» است، اشتباه گرفته نشود. یکی از اشتباههایی که ممکن است با توجه به بهکارگیری واژهٔ «شناخت» در معادلهای «Cognitive Science» و «Epistemology» پیش آید، اشتباه گرفتن حوزههای این دو علم است که البته پیشینهٔ ذهنی فارسیزبانان از واژهٔ «شناخت» به این اشتباه دامن میزد.
علوم شناختی در ایران
تحصیل در رشتههای علوم شناختی از طریق آزمون تحصیلات تکمیلی سازمان سنجش امکانپذیر است؛ و در سال تحصیلی ۹۲–۹۳ دانشگاهای فردوسی مشهد، شهید مدنی آذربایجان (دانشگاه تبریز) و پژوهشکده غیرانتفاعی علوم شناختی تهران پذیرای دانشجویان (با توجه به دفترچه انتخاب رشته) این رشته بودند.[۱۱]خوشبختانه، تعداد دانشگاهها و مراکزی که به تربیت دانشجو در رشتههای مختلف زیر شاخه مجموعه علوم شناختی میپردازند رو به افزایش است و در این میان میتوان به اسامی زیر که موفق به دریافت مجوز برگزاری رشتههای مزبور که در دفترچه کنکور تحصیلات تکمیلی ذیل گروه علوم پایه و تحت عنوان مجموعه علوم شناختی معرفی میشوند، شدهاند اشاره کرد:[۱۲]
پژوهشکده علوم شناختی پژوهشگاه دانشهای بنیادی (مرکز فیزیک نظری و ریاضیات)
پژوهشکده علوم شناختی (غیرانتفاعی)
پژوهشکده علوم شناختی دانشگاه شهید بهشتی
دانشگده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تبریز (شهید مدنی آذربایجان)
دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان
دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه کردستان
دکتر سید کمال خرازی، دبیر ستاد راهبردی توسعه علوم و فناوریهای شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تفاهم نامه سه جانبهای با دکتر رضا فرجی دانا وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری و دکتر سید حسن قاضی زاده هاشمی، وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی امضا کردند. این تفاهم نامه به منظور هم افزایی تلاشهای جاری در هر سه نهاد مسوول در زمینه آموزش، ترویج و تربیت نیروی انسانی، پژوهش و توسعه دانش و فناوریهای شناختی شکل گرفته است (گردآوری : انجمن ناجی)[۱۳]
دوره کارشناسی ارشد علوم شناختی با تاکید بر روان شناسی شناختی از بهمن 1386 آغاز به کار نمود. چهارده پذیرفته شده اولین دوره این رشته با هماهنگی و تایید وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری از میان شرکت کنندگان در آزمون سراسری کارشناسی ارشد آن سال برگزیده شدند -- روندی که از آن سال به بعد هر ساله ادامه دارد. جزییات بیشتر در مورد ویژگی های این رشته، چگونگی ورود به آن، و درس ها در زیر می آید.
الف: ویژگی های كلي
1- عنوان رشته:
علوم شناختي ( با تمركز بر روانشناسي شناختي)، مقطع كارشناسي ارشد
2- تعريف:
علوم شناختي ، دانشي جديد در زمينه ذهن و مغز است (گردآوری : انجمن ناجی) دانشمندان اين رشته ميكوشند تا در خصوص ادراك، تفكر، حافظه، فهم زبان، يادگيري و ساير فرايندهاي ذهني و پديدههاي موثر در آگاهي و شناخت به درك عميقتري دست پيدا كنند و مكانيسمها و فرايندهايي را كه در بروز اين پديدهها دخالت دارند بطور دقيق بررسي نمايند.
علوم شناختي، دانشي بين رشتهاي است كه از تعامل رويكردهاي مختلف مطالعة ذهن همانند روانشناسي، دانش رايانه، دانش عصب پايه، فلسفه و زبان شناسي شكل ميگيرد.
روانشناسي به مطالعة رفتار انسان، آگاهي، ادراك، توجه، حافظه، هيجان و فهم زبان ميپردازد.
مسائلي مثل هوش مصنوعي، استفاده از فرايندهاي رايانهاي براي فهم فرايندهاي شناختي و طراحي در زمينه شباهتهاي انسان و ماشين در حوزة دانش رايانه قرار ميگيرد.
علم عصب پايه، ساختار و فرايندهاي سيستم عصبي را مد نظر قرار ميدهد و هدف علم عصبپاية شناختي بطور اختصاصي بررسي ارتباط سيستم عصبي و مواد موجود در آن با فرايندها و بازنماييهاي ذهني است (گردآوری : انجمن ناجی)
فلسفه ذهن به منطق، معنا، باز نمايي و رابطة بين ذهن، مغز، رفتار و آگاهي ميپردازد و زبان شناسي نيز ماهيت و ساختار زبان انسان را مورد ارزيابي قرار ميدهد.
دانشمندان و دانشجويان اين رشته بايد در تمام زمينههاي فوق به كسب علم و تجربه بپردازند.
3- هدف:
امروزه ايجاد رشتههايي كه با فن آوري اطلاعات ارتباط مستقيم دارند يكي از اهداف بسياري از دانشگاههاي معتبر دنياست (گردآوری : انجمن ناجی) علوم شناختي نيز با توجه به ماهيت بين رشتهاي و ارتباط مستقيم آن با جديدترين پيشرفتهاي علمي در زمينهعلوم مختلف اين فرصت را براي علاقمندان فراهم ميآورد كه به علم آموزي و پژوهش در اين رشته جديد بپردازند . از نظر پيشرفت آموزش عالي نيز احداث چنين رشتههايي موجب افزايش اعتبار جهاني مراكز آكادميك ايجاد كننده خواهد شد. يكي از خصوصيات مهم رشته علوم شناختي ماهيت بين رشتهاي آن است (گردآوری : انجمن ناجی) و ايجاد اين رشته در واقع فرصتي براي بهره وري بيشتر از امكانات و شرايط موجود دانشگاهها است (گردآوری : انجمن ناجی) برگزاري اين دوره زمينهاي مشترك براي همكاري علمي پژوهشكده علوم شناختي و دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي (و احتمالا ساير دانشكدهها) را فراهم ميآورد و موفقيت آن نمادي از موفقيت كار علمي گروهي خواهد بود.
4- ضرورت و اهميت دوره:
در دهة اخير كشورهايي كه از نظر فن آوري پيشرفته تر بوده اند و توانستهاند علوم را تلفيق و ممزوج نمايند پيشرفت بسيار خوبي داشتهاند. بنابر اين ايجاد چنين رشتههايي در كشور ما نيز اثرات بسيار خوبي در بهبود وضعيت آموزشي ساير علوم خواهد داشت. همچنين با توجه به اهميت پژوهش در رشتههاي مختلف، ماهيت پژوهشي اين رشته كمك خواهد كرد كه علاقمندان به پژوهش در رشتههاي روانشناسي، زبانشناسي، فلسفه ، هوش مصنوعي و علم عصب پايه بتوانند مهارت هاي لازم را در اين خصوص بدست آورند.
يكي از خصوصيات مهم رشته علوم شناختي ماهيت بين رشتهاي آن است (گردآوری : انجمن ناجی) و ايجاد اين رشته در واقع فرصتي براي بهره وري بيشتر از امكانات و شرايط موجود دانشگاهها است (گردآوری : انجمن ناجی) برگزاري اين دوره زمينهاي مشترك براي همكاري علمي فراهم ميآورد و موفقيت آن نمادي از موفقيت كار علمي گروهي خواهد بود.
5- طول دوره و شكل نظام:
دوره كارشناسي ارشد علوم شناختي (با تمركز بر روانشناسي شناختي) حداقل شامل 4 ترم (2 سال) و داراي32 واحد بوده و به شكل نظام كارشناسي ارشد ناپيوسته ميباشد.
6- تعداد و نوع واحدهاي درسي دوره:
برنامه درسي دوره كارشناسي ارشد علوم شناختي (با تمركز بر روان شناسي شناختي) شامل 32 واحد به شرح زير ميباشد
- واحدهاي الزامی 24 واحد
- واحدهاي اختياري 8 واحد
- تبصره : بايد دو واحد از دروس بر اساس تحقيق نظري فردي يا گروهي توسط دانشجويان انجام شود و به شكل سمينار ارائه گردد.
- پروژه و پايان نامه 4 واحد
- تبصره 1- دانشجويان پس از گذراندن دروس پايه و اصلي، بويژه روش تحقيق در علوم شناختي ميتوانند پروژه تحقيقاتي دوره كارشناسي ارشد خود را با نظر استاد راهنما و توافق كميته تحصيلات گروه انتخاب نمايند.
- تبصره 2- مدت زمان لازم براي گذراندن دروس و تهيه و تدوين پايان نامه تابع شرايط عمومي در مقررات تحصيلات تكميلي دانشگاه و پژوهشكده است (گردآوری : انجمن ناجی)
7- نقش و توانايي دانش آموختگان:
فارغ التحصيلان اين رشته داراي تواناييها و ويژگيهاي زير خواهند بود:
· دانش پايه در زمينه روانشناسي شناختي، فلسفة ذهن، طراحي مدلهاي شناختي، زبان شناسي نوروپسيكولوژي و روش شناسي تحقيق
· مهارت ارزيابي انتقادي ادبيات علمي علوم شناختي و كاربرد عملي نظريات و روشهاي آن
· تجربه و توانايي در طراحي و انجام پژوهشهاي گوناگون در حوزه علوم شناختي به صورت مستقل
· مهارتهاي لازم دركاربردي ساختن خلاقانه علوم شناختي در زمينههاي مختلف
8- شرايط ورود به رشته:
- دارا بودن كليه ضوابط و شرايط عمومي و اختصاصي داوطلبين شركت در آزمون كارشناسي ارشد ناپيوسته مندرج در دفترچه راهنماي آزمون ورودي تحصيلات تكميلي كه توسط وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و سازمان سنجش آموزش كشور منتشر ميگردد.
- موفقيت در آزمون ورودي و دارا بودن شرايط ذكر شده در آئين نامه كلي كارشناسي ارشد مصوب شوراي عالي برنامهريزي
9- آزمون ورودي:
- آزمون ورودي رشته علوم شناختي تنها از طریق آزمون كارشناسي ارشد ناپيوسته سازمان سنجش آموزش كشور و به عنوان جزيي از رشتههاي مجموعه روانشناسي برگزار می شود. اسامي پذیرفته شدگان، بر اساس نمره اكتساب شده در آزمون، از طریق سازمان سنجش به پژوهشکده اعلام می گردد.
10 - مواد آزمون ورودی و ضریب های آنها:
1- متون روانشناسي به زبان انگليسي (ضريب2 )
2- آمار و روش تحقيق(ضريب3 )
3- روانشناسي رشد(ضريب1 )
4- روانشناسي باليني(ضريب1 )
5- روانشناسي عمومي(ضريب2 )
6- فيزيولوژي اعصاب و غدد(ضريب2)
7- احساس و ادراك (ضريب1 )
8- فلسفه ذهن و زبان(ضريب 1)
علوم شناختی [Cognitive Science] مطالعهی علمی ذهن [Mind] است (گردآوری : انجمن ناجی) در این تعریف منظور از ذهن مجموع هر آن چه که نمودهای هوشمندی و آگاهی هستند مانند تفکر، ادراک، حافظه، احساس، استدلال و نیز تمام روندهای ناآگاهانه شناختی است (گردآوری : انجمن ناجی) گاهی علوم شناختی را به صورت «مطالعهی علمی شناخت» نیز تعریف میکنند و شناخت را مجموع حالتها و فرآیندهای روانی مانند تفکر، استدلال، درک و تولید زبان، دریافت حواس پنجگانه، آموزش، آگاهی، احساسات و… در نظر میگیرند. به طور کلی پرسشهایی مانند این که ذهن چگونه کار میکند یا مغز چگونه هوشمندی [Intelligence] را ایجاد میکند، از جمله پرسشهایی هستند که در این شاخهی علمی بررسی میشوند.
علوم شناختی ، مجموعه ای از رشته های تخصصی و حوزه وسیعی از دانش است (گردآوری : انجمن ناجی) ده ها سال است که در دنیا در زمینه علوم شناختی تحقیقات مفصل و پر هزینه ای انجام می شود.
هدف از این علم این است که اولا قابلیت های شناختی که در موجودات زنده وجود دارد به شکل علمی تعریف و تدوین شود و بعد مکانیسم هایی که در مغز باعث به وجود آمدن چنین قابلیت هایی بوده اند، شناسایی شوند. وقتی این مکانیسم ها شناخته شدند به زبان ریاضی ترجمه و به شکل کمی مشخص می شوند و سپس این کمیات را در ماشین مدل سازی و در ابزار صنعتی مثل ربات ها پیاده سازی می کنند. با توجه به کارهایی که در این حوزه از علم انجام می شود می توان فهمید که زنجیره ای از علوم مختلف در آن دخیلند تا مکانیسم های نورونی را مطالعه کنند.
رشد انفجاری این علم در 20 سال اخیر حتی از رشد سریع علم فیزیک هم چشمگیرتر بوده است ، به طوری که نرخ رشد تولیدات علمی در این رشته از نرخ رشد تولیدات در رشته فیزیک در یک قرن قبل بیشتر بوده و سریع ترین رشد را به خود اختصاص داده است ؛ البته این مساله دلیل واضحی دارد که به پیشرفت های فناوری و به خصوص استفاده از انواع روش های غیرتهاجمی برای بررسی مغز انسان و روش های تهاجمی برای مغز نخستیان غیر انسان مثل میمون رسوس برمی گردد.
علوم شناختی پروژهای در حال پیشرفت است که از دههی ۱۹۵۰ میلادی آغاز شده و نام «علوم شناختی» در سال ۱۹۷۳ به آن داده شده است (گردآوری : انجمن ناجی) این شاخه از علم هنوز در ابتدای راه قرار دارد و افقهای بسیاری برای گسترش و پژوهش دارد.
علوم شناختی یک «علم» است و بنابراین با روشها و معیارهای علمی سرکار دارد. مهمترین اصل این علم آن است که «ذهن را میتوان به طور علمی فهمید». همین امر سبب میشود که علوم شناختی یک رویکرد مادیگرایانه [Materialism] (مانند فیزیک، شیمی، گیاهشناسی و…) به ذهن باشد.
اگر در ایران یا افغانستان بزرگ شده باشید با توجه به پیشینهی ذهنی احتمالیتان، با دیدن این که در علوم شناختی خیلی زود بحث «دوگانهانگاری» [Dualism] یعنی وجود بخشی غیرمادی (روح) که ذهن یا قسمتی از آن را در خود جای داده است یا وجود آن را سبب میشود، کنار گذاشته میشود و بحثها به تمامی بهطور پیشفرض بر روی مادیگرایی پیش میروند، تعجب کنید. شاید با خود بیاندیشید که چه طور ممکن است که «چیزی» که به ذهن میپردازد، دوگانهانگاری را به سادگی کنار بگذارد. اما در واقع تعجب شما از اشتباه شما حاصل میشود و نه از سادهانگاری دانشمندان علوم شناختی. چرا که همانطور که گفته شد علوم شناختی یک «علم» است و نمیخواهد خود را درگیر مسایلی کند که از دایره بررسی علمی خارج هستند. از این رو است که بسیاری از دانشمندان این حوزه به هیچ وجه وارد بحث درستی یا نادرستی دوگانهانگاری نمیشوند یا با استدلالهای ساده از کنار آن میگذرند. (در حوزهی فلسفه در طول تاریخ بحثهای زیادی در این زمینه درگرفته است (گردآوری : انجمن ناجی))[ن]
علوم شناختی یک میانرشته [Interdisciplinary] است و شاخههای روانشناسی، علومعصبی، علومرایانه، انسانشناسی، زبانشناسی، فلسفه و… را دربر میگیرد. واضح است که این علوم در کنار ذهن به موضوعهای دیگری نیز میپردازند. بنابراین آن بخش از این علوم که به نوعی به موضوع علوم شناختی بپردازند جزو علوم شناختی محسوب میشود. برای نمونه در مورد علومرایانه پژوهشگرانی که در حوزهی هوشمصنوعی کار میکنند را میتوان دانشمندان شناختی [Cognitive Scientist] بهشمار آورد. همچنین آوردن این نکته نیز مهم است که در منابع گوناگون از شاخههای گوناگونی (از علوم تربیتی گرفته تا زیستشناسی) به عنوان زیرشاخههای علوم شناختی یاد شده است (گردآوری : انجمن ناجی)
شاید کمی عجیب به نظر برسد که چگونه چندین و چند علم مختلف به یک موضوع میپردازند. زندهیاد سنایی غزنوی داستان پیل و کورانی را تصویر میکند که هر یک به میزان درک خود و برپایهی بخشی از بدن فیل که لمس کرده آن را به چیزی نسبت میدهد (گویا اصل داستان از تمثیلهای بودا است). ما نیز در واقع همان کوران هستیم و ذهن آن فیل است (گردآوری : انجمن ناجی) به همین سبب است که علوم مختلف هر کدام با زاویهی دید خود به موضوع ذهن میپردازند.
برای این که بتوان یافته های علمی از مغز را به زبان ریاضی ترجمه کرد به رشته دیگری نیاز است که در کنار علوم اعصاب شناختی زاده شده و نام آن علوم اعصاب محاسباتی است (گردآوری : انجمن ناجی)
کار چنین علمی این است که مکانیسم های عصبی نورونی را که به وسیله دانشمندان علوم اعصاب شناسایی شده اند به زبان ریاضی درآورد. وقتی این فرآیندها به زبان ریاضی ترجمه شدند، این قابلیت را دارند که در محیطهای غیرزیستی و موجود غیربیولوژیک مثل ربات یا ماشین پیاده سازی و اجرا شوند؛ بنابراین در علوم شناختی ما درباره زنجیره ای از علوم صحبت می کنیم که یک طرف آن مغز و علوم مربوط به آن است و یک طرف دیگر آن هم ریاضیدان ها، مهندسان کامپیوتر و مهندسان الکترونیک هستند و درواقع با همدیگر کار می کنند.
امروزه در مراکز تحقیقاتی عمده دنیا مجموعه ای از دانشمندان برای انتقال دانش از علوم پایه و اعصاب شناختی به صنعت و دیگر زمینه های زندگی بشر در حال تحقیق هستند و به دلیل تاثیر اقتصادی و نظامی و نیز تاثیر بر وضعیت بهداشت و سلامت جامعه ، هزینه های هنگفتی صرف آن می شود و نشان می دهد که جامعه صنعتی دریافته است که قرن آینده ، قرن علوم اعصاب و رشته های وابسته به آن است (گردآوری : انجمن ناجی) ما معتقدیم رشد علوم اعصاب و دانش ما از مغز و قابلیت هایش که سریع تر از علم فیزیک بوده است می تواند در دهه های آینده در زندگی بشر در زمینه های مختلف نقش مهمی ایفای کند.
● دروازه ای رو به آینده
خوشبختانه کشور ما صاحب پژوهشگاهی است که بسیاری از نخبگان را دور هم جمع کرده و با دیدی رو به آینده علومی را گسترش داده که گرچه ممکن است به همین زودی و در کوتاه مدت شاهد نتیجه آن نباشیم ، اما آینده را از آن ما خواهد کرد. پژوهشگاه دانش های بنیادی (IPM) از حدود 10 سال پیش به فکر تاسیس رشته علوم اعصاب شناختی افتاد و در نهایت پژوهشکده علوم شناختی را راه اندازی کرد. برنامه های تحقیقاتی در این پژوهشکده ابعاد متفاوت و متنوعی از این دانش را مانند علوم اعصاب شناختی ، علوم اعصاب محاسباتی ، سایکوفیزیک ، گفتار و زبان ، شبکه های عصبی و هوش مصنوعی دربرمی گیرد. بسته به این که با چه تکنیکی مغز را مطالعه کنند رشته های علمی مختلفی به وجود آمده است (گردآوری : انجمن ناجی)
سایکوفیزیک یکی از این رشته هاست که ده ها سال است وجود دارد و در حوزه روان شناختی مطرح است و کار آن مطالعه ظرفیت ها و قابلیت های ادراکی شناختی مغز به وسیله اندازه گیری پاسخ انسان و موجودات نخستین است که ما به صورت کمی این ظرفیت ها را در ارتباط با شناخت محیط و صدا و تصویر اندازه گیری و ارزیابی می کنیم. علوم اعصاب هم رشته دیگری است که در این علم کاربرد دارد و هدف آن بررسی مغز با انواع روش های تصویربرداری از آن است (گردآوری : انجمن ناجی) این روش ها جزو انواع غیرتهاجمی بررسی مغز در شرایطی هستند که فرد در حال انجام یک آزمون شناختی است (گردآوری : انجمن ناجی)میگنا دات آی آر.متاسفانه ما در ایران از این لحاظ دچار کمبود هستیم و به سرمایه گذاری چند میلیون دلاری و تربیت متخصص نیاز داریم. هوش مصنوعی هم در کشور ما وضع بدی ندارد و سی چهل نفر متخصص در این رشته داریم و چند نفر از آنها در پژوهشکده علوم اعصاب شناختی مشغول به کار و تحقیقند؛ البته در قسمت مدل سازی عصبی و علوم اعصاب محاسباتی در کشورمان دچار ضعف هستیم که در حال حاضر افراد نخبه ای داریم که ریشه در این آب و خاک دارند و در خارج از کشور مشغول تحصیل در این رشته اند که در صورت برگشت آنها، آغوش این پژوهشکده به روی آنها باز است (گردآوری : انجمن ناجی)
متخصصان علوم اعصاب محاسباتی ریاضیدانانی هستند که با علوم مغز و اعصاب آشنایی دارند و در طرف دیگر قضیه هم متخصصان علوم اعصابی ایفای نقش می کنند که مقداری با زبان ریاضی آشنایی دارند و به این وسیله می توانند با انجام یک کار گروهی بین رشته ای به تبادل اطلاعات بپردازند و یکی از دلایلی که این رشته هنوز نتوانسته است در کشور ما بخوبی شکل بگیرد این است که ما به پزشکان ریاضیدان نیاز داریم ؛ البته در حال حاضر در کشور ما به صورت کمرنگ پزشکانی هستند که زمینه ریاضی خیلی قوی داشته و اغلب هم نخبه بوده اند و با خودآموزی و بهره گیری از تجارب استادان خارجی توانسته اند مقالاتی را در این زمینه چاپ کنند.
● مثال هایی با رنگ تخیل
طی سال گذشته ، در دنیا اتفاقاتی افتاد که اهمیت علوم اعصاب شناختی را پررنگ تر کرد. چاپ مقالاتی در این زمینه نقطه تحول جدی و اساسی در این زمینه بود. در 2 مورد از این مقالات ، صحبت از پیوند یک مدار الکترونیک به مغز بود. در یکی از آنها هیپوکمپ را که ساختاری در مغز ما و دیگر حیوانات است و در حافظه درازمدت نقش دارد، تخریب کردند و به جای آن یک مدار که مشابه هیپوکمپ بود و می توانست کار آن را انجام دهد در مغز قرار دادند و اعصاب را به آن وصل کردند، به طوری که حیوان تقریبا مثل یک حیوان سالم حافظه و یادگیری طبیعی خودش را داشت.
این آزمایش روی موش صحرایی انجام شد. در مورد دیگر هم که روی میمون رسوس صورت گرفت یک بخش از مغز را تخریب کردند و مدارات الکترونیکی که همان کار را انجام می داد آنجا نصب شد و بعد فرستنده هایی را در آنجا قرار دادند که به صورت بی سیم سیگنالی را به صورت امواج الکترومغناطیسی مخابره می کرد.
در جای دیگری از مغز هم گیرنده هایی را نصب کردند که آن امواج را دریافت و بخش خاصی از مغز را تحریک می کرد تا کار خاصی را که قبلا وظیفه قشر طبیعی مغز بود، انجام دهد؛ البته این موارد تازه شروع کار است و فقط این دید را به ما می دهد که در تخیل خود آینده را ترسیم کنیم ، مثلا این که در 50 سال آینده می توان قشر آسیب دیده مغز را براحتی با ادوات الکترونیکی جایگزین کرد، چون می دانیم آن قسمت از مغز چه کاری انجام می دهد و توانسته ایم آن را مدل سازی کنیم و ماشین هایی ساخته ایم که می توانند این کار را انجام دهند. مثال دیگر راه انداختن فردی بود که قطع نخاع شده بود و در مجله نیچر به چاپ رسید.
در این طرح ، فرد فلج در ذهنش تصور راه رفتن می کرد. این تصور به وسیله رایانه تحلیل می شد و عضلات توسط رایانه تحریک می شدند و به این ترتیب فرد به راه افتاد
به اعتقاد اهل علم ، کسی که به این دانش دسترسی داشته باشد در آینده خیلی بیشتر از ملت های صاحب سلاح اتمی بر دیگران مسلط خواهد بود، چون آن موقع سر و کار این ملت ها با مغز ما و کنترل آن است (گردآوری : انجمن ناجی)
گفتنی است تا 10 سال پیش هیچکدام از این رشته ها در ایران وجود نداشت ، اما در حال حاضر می توان گفت محققان ما در زمینه علوم اعصاب شناختی در دنیا صاحب نظر هستند و تعداد قابل توجهی آزمایشگاه تحقیقاتی در این زمینه تاسیس شده است که متاسفانه فقط در پژوهشگاه دانش های بنیادی هستند و دیگر مراکز دانشگاهی ما هنوز به آن نپرداخته اند.
در حال حاضر، پژوهشکده علوم اعصاب شناختی در حال تربیت دانشجوی دکتری در این رشته است و در سال 10 ، 15 مقاله با کیفیت های متفاوت در مجلات معتبر خارجی از این پژوهشکده به چاپ می رسد. نکته حایز اهمیت در این زمینه این است که اولین مقاله تمام ایرانی در مجله بسیار معتبر نیچر توسط دکتر استکی و همکارانشان به چاپ رسیده است که روی ادراکات بینایی و شناخت چهره بررسی های جالب توجهی انجام داده بود.
● فردا دیر است
هر چند در مورد این رشته نگذاشتیم تجربه فیزیک تکرار شود، اما باز هم موانعی بر سر راه هست که اگر آنها را رفع نکنیم باز هم از دنیا و علمی که آینده را متحول خواهد کرد، عقب خواهیم ماند. به گفته یکی از محققان این پژوهشگاه ، با وجود سیر رو به رشد مقالات ما در این زمینه باز هم مشکلات بسیار زیادی بر سر راه است و تلاش گروه علوم شناختی در پژوهشکده این است که تحول ایجاد شده در این رشته را تثبیت کرده از حالت وابسته به فرد درآورد و مسیری ایجاد کند که ادامه داشته باشد. این گروه موفق شده است در کلاس یک دنیا این کار را انجام دهد. کشور ما و دنیا نیاز مبرمی به این رشته دارد چون در آینده انواع بیماری های عصبی مثل آلزایمر، اختلال حافظه مربوط به بالا رفتن سن ، پارکینسون و بسیاری دیگر که هزینه های بسیاری را بر دوش جامعه می گذارد به این طریق درمان می شود.
از طرف دیگر، سهم مکانیسم های شناختی در مغز و پیاده سازی آن در ربات می تواند تحولات صنعتی زیادی به وجود آورد که آینده اقتصاد دنیا را در دست خواهد گرفت. صنایع نظامی هم بسیار متاثر از این رشته است ، به طوری که الان در دنیا میلیاردها دلار در زمینه علوم اعصاب شناختی صرف بخش نظامی می شود.
با نگاهی به این چشم انداز به اهمیت آن پی می بریم ، بنابراین باید شرایط کار و تحقیق در این زمینه در کشور ما فراهم شود، بعلاوه این امکانات به شکل منطقی و بموقع توزیع شود تا فرار مغزها را نداشته باشیم.
متاسفانه هنوز در سطوح بالای تصمیم گیری مملکت ما افرادی نشسته اند که می گویند اصلا چرا باید مقاله چاپ کرد یا این که چرا باید این مقالات را در مجلات بین المللی ISI به چاپ رساند و با شعارهایی که ظاهر پسندیده ای دارند، جلوی این کار را می گیرند؛ مثلا بحث ISI اسلامی را مطرح می کنند. گرچه این کار اصلا کار بدی نیست ، اما باید آن را در کنار ISI اصلی مطرح کرد و نه به عنوان جایگزین آن.
بعضی مسوولان حتی می گویند محققان ما چرا باید در کنفرانس های غربی شرکت کنند، بلکه خوب است در کنفرانس هایی که در کشورهای اسلامی برگزار می شود شرکت کنند. مورد دیگری که مسوولان وزارت ما به آن ایراد می گیرند این است که تحقیقات ما جوابگوی نیازهای روز جامعه نیست که البته این حرف در جای خودش درست است و تحقیقات باید جنبه کاربری داشته باشند و کاربردهای حاضر و فوری جامعه باید در آنها لحاظ شود؛ اما این درست نیست که چشممان را ببندیم و بگوییم فقط باید معضل امروز حل شود که اگر چنین کنیم باز هم از دنیا عقب می مانیم.
کار تحقیقاتی به بسترسازی نیاز دارد و زمان می برد و باید نیروی انسانی را آموزش داد. پس نمی توان به 20 یا 30سال دیگر فکر نکرد و نیازهای آن موقع را درنظر نگرفت.
بعضی تحقیقات پایه هم گرچه ممکن است در نگاه اول نتیجه فوری به همراه نداشته باشند، اما با خود رشد فناوری می آورد و شرکت های تولیدی می توانند از یافته های آنان برای تولید محصول بهتر با بازدهی اقتصادی بالاتر استفاده کنند. به اعتقاد محققان این رشته در کشورمان ، رشته هایی که حالت بین رشته ای دارند بیشترین محرومیت را در کشورهای جهان سوم دارند، چون سازمانی نیست که به آنها توجه کند.
● علم از نوع باکیفیت
تحقیقات ما باید در عرصه نقد بین المللی و محک سختگیرترین آدم های علمی دنیا قرار گیرند. اگر نتوانیم در مجلات معتبر علمی مقاله چاپ کنیم کشورمان هیچ تکانی در علم و صنعت نخواهد خورد. متاسفانه بیشتر علمی که در کشور ما تولید می شود از نوع درجه 3 است (گردآوری : انجمن ناجی) اگر در مقابل 4 یا 5 هزار مقاله ای که داریم فقط 20 یا 30 تا در بهترین مجلات علمی چاپ می شوند باید بدانیم مسیر درستی نرفته ایم. ما به مقالاتی نیاز داریم که بتوانند ما را به هزار سال قبل خودمان که حرف اول علم را در دنیا می زدیم برگردانند و این کار گرچه سخت است ، اما شدنی است و راه آن تاکید بر علم با کیفیت است (گردآوری : انجمن ناجی)
●روانشناسي شناختي cognitive psychology
روانشناسي شناختي مكتبي است كه به بررسي فرايندهاي دروني ذهن از قبيل حل مسئله، حافظه، ادراك، شناخت، زبان و تصميم گيري ميپردازد. موضوعاتي ازاين قبيل كه انسان چگونه و با چه ساختاري به درك، تشخيص و حل مسئله ميپردازد و اين كه ذهن چگونه اطلاعات دريافتی از حواس (مانند بينايي يا شنوايي) را درك ميكند و يا اينكه حافظه انسان چگونه عمل ميكند و چه ساختاري دارد؛ از عمده مسائل قابل توجه دانشمندان اين رشته ميباشد. محققين روان شناسی شناختی به ذهن همچون دستگاه پردازشگر اطلاعات مينگرند و رويكرد آنان به مطالعه مغز و ذهن برپايه تشابه عملكرد مغز با رايانه است (گردآوری : انجمن ناجی) روانشناسي شناختي از دو جنبه با مكاتب روانشناسي قبلی تفاوت اساسي دارد:
1-برخلاف مكاتب روانشناسي كلاسيك از قبيل روانشناسي فرويدي، از روش تحقيق علمي و بررسی موارد قابل مشاهده استفاده ميكند و روشهايي چون درون نگري را به كار نميبرد.
2-برخلاف روانشناسي رفتارگرا، فرايندها و پديدههاي ذهني، چون باور، خواست و انگيزش را مهم دانسته ، مورد مطالعه قرار ميدهد.
از زير مجموعه هاي روان شناسي شناختي مي توان رشته هاي نوروسايکولوژي، روان شناسي باليني، روان شناسي تربيتي، روان شناسي قانوني، روان شناسي سازماني و صنعتي با گرايشهای شناختی را نام برد.
●علم اعصاب شناختي cognitive neuroscience
اين حوزه به بررسي مغز و فعاليتهاي آن ميپردازد. در حاليكه روانشناسي شناختي وقايع ذهني را مستقل از فعاليت مغزي بررسي ميكند، رويكرد علم اعصاب شناختي بر اين پايه استوار است كه فعاليتهاي ذهني برخاسته از فعاليتهاي مغزي است و بدين ترتيب توضيح فرايندهاي شناختي مستلزم گردآوري اطلاعات درباره مغز ميباشد.
هدف علم اعصاب شناختي فهم ماهيت و ساختار فعاليتهاي ذهنی است (گردآوری : انجمن ناجی) رويكرد اين علم به ذهن رويكردی پردازشي است به اين معني كه فعاليتهاي ذهني براساس نحوه پردازش خرده سيستمهايي توضيح داده ميشود كه هريك مسئول انجام يك فعاليت ذهني بهخصوص، مثل خواندن يك كلمه يا جمله، بازشناسی بصري اشياء يا انسانها، و يا حل مسائل رياضي ميباشند. اين خرده سيستمهاي پردازشگر براساس الگوهاي فعاليت مغزي و اطلاعات ساختاري مغز تبيين ميشوند. دانشمندان اين رشته از روشهاي متنوعي براي مطالعه مغز استفاده می کنند، از قبيل بررسي تاثير داروها و مواد شيميايي روي مغز (نوروفارماكولوژي)، ثبت نوارهاي مغزي (ERP,EEG)، ثبت تحريك سلولي، تحريك مستقيم مغز حين عمل جراحي، مداخله غير مستقيم در عملكرد مغز (TMS) و تصويربرداري پيشرفته با استفاده از ابزارهايی مانند fMRI, PET و MEG .
اين رشته كه در دهه 1990 به پيشرفتهاي قابل توجهي دست يافت همچنان به رشد خود ادامه ميدهد و علاوه بر بررسي مسائل كلي شناختي مانند حافظه، توجه، هشياري، يادگيري و غيره، داراي زيرشاخههاي متعددي شده است که از جمله مي توان به حوزه های بين رشته ای عصب شناسی روان پزشکي، عصب شناسی زبان شناسي، عصب شناسی علوم اجتماعي، عصب شناسی اقتصاد، عصب شناسی بازاريابي، عصب شناسی زيبايي شناسي، عصب شناسی الهيات اشاره کرد.
●زبانشناسي شناختي
در زبان شناسي شناختي زبان همچون يك جزء اساسي شناخت انسان، کارکردی شناختي تلقي ميگردد. از اين منظر زبان هم محصول تفكر است و هم وسيلة تفكر.
زبانشناسي شناختي از ساختار ظاهري زبان فراتر رفته، و به بررسي عمليات بنيادي بسيار پيچيدهتری ميپردازد كه موجد دستور زبان، مفهوم سازي، سخن گفتن و تفكر است (گردآوری : انجمن ناجی) رويكرد نظري اين حوزه بر پايه مشاهدات تجربي و آزمايشهاي علمي روانشناسي و علم اعصاب استوار است و هدف آن فهم چگونگي بازنمايي اطلاعات زباني در ذهن، چگونگي يادگيري زبان، چگونگي درك و استفاده از آن و چگونگي ارتباط اجزاي سازنده شناخت است (گردآوری : انجمن ناجی)
برخي از زير شاخههاي اختصاصي زبان شناسي شناختي عبارتند ازمعناشناسي واژگاني، رويكرد شناختي به دستور زبان و استعاره هاي شناختي.
●فلسفه ذهن philosophy of mind
فلسفه ذهن شاخهاي از فلسفه است كه به مطالعه ماهيت ذهن، فعاليتهاي ذهن، خصوصيات ذهن، هشياري و رابطه آنها با بدن مادي ميپردازد. نقش فلسفه در علوم شناختي فراتر از نقشي است كه فلسفه در علوم ديگر دارد. فلسفه، در حوزههاي مختلف معرفت بشري با پرسش سوالات اساسی و تهيه پاسخ آنها علوم مختلف را پايه ريزي می کند، به طوری که پس از شکل گيری دانشي كه قادر به پاسخگويي به آن سؤالات باشد، يك قدم از آن حوزه عقب مينشيند.
اما فلسفه ذهن در علوم شناختي نقشي فراتر از پايهريزي اين علم از طريق پرسشهاي اساسي دارد. بسياري از رويكردهاي بنيادي كه اكنون در علوم شناختي نقش محوري دارند محصول نظريهپردازي منطقدانان و فلاسفه ميباشند.
البته، فلاسفه ذهن نيز به نوبه خود از پيشرفت علوم شناختي برای پيشبرد نظريههاي خود بهره برداری ميكنند. بدين ترتيب فلسفه ذهن نه تنها در پايهريزي علوم شناختي نقش به سزايي داشته است، بلكه بهعنوان يك جزء اصلي تشكيل دهنده علوم شناختي، با ساير علوم تشكيل دهنده اين حوزه رابطه متقابل و پويايي دارد.
●حوزه هاي کاربردي علوم شناختي
بي ترديد از آنجا که حيات انسان و جامعه وابسته به کارکردهاي مغزي اوست، شناخت ما از مغز و ذهن مي تواند تأثير به سزايي بر همه ابعاد حيات انسان داشته باشد. در اين ميان هوش مصنوعي و ساخت رايانه هايي که بتواند وظايف انسان را انجام دهند، پزشکي و جبران آسيبهاي مغزي و شناختي، آموزش و پرورش، سلامت رواني و اجتماعي، سياست و افکار عمومي، امنيت و دفاع، اقتصاد و بهزيستي، مهندسي و رابطه انسان و فناوري از اهميت بيشتري برخوردارند. همه اين حوزه ها با علوم شناختي رابطه اي تنگاتنگ دارند و به همين دليل رشته هايي چون هوش مصنوعي، آموزش و پرورش شناختي، روان درماني شناختي، شناخت اجتماعي و روان شناسي سياسي، روان شناسي تحليل اطلاعات و رسانه هاي گروهي، علوم دفاعي شناختي، اقتصاد شناختي، مهندسي شناختي و غيره پديد آمده اند تا با استفاده از يافته هاي علوم شناختي در باره مغز و ذهن انسان، زمينه استفاده بهينه از اين وديعه الهي را فراهم ساخته، کاستيهاي آنرا جبران و از بروز خطاهاي ذهني انسان جلوگيري نمايند. در زير به برخي از اين حوزه هاي کاربردي مختصراً اشاره می شود:
●مداخله تشخيصي و درماني
با استفاده از يافته هاي علوم شناختي مي توان زمينه های بالقوه اختلالاتي مانند خوانش پريشي و درخودماندگي را در كودكان از طريق تصوير برداري عصبي پيش بيني كرد و با انجام مداخله به موقع عصب شناختي و تصوير برداري مجدد از آن، از ترميم آن مطمئن گشت. اينگونه مداخلات عصب شناختي راه را براي معالجه بسياري از كاستيهاي عصبي باز مي كند و فصل جديدي را در علم اعصاب پديد خواهد آورد.
از جمله اين مداخلات دستكاري ژنتيك و كاشت سلولي است (گردآوری : انجمن ناجی) اينك به منظور تقويت عصبي و رفع كاستيها و فساد عصبي، دانشمندان در حال تجربه دستكاري ژنتيك سلولهاي عصبي، كاشت آن و سلول درماني يا پيوند عصبي هستند. يكي از دانشمندان علم اعصاب به نام مارتا فرح مي گويد: "بيست سال پيش معقول به نظر نمي رسيد كه دانشمندان علم اعصاب در باره نمايه هاي مغزي مربوط به راستي در برابر دروغ، حافظه قابل ارزيابي در برابر حافظه كاذب، احتمال ارتكاب جنايات خشونت بار در آينده، سبكهاي استدلال اخلاقي، نيت همكاري و حتي محتواي خاص آگاهي، حتي پيشنهادهايي داشته باشند. امروز نيز معلوم نيست براي بيست يا پنجاه سال بعد چه خواهيم داشت".
آنچه قطعي است شروع مداخله عصبي در مورد حيوانات است كه تا به حال نتايج چشمگيري داشته است (گردآوری : انجمن ناجی) براي مثال، محققان موسسه مطالعات زيست شناختي سالك و دانشگاه كاليفرنيا در سنديگو موفق شده اند از دست دادن حافظه را در موشها با جلوگيري از توليد نوعي پروتئين كه در ايجاد پلاكهاي مغزي موثر است، كنترل كنند. يا در كشور خودمان همپاي برخي از كشورهاي پيشرفته تحقيق در باره كشت و كاشت سلولهاي عصبي و ترميم سلولهاي فاسد شده از طريق سلول درماني در سطح آزمايشگاهي آغاز شده است
●هوش مصنوعي artificial intelligence
هوش مصنوعي دانش ساخت رايانههايي است كه بتواند كارهايي را انجام دهد كه انجام آن توسط انسان نياز به هوشمندي و شعور دارد. تحقيقات انجام شده در هوش مصنوعي عمدتاً متمرکز بر يادگيري، حل مسئله، ادراك، پردازش زبان بوده است (گردآوری : انجمن ناجی)
با پيشرفتهايي كه در زمينة هوش مصنوعي و توليد سامانه هاي هوشمند به دست آمده است مي توان بين شناخت طبيعي و شناخت مصنوعي پيوند بر قرار کرد. وسايل ارتباطي و واسطهايي كه امروز براي جبران كاستيهاي شناختي تجربه می شود اين اميد را زنده ساخته است كه بتوان در آينده بخشي از اين كاستيها را ترميم كرد. از جمله استفاده از رايانه هايي است كه معلولين مي توانند با امواج مغزي خود آنرا اداره كنند و مثلاً مطالب خود را بدون استفاده از انگشتان خويش بر روي آن تايپ کنند، يا رايانه هايي كه امواج مغزي فرد معلول را به كلام تبديل مي نمايد. توليد دست و پاي مصنوعي نيز دست آورد ديگر دانشمندان علوم شناختي است كه با اتصال به سلسله اعصاب فرد مي تواند فقدان عضو او را جبران کند.
برخي از دانشمندان علوم شناختي پيش بيني مي كنند كه با كمك دانشمندان هوش مصنوعي بتوانند رايانه هايي بسازند كه ايده ها را درك كند و به پردازش معنايي بپردازد، رايانه هايي كه هوشهاي چندگانه را تشخيص دهند و به رفع ضعف فرد در يك هوش خاص كمك كنند، رايانه هايي كه بتوانند به معناي واقعي كلمه با انسان مكالمه كنند و درك متقابل داشته باشند. هوارد گاردنر مجموعه اين مداخلات را مداخلات نرم افزاري و سخت افزاري مي نامد.
با اين گونه مداخلات نرم افزاري و سخت افزاري مي توان آينده جالبي را تصور كرد. تصور كنيد دنياي آينده چگونه خواهد بود اگر انسان بتواند با دخالت در مغز از طريق كشت و پيوند سلولهاي عصبي، از طريق دستكاريهاي ژنتيك، و از طريق جلوگيري از توليد پروتئينهايي كه كار مغز را مختل مي كند، مغز انسان را كارامدتر سازد. بتواند با روشهاي درماني و ترميمي عصب شناختي كاستيهاي مغز را جبران كند، بتواند با روشهاي شناختي يا نرم افزاري استفاده بهتر از مغز را تضمين نمايد و بالاخره بتواند با استفاده از سامانه هاي مصنوعي كاركردهاي مغز را تقويت كند.
در زير به برخي از كاربردهاي هوش مصنوعي اشاره مي شود:
شناخت الگو يا ادراك حسي مانند بازشناسي بصري حروف الفبا، بازشناسي گفتار، بازشناسي صدا، بازشناسي چهره.
ارتباط مغز و رايانه (BCI)که ممکن است از طريق آن به صورت يک سويه و يا دو سويه بين رايانه و مغز اطلاعات مبادله گردد.
مطالعات BCI بيشتر بر روي ابزارهاي کاشته شده در مغز حيواناتي انجام شده است که دچار نقص حرکتي، بينايي و يا شنوايي بوده اند، ولي در سالهاي اخير در مورد انسانهايي که دچار نقص بينايي، شنوايي و يا حرکتي شده اند نيز کاشت ابزار صورت گرفته است (گردآوری : انجمن ناجی) طراحي اين ابزارها بر اساس مطالعات علم اعصاب شناختي صورت مي گيرد. بر اين اساس، مغز با ابزاري که بتواند از نظر دريافت و ارسال سيگنالها به آن کمک کند سازگار ميشود و بدين ترتيب، اندامهاي مصنوعی از طريق ابزارهاي رايانه ای به نحوی کنترل ميشوند که گويی توسط مغز کنترل شده باشند. هدف نهايي BCI آن است که مغز به رايانه وصل شود، به طوری که بتوان قابليتهاي بيشتري را از آن انتظار داشت.
●تقويت شناختي cognitive enhancement
تقويت شناختي به معناي ارتقاء توانمنديهاي مغز در زمينه کارکردهاي شناختي از جمله ادراک، توجه، هشياري، حافظه، تصميمگيري، تجزيه و تحليل، استدلال، تعادل خلقي و غيره ميباشد. تلاش محققين علوم شناختي و علم اعصاب شناختي اصالتاً متمرکز بر شناخت هرچه بيشتر کارکردهاي مغزي است، ولي در عين حال يافته هاي آنها در دسترس شاخههاي ديگر علوم از جمله داروسازي، براي توليد داروهاي تقويت کننده توانمنديهاي فوق الذکر قرار ميگيرد. رشتههاي ديگر از جمله علوم رايانه، مهندسي پزشکي، سلولهاي بنيادي، الکترونيک، بيومکانيک، فناوري نانو و عصب شناختي رايانه ای همگي در صدد توليد مواد دارويي، وسايل و روشهايي هستند که بتواند، توانمنديهاي شناختی انسان را افزايش دهد.
●تشخيص
عملكرد حوزه تشخيص در هوش مصنوعي ايجاد الگوريتمها و تكنيكهايي است كه بتواند تشخيص دهد آيا رفتار يك سيستم خاص بهنجار است يا خير. اگر سيستم به درستي كار نكند الگوريتم مذكور بايد قادر به تشخيص محل دقيق اختلال و نوع اختلال باشد.
در اين حوزه مي توان از سيستمهاي خبره نام برد. اين سيستمها برنامههايي است كه از دانش و مهارتهاي تحليلي يك يا چند انسان صاحب تخصص در يك حوزه خاص برخوردار ميباشد و از اطلاعات فوق براي حل مشكلات بهوجود آمده استفاده ميكند. بهعنوان مثال ميتوان از سيستمهاي خبره كه در تشخيص و درمان پزشكي بهكار ميرود ياد كرد.
●روباتها
روبات يك عامل مصنوعي الكترومكانيكي است كه ظاهر و حركاتش هدف و مقصود معيني را دنبال ميكند. روباتها را ميتوان براساس عملكردشان به دو گروه صنعتي و خانگي تقسيم كرد.
●بازيهاي رايانه ای
در بازيهاي رايانه ای، بازيگرها طوري طراحي ميشوند كه هوشمند به نظر مي آيند. نمونه برجسته استفاده از اين فنآوري را ميتوان در شطرنج باز Deep Blue، ساخته IBM مشاهده كرد که توانست گاري كاسپاروف[43] قهرمان شطرنج جهان را در سال 1996 شکست دهد.
●آموزش و پرورش شناختي
يافته هاي علوم شناختي تأثيرات عميقي را در سالهاي اخير بر آموزش و پرورش بر جاي گذاشته است به طوری که اميد آن مي رود که اثر بخشي اين نهاد کهن روز به روز ارتقا يابد. اينک کشورهاي پيشرفته پروژه هاي سنگيني را در زمينه کاربرد علوم شناختي در آموزش و پرورش در دست اجرا دارند و با تأسيس مدارس شناختي در حال تجربه اين رويکرد در آموزش و پرورش هستند. براي مثال سازمان همكاري اقتصادي و توسعه(OECD) در سال 1999 پروژه ای مطالعاتي را آغاز كرد كه "علوم يادگيري و تحقيقات مغز" نام گرفت. اين سازمان طي نشستهايي در آمريكا، كانادا و ژاپن با همفكري جمعي از دانشمندان برجسته از ساير كشورها به بررسي اين موضوع پرداخت و سرانجام در سال 2002 گزارشي را تحت عنوان "شناخت مغز: به سوي علم جديد يادگيري" منتشر ساخت.
همچنين كشورهاي اروپايي در صدد برآمده اند نظام آموزشي خود را بر اساس يافته هاي جديد علمي بازسازي كنند و گزينه هاي مختلفي را به عنوان گزينه هاي جايگزين مطرح سازند كه موجب دگرگوني بنياني نظام آموزش و پرورش خواهد گرديد. يكي از اين گزينه ها تكيه بيشتر بر آموزش انفرادي به جاي آموزش جمعي با استفاده از محيطهای مجازی است (گردآوری : انجمن ناجی)
بدين منظور سازمان همكاري اقتصادي و توسعه از سال 1997 پروژه اي را در دست مطالعه دارد تا آينده مدارس را طي 25-15 سال بعد طراحي نمايد. آنها شش گزينه را مورد توجه قرار داده اند كه در تحليل سياست آموزشي سال 2001 OECD، تحت عنوان "مدارس ما چه آينده اي خواهند داشت؟" منتشر شده است (گردآوری : انجمن ناجی) در سال 2003 نيز مجمع OECD تحت عنوان "مدرسه داري براي فردا" به بررسي اين شش گزينه پرداخته است (گردآوری : انجمن ناجی)
بي ترديد در جمهوري اسلامي نيز با توجه به دستاوردهاي جديد روان شناسي، بازنگري جدي در نظام آموزش و پرورش ضروري است (گردآوری : انجمن ناجی) ما نمي توانيم نسبت به دستاوردهاي علمي دنيا در زمينه آموزش و پرورش بي تفاوت باشيم. از سوي ديگر امواج جهاني شدن به عنوان يك واقعيت دير يا زود ما را نيز در بر خواهد گرفت. راه مقابله با اين امواج، طراحي نظام جديد آموزشي با توجه به يافته هاي جديد علمي و مبتني بر ارزشهاي ديني و فرهنگي جامعه خودمان است (گردآوری : انجمن ناجی) اين تنها سدي است كه مي تواند در برابر سيل جهاني شدن مقاومت كند.
●روان درماني شناختي
رشته روان درماني شناختي به عنوان رويکردي جديد در روان شناسي باليني و روان پزشکي توانسته است توفيقات قابل توجهي را در درمان اختلالات رفتاري و رواني به ارمغان آورد. از جمله توفيقات روان درماني شناختي، معالجه معتادين به مواد مخدر است، به طوری که موثر بودن اين رويکرد به خوبي به اثبات رسيده است (گردآوری : انجمن ناجی) در ساير زمينه هاي اختلالات رواني نيز امروزه رويکرد شناختي چه به تنهايي و چه در تلفيق با فنون رفتار درماني يکي از شيوه هاي موثر روان درماني تلقي مي شود به طوري که نشان داده شده است اثر اين نوع معالجات ماندگارتر بوده، احتمال بازگشت مجدد بيماري کاهش مي يابد.
●شناخت اجتماعي و روان شناسي سياسي
علوم شناختي به تحليل و درک رويدادهاي اجتماعي و رفتارهاي سياسي نيز کمک شايان توجهي مي کند. نحوه شکل گيري گروههاي اجتماعي و نقش شناخت در آن، درگيريهاي قومي، نژادي و مذهبي، نقش رهبران اجتماعي- سياسي و شخصيت آنها در رفتارهاي سياسي- اجتماعي، نقش شناخت، هويت اجتماعي، هيجان و نگرش در رفتارهاي اجتماعي و سياسي، افراط گرايي و مناقشات بين المللي همگي از موضوعات مورد علاقه روان شناسي سياسي و جامعه شناسي شناختي است (گردآوری : انجمن ناجی)
●روان شناسي تحليل اطلاعات و رسانه هاي گروهي
يکي از حوزه هاي کاربردي متأثر از يافته هاي علوم شناختي، روان شناسی تحليل اطلاعات و رسانه هاي گروهي است (گردآوری : انجمن ناجی) روان شناسي شناختي در درک خطاهاي شناختي که منجر به تصميمات نادرست می گردد و نيز طراحي بهترين شيوه تأثير گذاری بر افکار عمومي به اين حوزه کمکهاي مهمي می رساند. دستگاههاي اطلاعاتي يکي از کاربران يافته هاي علوم شناختي برای تحليل اطلاعات هستند. رسانه هاي گروهي نيز براي جذب افکار عمومي و تأثيرگذاری بر آن از اصول روان شناسي شناختي بهره مي برند. زبان شناسي شناختي نيز در استفاده از استعاره هاي مناسب به اين حوزه کمک ارزشمندي انجام مي دهد.
●روان شناسي تغيير ذهن
يکي از زمينه هاي جذاب در روابط فردي و جمعي مقوله تغيير ذهن است (گردآوری : انجمن ناجی) چگونه ما مي توانيم در روابط شخصي و اجتماعي خود بر ديگران تأثير بگذاريم و اساساً تحول ذهني و فکري چگونه پديد مي آيد. اين موضوعي است که نظر دانشمندان علوم شناختي را به خود جلب کرده، به طراحی راهکارهايي براي تغيير ذهن خود و ديگران انجاميده است (گردآوری : انجمن ناجی) روان شناسي شناختي و زبان شناسي شناختي به اين حوزه نيز کمک شايان توجهي مي کنند.
●علوم دفاع شناختي
يافته هاي علوم شناختي در قلمروي دفاعي و امور امنيتي نيز ميدان فعاليت وسيعي کسب کرده است، به طوري که نيروهاي مسلح کشورهاي پيشرفته در کنار توسل به قدرت سخت از کاربرد قدرت نرم غافل نمانده با استفاده از يافته هاي علوم شناختي در جستجوي راهکارهاي عملي براي تأثير گذاري بر فکر و ذهن فرماندهان و نيروهاي مسلح رقيب و انحراف افکار ايشان هستند. همچنين کاربرد دقيق سلاح، پرهيز از خطاهای شناختي و نيز استفاده از دستورالعملهاي شناختي به منظور بالابردن ضريب دقت و صحت تصميمات نظامي، به ويژه در هنگام فوريتها از زمينه هايي است که علوم شناختي مي تواند کمک قابل توجهي به علوم دفاعي انجام دهد.
●اقتصاد شناختي
يکي از مسايل مهم در اقتصاد و بازرگاني مقوله تصميم گيري و داوري است (گردآوری : انجمن ناجی) تصميم گيري و عوامل موثر در آن موضوع مورد علاقه علوم شناختي به ويژه روان شناسي شناختي و زبان شناسي شناختي نيز مي باشد. اقتصاد شناختي در کنار نظريه هاي ديگر تصميم گيري همچون انتخاب عقلانی موسع يا محدود ، نظريه بازيها، نظريه پويايي سيستمها مي تواند به درک فرايند تصميم گيري در اقتصاد و بازرگاني کمک کند.
●مهندسي شناختي
رابطه انسان و فناوري، به ويژه ماشين، موضوعي است که در مهندسي شناختي مورد مطالعه قرار مي گيرد. در اين زمينه راههاي بهبود فناوريها و ماشين آلات به نحوي که کاربرد آنها براي انسان مطلوب تر باشد و نيز بررسي خطاها و اشتباهاتي که در هنگام استفاده از آن، به ويژه در مراکز حساسی چون نيروگاهها، برجهاي فرودگاه وتاسيسات هسته اي ممکن است رخ دهد، از موضوعاتي است که مورد علاقه مهندسي شناختي است (گردآوری : انجمن ناجی)
مطالعه کتاب ها و منابع زیر از سوی دوستان شما به داوطلبان آزمون دکتری سراسری پیشنهاد شده است (گردآوری : انجمن ناجی) شما نیز می توانید نظرات خود را در این زمینه مطرح نمایید.دانلود منابع آزمون دکتری علوم شناختی دانشگاه سراسری و آزاد کد ۲۲۴۸ منابع آزمون دکتری علوم شناختی انتخاب درست منابع و مراجع مورد استفاده در آزمون دکتری علوم شناختی ، اولین قدم صحیح در مسیر حرکت به سوی قبولی در آزمون دکتری علوم شناختی است، لذا دپارتمان های تخصصی سنجش امیرکبیر جهت سهولت دسترسی داوطلبان آزمون دکتری، منابع آزمون دکتری علوم شناختی را تدوین و گردآوری نموده است تا داوطلبان حتی اگر خودشان به صورت مستقل نیز بخواهند منابع را تهیه کنند این امر قابل انجام باشد. به داوطلبان توصیه می شود که از بسته های آموزشی(کتب و جزوات تخصصی) مورد نیاز هر رشته استفاده کنند(به دلایل زیر) ولی اگر باز اصرار دارند که منابع را تهیه کنند توصیه می شود در کنار منابع تهیه شده مرجع، کتاب مشاوره و برنامه ریزی تحصیلی تحصیلات تکمیلی (دکتری) به روش سنجش امیرکبیر را تهیه کنند که به آنها روش برنامه ریزی را ارایه می دهد که بتوانند از مینیمم زمان، ماکزیمم استفاده را بکنند.آیا خواندن کتب مرجع برای آزمون دکتری علوم شناختی توصیه می شود؟مطالعه کتاب های مرجع اگر چه بسیار مفید و ضروری است اما برای آمادگی در آزمون دکتری دارای معایبی است که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
۱) حجم این نوع کتاب ها با توجه به مطالب مفید آنها برای آزمون مناسب نیست؛ چرا که در کتاب های مرجع بیشتر به آموزش مفاهیم، اثبات قضایا و بعضاً آوردن مطالب غیر ضروری تکیه شده و تعداد سؤالات با پاسخ، برای تمرین دانشجویان کم است و بعضاً پاسخ را به عهده خواننده گذاشته اند.
۲) در این نوع کتاب ها، روش های تستی و سریع جهت پاسخگویی به سؤالات آزمون دکتری، وجود ندارد.
۳) مطالب بعضی از این کتاب ها به دلیل ترجمه گزینشی نامفهوم به نظر می رسد و خواننده نمی تواند ارتباط لازم را با کتاب برقرار کند.
دلایل فوق و برخی علل دیگر نیاز به مطالعه یک کتاب جامع و خوب را برای ما ضروری می سازد. البته گفتنی است یک کتاب خوب باید کاملاً منطبق بر کتاب های مرجع با حذف نکات منفی آنها باشد و دانشجویان نباید کتاب های مرجع را از ذهن خارج کنند.
انتشارات سنجش امیرکبیر جهت قبولی داوطلبان در آزمون دکتری، کتاب های رشته های مختلف را در سطح کشور ارائه کرده که با استقبال زیادی از سوی دانشجویان مواجه شده است (گردآوری : انجمن ناجی) مجموعه این کتاب ها در بسته های آموزشی دکتری برای هر رشته گردآوری و تمام این کتاب ها با در نظر گرفتن منابع آزمون و کتاب های مرجع گوناگون برای هر درس تألیف شده است (گردآوری : انجمن ناجی) که دارای خصوصیات زیر می باشند:کتاب های تکدرس آزمون دکتری علوم شناختی :در این نوع کتاب ها برای هر درس یک کتاب شامل آموزش گام به گام مطالب به زبانی ساده همراه با آوردن مثال ها و تست ها در ضمن آموزش، ارائه شده است (گردآوری : انجمن ناجی) در کتاب های آموزشی مؤسسه از آوردن مطالب غیر ضروری پرهیز شده و خلاصه آنچه مورد نیاز داوطلب است ارائه شده است و هر کجا که در پاسخگویی تست ها روش های تستی وجود داشته به آنها اشاره شده است (گردآوری : انجمن ناجی) پس از آموزش مطالب هر فصل، تست های طبقه بندی شده سال های گذشته مربوط به آن فصل به همراه پاسخ تشریحی و تست های خودسنجی با جواب کلیدی گنجانده شده است تا دانشجو پس از آموزش مطالب، تمام تست های سال های قبل مربوط به آن فصل را مرور کند.
کتاب های دکتری سنجش امیرکبیر با توجه به ساختار کاملاً حرفه ای و علمی آنها و توجه به نیاز دانشجویان، داوطلبان را از مراجعه به کتاب های دیگر بی نیاز می کند. مطمئناً تعداد تست های فراوان، آموزش ساده و روان مطالب، به روز بودن کتاب ها از مشخصه های بارز کتاب های سنجش امیرکبیر است (گردآوری : انجمن ناجی)ویژگی های بارز بسته های آموزشی دکتری علوم شناختی جزوات سنجش امیرکبیر توسط نفرات برتر کنکور سال های گذشته گردآوری گردیده و حاوی مطالب مفید و نکات برگزیده ای است که موجب صرفه جویی در وقت داوطلبان می گردد. بسیاری از داوطلبان با مشاهده حجم و تعدد کتب رفرنس اعلام شده، نگران نحوه گزینش مطلب و کمبود زمان برای مطالعه آنها می گردند، از اینرو جزوات سنجش امیرکبیر علاوه بر مطالب گردآوری شده توسط نفرات برتر، دارای مطالب کنکوری بوده و یک منبع جامع، کامل و در عین حال خلاصه محسوب می شود که نیاز شما را به هر کتاب یا هر منبع دیگری مرتفع می کند.
مزیت دیگر بستههای آموزشی سنجش امیرکبیر امکان دریافت جزوات ویرایش شده بدون نیاز به پرداخت هزینه مجدد توسط خریدار می باشد. به عبارت دیگر اگر جزوه ای حتی یک روز پس از خرید شما ویرایش گردد، می توانید نسخه جدید آن را بطور رایگان از موسسه دریافت نمایید گرایش های رشته دکتری علوم شناختی سراسری و آزاد عبارتند از:دکتری علوم شناختی مدل سازی شناختیدکتری علوم شناختی زبان شناسیدکتری علوم شناختی، علوم اعصاب شناختی گرایش های : ۱- مغز و شناخت، ۲- رایانش و هوش مصنوعیدکتری علوم شناختی، روان شناسی گرایش های : ۱- روانشناسی شناختی، ۲- شناخت اجتماعی منابع آزمون دکتری علوم شناختی – منابع زبان عمومی ۱- کتاب گرامر کاربردی زبان انگلیسی، شهاب اناری و همکاران، انتشارات مبتکران.
۲- کتاب گرامر زبان انگلیسی، عباس فرزام، انتشارات باستان.
۳- کتاب تافل رهنما، ابراهیم نظری تیموری، انتشارات رهنما.
۴- کتاب ۵۰۴ واژه ضروری تافل، انتشارات جنگل.
۵- کتاب مجموعه سوالات کارشناسی ارشد زبان عمومی، انتشارات سازمان سنجش و آموزش کشور.
۶- جزوه زبان عمومی موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۷- Saheli, Mohamad, Vocabulary for TOEFL and MA candidates of TOEFL. Koye Kosar Press.
۸- جزوه زبان عمومی سنجش امیرکبیر که برگرفته از تمام منابع فوق می باشد. منابع آزمون دکتری علوم شناختی – منابع زبان تافل ۱- کتاب خودآموز IELTS، محمد معین جهانگیر و علی زارعی، انتشارات نور علم.
۲- کتاب مجموعه سوالات تافل آزمون دکتری، محمود رمضانی، انتشارات سرای عدالت.
۳- کتاب نکته ها و مهارت های موفقیت در آزمون های زبان عمومی و تخصصی، تالیف عبدالرضا تالانه و شاهین شریفی، انتشارات کیومرث.
۴- کتاب تست و گرامر انگلیسی، تالیف عباس فرزام، انتشارات باستان.
۵- کتاب نکات کلیدی گرامر در زبان انگلیسی، مورفی ریموند، ترجمه میمنت رحمتی، انتشارات دانش پرور.
۶- کتاب راهنمای جامع آزمون تافل، سید محمدرضا ناصرزاده و یاشار دهدشتی، انتشارات نگاه دانش.
۷- جزوه زبان تافل موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۸- Daneshvari, R, Essential words for the TOEFL, Jungle pub.
۹- Barron’s, Essential words for the TOEFL, Jungle pub.
۱۰- Martin Hewings, Advanced grammar in use: a self-study reference and practice book for advanced learners of English: with answer, Khorvash Pub.
۱۱- Murray Bromberg, Julius Liebb, Arthur Traiger, Husain Kabiri, absolutely essential word 504.
۱۲- Murphy, R. English grammar in use: a self-study reference and practice book for intermediate students .
۱۳- Murphy, R. Essential grammar in Use, Danesh Parvar Pub.
۱۴- جزوه زبان تافل دکتری سنجش امیرکبیر که برگرفته از تمام منابع فوق می باشد. منابع آزمون دکتری علوم شناختی – منابع استعداد تحصیلی ۱- کتاب استعداد و آمادگی تحصیلی ویژه رشته مدیریت (۲ جلدی) ، احمد صداقت، انتشارات نگاه دانش.
۲- کتاب استعداد و آمادگی تحصیلی، هوشنگ عباس فام، انتشارات راه.
۳- کتاب استعداد و آمادگی تحصیلی ویژه رشته مدیریت ، عرفانیان، اصلانی، غفارزاده، انتشارات نگاه دانش.
۴- کتاب استعداد و آمادگی تحصیلی GMAT 2011 ، مجید نگهداری، انتشارات مولف.
۵- کتاب استعداد و آمادگی تحصیلی ویژه رشته مدیریت ، هادی مسیح خواه، محمد وکیلی ، انتشارات کتابخانه فرهنگ.
۶- جزوه استعداد و آمادگی تحصیلی ویژه رشته مدیریت ، احمد صداقت.
۷- جزوه استعداد و آمادگی تحصیلی ویژه رشته مدیریت ، عرفانیان.
۸- جزوه استعداد و آمادگی تحصیلی ویژه رشته مدیریت، محمد وکیلی.
۹- جزوه اینترنتی ۱۰۰ مساله حل شده استعداد تحصیلی دکتری، هادی مسیح خواه، محمد وکیلی ، انتشارات کتابخانه فرهنگ.
۱۰- نمونه سوالات دکتری دانشگاه های صنعتی شریف، امیرکبیر و تهران.
۱۱- جزوه استعداد تحصیلی، جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی شریف.
۱۲- جزوه استعداد تحصیلی، جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
۱۳- جزوه استعداد تحصیلی، جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
۱۴- جزوه استعداد تحصیلی موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۱۵- جزوه استعدادتحصیلی سنجش امیرکبیر که برگرفته از تمام منابع فوق می باشد. منابع آزمون دکتری علوم شناختی – منابع مبانی علوم شناختی ۱- کتاب ذهن: درآمدی بر علوم شناختی، تالیف پل تاگارد، مترجم رامین گلشائی، انتشارات سمت.
۲- کتاب روانشناسی حافظه و یادگیری: با رویکردی شناختی، تالیف رضا کرمی نوری، انتشارات سمت.
۳- جزوه علوم شناختی دانشگاه تهران.
۴- جزوه علوم شناختی دانشگاه علامه طباطبائی.
۵- جزوه علوم شناختی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات.
۶- جزوه علوم شناختی موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۷- جزوه مبانی علوم شناختی سنجش امیرکبیر که برگرفته از اکثر منابع فوق می باشد. منابع آزمون دکتری علوم شناختی – منابع مبانی علوم اعصاب ۱- کتاب یادداشت های علوم اعصاب، مولف آلان لانگستاف،. ترجمه داوود معظمی. انتشارات سمت.
۲- کتاب علوم اعصاب شناختی، مولفان افسانه زرقی، علیرضا زالی، امیر سعید صدیقی و فرزاد اشرافی، انتشارات آبگین رایان.
۳- کتاب مبانی علوم اعصاب شناختی، مولفان برنارد بارس و نیکول گیج، انتشارات سمت.
۴- کتاب مبانی علوم اعصاب (نوروساینس) مولف حجت اله حقگو، انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی.
۵- کتاب علوم اعصاب: مجموعه تست های کنکور، مولفان علیرضا زالی و افسانه زرقی، کتابخانه فرهنگ.
۶- جزوه علوم اعصاب دانشگاه تهران.
۷- جزوه علوم اعصاب دانشگاه علامه طباطبائی.
۸- جزوه علوم اعصاب دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات.
۹- جزوه علوم اعصاب موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۱۰- جزوه علوم اعصاب سنجش امیرکبیر که برگرفته از اکثر منابع فوق می باشد. منابع آزمون دکتری علوم شناختی – منابع آمار ۱- کتاب آمار و کاربرد آن در مدیریت، تالیف عادل آذر و منصور مؤمنی و سعید جعفری، انتشارات سمت.
۲- کتاب آمار کاربردی، دکتر وحید ناصحی فر، انتشارات ترمه.
۳- کتاب آمار و کاربرد آن در مدیریت، تالیف الهه ارسلان و شعله مرادفام، انتشارات کانون فرهنگی آموزش.
۴- کتاب کاربرد آمار در اقتصاد و مدیریت، تالیف حمید سپهردوست، انتشارات نورعلم.
۵- کتاب آمار و کاربرد آن در مدیریت، تالیف مسعود نیکوکار، انتشارات گسترش علوم پایه.
۶- جزوه آمار دانشگاه علامه طباطبایی.
۷- جزوه آمار دانشگاه تهران.
۸- جزوه آمار دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات.
۹- جزوه آمار موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۱۰- جزوه آمار سنجش امیرکبیر که برگرفته از اکثر منابع فوق می باشد. منابع آزمون دکتری علوم شناختی – منابع ریاضی ۱- کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال و هندسه تحلیلی، تالیف جورج برینتن توماس، راس فینی، انتشارات مرکزنشردانشگاهی.
۲- کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال، تالیف لوئیس لیتهلد، سیامک کاظمی و مهدی بهزاد، انتشارات فاطمی.
۳- کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال، تالیف رابرت الکزاندر آدامز، مترجمان عبدالله صدرالدینی و نریمان ویسمرادی، انتشارات سرافراز.
۴- کتاب ریاضیات عمومی، تالیف ایساک آبراموویچ مارون، انتشارات پاریاب.
۵- کتاب ریاضی عمومی ۱، تالیف محسن لطف زمان، انتشارات جهاد دانشگاهی صنعتی امیرکبیر.
۶- کتاب ریاضی عمومی ۱، تالیف فرزین حاجی جمشیدی، انتشارات تاخ.
۷- کتاب ریاضی عمومی ۱، تالیف دکتر مسعود نیکوکار، انتشارات آزاده.
۸- کتاب ریاضی ۱ ، تالیف دکتر محمدصادق معتقدی، انتشارات میعاد.
۹- کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال و هندسه تحلیلی، تالیف ریچارد سیلورمن، مترجم علی اکبر عالم زاده، انتشارات علمی و فنی.
۱۰- جزوه ریاضی عمومی دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
۱۱- جزوه ریاضیات دانشگاه تهران.
۱۲- جزوه ریاضیات عمومی دانشگاه صنعتی شریف.
۱۳- جزوه ریاضیات دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات.
۱۴- جزوه ریاضی عمومی موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۱۵- جزوه ریاضیات عمومی سنجش امیرکبیر که برگرفته از اکثر منابع فوق می باشد. منابع آزمون دکتری علوم شناختی – منابع روش تحقیق ۱- کتاب روش های تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تالیف دکتر علی دلاور، انتشارات دوران.
۲- کتاب شناخت روش علمی در علوم رفتاری، تالیف دکتر حیدرعلی هومن، انتشارات سمت.
۳- کتاب رویکردها و روش های تحقیق در برنامه ریزی منطقه ای، تالیف حسین افراخته، انتشارات پرهان نقش.
۴- کتاب روش های تحقیق، تالیف نصرالله فرجی، انتشارات پوران پژوهش.
۵- کتاب روش تحقیق، تالیف مجتبی تیبا، انتشارات کانون فرهنگی آموزش.
۶- کتاب روش های تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تالیف اسماعیل بیابانگرد، انتشارات دوران.
۷- کتاب روش تحقیق در علوم رفتاری، تالیف حسن پاشا شریفی و نسترن شریفی، انتشارات سخن.
۸- کتاب تحلیل آماری در روانشناسی و علوم تربیتی، تالیف جرج اندرو فرگوسن و یوشیو تاکانه، مترجم دکتر علی دلاور و دکتر سیامک نقشبندی، انتشارات ارسباران.
۹- کتاب روش های آماری در علوم رفتاری، تالیف دانکن کرامر و دنیس هویت، مترجم حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند و نسرین شریفی، انتشارات سخن.
۱۰- کتاب روش تحقیق در علوم رفتاری، تالیف زهره سرمد و عباس بازرگان و الهه حجازی، انتشارات آگه.
۱۱- جزوه روش تحقیق دکتر حیدر علی هومن.
۱۲- جزوه روش تحقیق دانشگاه تهران.
۱۳- جزوه روش تحقیق دانشگاه علامه طباطبائی.
۱۴- جزوه روش تحقیق دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات.
۱۵- جزوه روش تحقیق موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۱۶- جزوه روش تحقیق سنجش امیرکبیر که برگرفته از اکثر منابع فوق می باشد. نگاهی بر آزمون های زبان انگلیسی داخل کشورداوطلبان آزمون دکتری بعد ازقبولی در آزمون دکتری و قبل از آزمون جامع (معمولا بعد از ۲ سال و بعد از گذراندن واحد های تئوری توسط دانشجو ،آزمون جامع توسط محل دانشگاه تحصیل داوطلب برگزار می شود) ، بایستی در یکی از آزمون های زبان ملی یا بین المللی شرکت کرده و مدرک آن را ارائه دهند.لازم به ذکر است تنها در آزمون MHLE قبل از آزمون دکتری ،باید این مدرک ارائه شود. آزمون MSRTآزمون زبان وزارت علوم, قبلا با نام MCHE مخفف Ministry of Culture and Higher Education (وزارت فرهنگ و آموزش عالی) شناخته می شد. اما در سال های اخیر, با نام MSRT مخفف Ministry of Science, Research and Technology (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) شناخته می شود. پس آزمون زبان MSRT همان آزمون زبان MCHE سابق است (گردآوری : انجمن ناجی) بیشتر دانشجویان متقاضی استفاده از بورس دکترای خارج از کشور, از آن استقبال می کنند. و مورد تایید اکثر دانشگاه های داخلی می باشد. آزمون EPTآزمون تافل دکترای دانشگاه آزاد یا آزمون زبان EPT آزمونی است که توسط دانشگاه آزاد اسلامی برگزار می گردد و تمامی دانشجویان مقطع دکتری دانشگاه آزاد می بایست تا قبل از شرکت در امتحان جامع, نمره این آزمون یا آزمون های مشابه را به دانشگاه ارائه کنند. این آزمون مخفف (English Proficiency Test)است (گردآوری : انجمن ناجی) آزمون زبان UTEPT (زبان عمومی دانشگاه تهران)این آزمون مخفف (University Tehran English Proficiency Test) است (گردآوری : انجمن ناجی) دانشگاه تهران جهت تسهیل روند ادامه تحصیل در دوره های دکتری تخصصی، اقدام به برگزاری آزمون زبان عمومی می نماید. نمره قبولی در آزمون زبان عمومی دانشگاه تهران UTEPT مورد تایید اکثر دانشگاه های تهران و شهرستان می باشد. آزمون MHLEآزمون MHLE توسط وزارت بهداشت, درمان و آموزش پزشکی برگزار می شود. این آزمون مخفف Ministry of Health Language Exam می باشد. سطح آزمون MHLE در حد آزمون زبان تافل می باشد. آزمون زبان MHLE ویژه دانشجویان داوطلب شرکت در کلیه دوره های علوم پزشکی دانشگاه های دولتی است اگر داوطلبان گروه علوم پزشکی تنها قصد ادامه تحصیل در دانشگاه های سراسری را داشته باشند بهتر است در آزمون زبان MHLE شرکت کنند. اما اگر شرکت در آزمون دکترای هر دو دانشگاه دولتی و آزاد در برنامه آنها قرار دارد باید به سراغ آزمون زبان MSRT بروند چرا که دانشگاه آزاد مدرک MHLE را نمی پذیرد. آزمون Tolimoتولیمو مخفف The Test of Language by the Iranian Measurement Organization می باشد که توسط سازمان سنجش آموزش کشور طراحی و اجرا می شود که در واقع آزمونی استاندارد برای تعیین سطح دانش زبان انگلیسی می باشد. نمره قبولی در آزمون زبان تولیمو مورد تایید اکثر دانشگاه های تهران و شهرستان می باشد. آزمون TOEFLتافل مخفف Test of English for Foreign Learners می باشد. آزمون تافل (TOEFL) یک آزمون جامع زبان انگلیسی است که برای ورود به بیش از ۴۴۰۰ کالج و دانشگاه در ایالات متحده و کانادا، و دیگر بخش های جهان، مورد نیاز می باشد. نمره قبولی در آزمون زبان تافل مورد تایید اکثر دانشگاه های تهران و شهرستان می باشد. آزمون IELTSآزمون آیلتس (International English Language Testing System) جهت سنجش میزان آمادگی داوطلبان برای ادامه تحصیل، فراگیـری مهارت هـای تخصصـی و یـا کار و اقامـت در کشـورهـای انگلیسی زبان طراحی شـده است (گردآوری : انجمن ناجی) اکثر دانشگاه هاى دنیا (بخصوص کشورهاى انگلیسى زبان) ارائه مدرک IELTS را به عنوان یکى از مهم ترین شروط پذیرش دانشجویان مقاطع لیسانس، فوق لیسانس و دکترا قید کرده اند. نمره قبولی در آزمون زبان آیلتس مورد تایید اکثر دانشگاه های تهران و شهرستان می باشد. کلمات کلیدی:آزمون های آزمایشی دکتری علوم شناختی, مشاوره آزمون دکتری علوم شناختی, دکترا علوم شناختی, سنجش تکمیلی امیرکبیر, منابع آزمون دکتری علوم شناختی, منابع دکتری علوم شناختی, بسته های آموزشی دکتری علوم شناختی, منابع آزمون دکتری علوم شناختی ,منابع آزمون دکتری علوم شناختی ۹۵, منابع آزمون دکتری علوم شناختی ۹۶, منابع آزمون دکتری علوم شناختی ۹۷,گرایش های دکتری علوم شناختی ,دکتری علوم شناختی ,دکتری علوم شناختی دانشگاه آزاد,کنکور دکتری علوم شناختی ,منابع آزمون دکتری علوم شناختی, جزوات کنکوردکتری علوم شناختی,سوالات آزمون دکتری علوم شناختی,منابع آزمون دکتری علوم شناختی,دروس امتحانی دکتری علوم شناختی,مشاوره کنکور دکتری علوم شناختی , منابع آزمون دکتری علوم اعصاب وزارت بهداشت,آینده شغلی دکترای علوم اعصاب,بازار کار رشته علوم اعصاب,روان شناسی شناختی استرنبرگ,منابع دکتری روانشناسی شناختی,منابع دکتری علوم اعصاب وزارت بهداشت,دکترای نوروساینس,کتاب نوروساینس کلودیا کربز برچسب ها: آزمون های آزمایشی دکتری علوم شناختی, آینده شغلی دکترای علوم اعصاب, بازار کار رشته علوم اعصاب, بسته های آموزشی دکتری علوم شناختی, جزوات کنکوردکتری علوم شناختی, دروس امتحانی دکتری علوم شناختی, دکترا علوم شناختی, دکترای نوروساینس, دکتری علوم شناختی, دکتری علوم شناختی دانشگاه آزاد, روان شناسي شناختي استرنبرگ, سنجش تکمیلی امیرکبیر, سوالات آزمون دکتری علوم شناختی, کتاب نوروساینس کلودیا کربز, کنکور دکتری علوم شناختی, گرایش های دکتری علوم شناختی, مشاوره آزمون دکتری علوم شناختی, مشاوره کنکور دکتری علوم شناختی, منابع آزمون دکتری رایانش و هوش مصنوعی, منابع آزمون دکتری روانشناسی, منابع آزمون دکتری زبان شناسی, منابع آزمون دکتری شناخت اجتماعی, منابع آزمون دکتری علوم اعصاب شناختی, منابع آزمون دکتری علوم اعصاب وزارت بهداشت, منابع آزمون دکتری علوم شناختی, منابع آزمون دکتری علوم شناختی 95, منابع آزمون دکتری علوم شناختی 96, منابع آزمون دکتری علوم شناختی 97, منابع آزمون دکتری علوم شناختی 98, منابع آزمون دکتری علوم شناختی 99, منابع آزمون دکتری مدل سازی شناختی, منابع آزمون دکتری مغز و شناخت, منابع دکتری روانشناسی شناختی, منابع دکتری علوم اعصاب وزارت بهداشت, منابع دکتری علوم شناختی