سوسریها یا سوسک های حمام راسته Blattaria یا Dictyoptera سوسریها را قبلاً جزء راسته ی راست بالان ( orthoptera ) در نظر می گرفتند. تاکنون حدود 4000 گونه از این حشرات شناسایی شده اند که اکثراً در خارج اماکن انسانی فعالیت کرده و بعضی از آنها به عنوان آفات گیاهی به خصوص درختان جنگلی مطرح هستند. فقط حدود 50 گونه از این سوسریها به عنوان گونه های اهلی به زندگی در اماکن انسانی عادت کرده و به صورت آفات بهداشتی مطرح سمپاشی سوسکهستند.سوسکهای حمام دارای دگردیسی ناقص و قطعات دهانی جونده بوده و حشراتی همه چیز خوار هستند و از مواد غذایی مختلف مثل پس مانده غذای انسان،مدفوع،خلط و جسد حشرات مرده تغذیه می کنند و حتی در مواقعی که جمعیت آنها بالاست رفتار همنوع خواری canibalism پیدا می کنند . در مواردی نیز در شرایط نامساعد بهداشتی دیده شده که به نوزاد انسان و افراد بیمار و بی سرپناه حمله و از آنان تغذیه می کنند . به دلیل نوع تغذیه و ماهیت کثیف زندگی و فعالیت آنها،حشراتی آلوده و ناقل عوامل بیماریزا محسوب می شوند.از نظر شکل ظاهری نیز دارای بدنی پهن و دو جفت بال هستند که بالهای رویی حالت چرمی و نیمه سخت دارد ولی تمایلی به پرواز ندارند و ندرتاً پرواز می کنند.پرونوتوم سوسریها رشد زیادی داشته ، سطح سینه و گاهی سر را می پوشاند و شکل آن در تشخیص گونه های مختلف مهم است (گردآوری : انجمن ناجی) در بعضی انواع دو شکلی جنسی sexual dimorphism دیده می شود. در گونه های مختلف در انتهای شکم ماده ها فقط دو زایده حسی سوزنی شکل و باریک به نام سرسی cercri دیده می شود ولی در نرها در انتهای بدن علاوه بر یک جفت سرسی، یک جفت زائده سوزنی شکل کوچمتر و باریکتر دیده می شود که مربوط به دستگاه تناسلی تر است و استیله style نام دارد. تشخیث نر و ماده توسط همین زواید انجام می شود.بهتر است حشرات این راسته را به نام سوسری یا cockroach بنامیم زیرا اصطلاح سوسک یا beetle مربوط به حشرات راسته بزرگ قاب بالان یا سخت بال پوشان است coleoptera که تفاوت ها عمده با سوسری ها دارند . تاکنون پنج گونه از سوسری ها در ایران شناسایی شده اند که در زیر به توصیف و اهمیت هر گونه پرداخته می شود.تذکر : از آنجایی که عمده مخاطب این مقاله افراد عادی جامعه می باشد ما به جای واژه سوسری از سوسک که شناخته شده تر هست استفاده می کنیم.
1-سوسک (سوسری) آمریکایی American cockroach2- سوسک (سوسری ) آلمانی German cockroach سوسک (سوسری) آلمانی یا Blatella germanica پراکندگی جهانی دارد. این سوسری جثه ی کوچکی به طول 12 الی 16 میلی متر و به رنگ قهوه ای روشن دارد. در این گونه نیز بالها کامل است ولی در سطح پشتی پرونوتوم دو نوار تیره ی موازی دیده می شود. شکم در نرها باریکتر و مجهز به چهار زایده ی انتهایی است ولی در ماده ها شکم پهن تر و فقط یک جفت سر سی دارد. این گونه دارای تحرک زیاد بوده و بیشتر در قسمتهای گرم و تاریک ساختمانها مخفی هستند و برخلاف گونه قبلی کمتر وارد فاضلابها و چاهها می شوند. دوره نمفی کوتاهتر و 2 تا 4 ماه طول می کشد .سوسری های ماده برای مدت طولانی کپسول تخم خود را در پشت بدن نگه داشته و کمی قبل از باز شدن آن را در محل مناسبی قرار می دهند. ولی سایر گونه ها معمولاً پس از تشکیل تخم، آن را در محل مناسب می چسبانند و مدت کوتاهی آن را حمل می کنند . در ایران بیشترین آلودگی به خصوص در سطح تهران مربوط به دو گونه ی ذکر شده اخیر است (گردآوری : انجمن ناجی) سوسری های آلمانی بیشتر قسمتهای مرتفع ساختمان ها و مجتمع های مسکونی و بیمارستانها را آلوده می کنند. در صورتی که سوسک (سوسری های ) آمریکایی در قسمتهای پایین ساختمانها،چاههای فاضلاب، آشپزخانه ها و رستورانها دیده می شوند. سوسک های (سوسری) آلمانی در اکثر نقاط دنیا نسبت به بسیاری از سموم شیمیایی مقاومت پیدا کرده اند و این مسئله مبارزه با آنها را دچار مشکل ساخنه است (گردآوری : انجمن ناجی)
3- سوسک (سوسری) شرقیOriental cockroach
سوسری شرقی یا Blatta orientalis دارای بدنی تقریباً سیاه رنگ و به طول 22 الی 27 میلی متر است (گردآوری : انجمن ناجی) در این گونه دو شکل جنسی به صورت بی بالی در ماده ها و کوتاهی بال تا نمیه بدن در نرها دیده می شود. پرونوتوم نیز سیاه رنگ و بدون لکه است (گردآوری : انجمن ناجی) این گونه بیشتر در مناطق گرمسیر یافت می شوند.
4-سوسری مصری یا Egyptian cockroach
سوسک (سوسری ) مصری Polyphaga egyptica گونه ای تقریباً وحشی بوده و به ندرت دورن منازل دیده می شود. اکثراً در باغچه ها و مراتع زندگی کرده و اهمیت بهداشتی ندارد. رنگ بدن سیاه و مات و به طول 2.5 الی 3.5 میلی متر است (گردآوری : انجمن ناجی) این گونه دو شکلی جنسی شدید دارد. ماده ها کاملاً بدون بال با بدنی برجسته و شبیه لاک پشت با بندهای مشخص هستند که در فارسی به بالشتک مار معروف است ولی نرها دارای پرونوتوم بزرگ و بالهای کاملاً رشد یافته و بزرگ هستند.
5- سوسک (سوسری) استرالیایی Australian cockroach سوسک استرالیایی به نام Periplaneta australasiae نسبت به گونه های قبلی پراکندگی و وفور محدودتری دارد. این گونه سوسری ها به رنگ زرد و کاملاً بور بوده، بدنی کشیده،باریک و ظریف به طول 25 الی 30 میلی متر دارند. پرونوتوم آنها دارای لکه است (گردآوری : انجمن ناجی)
اهمیت پزشکی سوسری ها سوسری ها به دلیل ارتباط زیاد با مدفوع،زباله و مواد آلوده از یک طرف و ارتباط با آشپزخانه ها، مواد غذایی، ظروف و محیط زندگی انسان از سوی دیگر به عنوان حشراتی کثیف و ناقل عوامل بیماریزای متعدد به انسان شناخته شده اند. حضور این حشرات به خصوص در رستوران ها،نانوایی ها،بیمارستانها و کارگاههای تولید مواد غذایی اهمیت بسیاری داشته و باعث انتقال و شیوع عفونت های ویروسی،باکتریایی و انگلی دستگاه گوارش و عفونت های بیمارستانی می شوند. سوسکهای حمام اکثراً عادت به برگرداندن بخشی از مواد غذایی خورده شده و ریختن مدفوع خود در محل های مختلف دارند که این مطلب به انتقال بیماریها و عوامل بیماریزا کمک می کند. سوسریها عامل بیماریها ی مثل فلج اطفال، آمیبیاز، ژیاردیازیس، بالانتیدیازیس و باکتریهای روده ای مثل اشرشیا کولای،انواع سالمونلا ، استافیلوکوکوس اورئوس، شیگلا دیسانتری و یا حتی توکسوپلاسموز را از طریق خوردن و یا تماس با مدفوع گربه و آلوده شدن به انگل ، به شکل مکانیکی به انسان منتقل می کنند.همچنین سوسری های میزبان واسط نماتدهایی که عمدتاً انگل موش و حیوانات و ندرتاً انسان هستند، می باشند.گزش سوسری ها و ریختن ترکیبات سمی موجود در همولنف و مدفوع آنها مثل کانتریدین در سطح پوست ایجاد عوارض پوستی و حتی زخم می کند. مدفوع و ترشحات بدبوی سوسری ها برای برخی افراد حساسیت زا بوده و در آنهای عوارض تنفسی و آلرژیک ایجاد می کند.
روشهای مبارزه با سوسک ها مبارزه شامل روشهای غیر شیمیایی و شیمیایی است :روشهای غیر شیمیایی شامل اقداماتی است که از ورود سوسریها به منازل و اماکن جلوگیری کرده و همچنین محیط را برای زندگی آنان نامناسب می کند. برای جلوگیری از ورود آنها باید اقدام به نصب توری برای پنجره ها و نصب نمد یا اسفنج در زیر درهای ورودی به شکلی که با کف تماس داشته باشد،نمود.لوله های فاضلاب ،دستشویی و ظرفشویی ها حتماً باید دارای سیفون مخصوص باشند. رعایت نظافت محیط و جمع آوری پسماندهای غذاها و خشک و تمیز نگه داشتن محیط از افزایش جمعیت سوسریها تا حد قابل ملاحظه ای جلوگیری می کند. با این حال در صورت استقرار سوسریها در محل، اقدامات فوق باعث از بین رفتن آنها نشده و می بایست مبارزه شیمیایی ( سم پاشی ) انجام داد.برای سمپاشی سموم مختلفی پیشنهاد شده است که بدلیل مقاومت سوسکهای آلمانی حتماً باید قبل از مصرف سموم از مقاومت و حساسیت آنها اطمینان حاصل کرد.طبق تحقیقات انجام شده،مشخص گردیده که سوسک های آلمانی نسبت به سموم کفرانسویه مقاوم هستند. و از این سموم برای مبارزه نمی توان استفاده کرد. سموم فسفره،کارباماتی و پیرتیروئیدی را می توان برای مبارزه با سوسک ها به کار برد.گرد یا محلول و یا پودر های قابل تعلیق سمومی مثل بایتکس،مالاتیون، دیازینون، دورسبان، دی دی وی پی ، بایگون، سوین و پرمترین را می باید به شکل سمپاشی ابقایی و در محل های تردد و استراحت سوسری ها مثل شکاف دیوارها،شوفاژ خانه ها، پشت کابینت ها و یخچال و وسایل دیگر موجود در آشپزخانه ها سمپاشی نمود.در محل های غیر قابل دسترس برای سم پاشی،می توان از آئروسلها استفاده کرد. تهیه و مصرف طعمه های مسموم 1 درصد از سموم فسفره و کارباماتی به همراه گلیسرول نیز مفید است (گردآوری : انجمن ناجی)از روشهای دیگر سمپاشی منازلمبارزه که چندان رایج نیستند، می توان به استفاده از دستگاه های مولد ارتعاشات صوتی با فرکانس بلند Ultra sound که باعث دور کردن سوسری ها می شود، اشاره کرد. زنبورهای پارزیتوئید مختلف از جمله زنبورهای خانواده Evaniidae به طور طبیعیسمپاشیکپسول تخم سوسریها را پارازیته و نابود می کنند. این زنبورها در اکثر نقاط ایران یافت می شوند.
سمپاشی ساس ساسسوسک آمریکایی یا Periplaneta americana بزرگترین گونه در ایران بوده و 30 تا 40 میلی متر طول دارد. رنگ بدن قهوه ای متمایل به قرمز و تیره است (گردآوری : انجمن ناجی) منشاء این گونه جنوب آمریکاست ولی در حال حاضر پراکندگی جهانی دارد و در اکثر نقاط دنیا یافت می شود . هر دو جنس دارای بالهای رشد یافته و کامل هستند و گاهی پرواز می کنند. پرونوتوم در این گونه دارای دو لکه تیره تقریباْ گرد در زمینه قهوه ای روشن است که به تشخیص این گونه کمک می کند. سوسک های (سوسری) آمریکایی بیشتر در قسمتهای گرم ساختمان ها مثل آشپزخانه ، شوفاژخانه،انباری و درون چاههای فاضلاب و زیر کف شورها زندگی کرده،با تاریک شدن محل از مخفیگاه های خود خارج و شروع به فعالیت و تغذیه می کنند.حشرات بالغ حدود یکسال یا بیشتر عمر کرده و در طول این مدت بسته به شرایط غذایی تعداد زیادی کپسول تخم تولید می کنند که ااوتکا نام دارد و گاهی تعداد آنها به 90 کپسول می رسد. هر کپسول تخم حاول 14 الی 48 نوزاد است که پس از یک ماه الی چهل و پنج روز باز می شوند. طول دوره نمفی در این گونه به 2.5 الی 3 سال می رسد و در این مدت تا 12 بار پوست اندازی می کنند. نسبت به خشکی و بی غذایی تا چندین هفته مقاوم هستند. سوسری ها اکثراً به طور فعال از ساختمانهای آلوده به مناطق غیر آلوده منتشر شده و به راحتی از زیر در و لابلای پنجره ها و کانالهای فاضلاب و زباله وارد ساتمان می شوند. تخم آنها نیز توسط اثاثیه و لوازم آلوده منزل از محلی به محل دیگر منتقل می شوند.
2- سوسک (سوسری ) آلمانی German cockroach سوسک (سوسری) آلمانی یا Blatella germanica پراکندگی جهانی دارد. این سوسری جثه ی کوچکی به طول 12 الی 16 میلی متر و به رنگ قهوه ای روشن دارد. در این گونه نیز بالها کامل است ولی در سطح پشتی پرونوتوم دو نوار تیره ی موازی دیده می شود. شکم در نرها باریکتر و مجهز به چهار زایده ی انتهایی است ولی در ماده ها شکم پهن تر و فقط یک جفت سر سی دارد. این گونه دارای تحرک زیاد بوده و بیشتر در قسمتهای گرم و تاریک ساختمانها مخفی هستند و برخلاف گونه قبلی کمتر وارد فاضلابها و چاهها می شوند. دوره نمفی کوتاهتر و 2 تا 4 ماه طول می کشد .سوسری های ماده برای مدت طولانی کپسول تخم خود را در پشت بدن نگه داشته و کمی قبل از باز شدن آن را در محل مناسبی قرار می دهند. ولی سایر گونه ها معمولاً پس از تشکیل تخم، آن را در محل مناسب می چسبانند و مدت کوتاهی آن را حمل می کنند . در ایران بیشترین آلودگی به خصوص در سطح تهران مربوط به دو گونه ی ذکر شده اخیر است (گردآوری : انجمن ناجی) سوسری های آلمانی بیشتر قسمتهای مرتفع ساختمان ها و مجتمع های مسکونی و بیمارستانها را آلوده می کنند. در صورتی که سوسک (سوسری های ) آمریکایی در قسمتهای پایین ساختمانها،چاههای فاضلاب، آشپزخانه ها و رستورانها دیده می شوند. سوسک های (سوسری) آلمانی در اکثر نقاط دنیا نسبت به بسیاری از سموم شیمیایی مقاومت پیدا کرده اند و این مسئله مبارزه با آنها را دچار مشکل ساخنه است (گردآوری : انجمن ناجی)
3- سوسک (سوسری) شرقیOriental cockroach
سوسری شرقی یا Blatta orientalis دارای بدنی تقریباً سیاه رنگ و به طول 22 الی 27 میلی متر است (گردآوری : انجمن ناجی) در این گونه دو شکل جنسی به صورت بی بالی در ماده ها و کوتاهی بال تا نمیه بدن در نرها دیده می شود. پرونوتوم نیز سیاه رنگ و بدون لکه است (گردآوری : انجمن ناجی) این گونه بیشتر در مناطق گرمسیر یافت می شوند.
4-سوسری مصری یا Egyptian cockroach
سوسک (سوسری ) مصری Polyphaga egyptica گونه ای تقریباً وحشی بوده و به ندرت دورن منازل دیده می شود. اکثراً در باغچه ها و مراتع زندگی کرده و اهمیت بهداشتی ندارد. رنگ بدن سیاه و مات و به طول 2.5 الی 3.5 میلی متر است (گردآوری : انجمن ناجی) این گونه دو شکلی جنسی شدید دارد. ماده ها کاملاً بدون بال با بدنی برجسته و شبیه لاک پشت با بندهای مشخص هستند که در فارسی به بالشتک مار معروف است ولی نرها دارای پرونوتوم بزرگ و بالهای کاملاً رشد یافته و بزرگ هستند.
5- سوسک (سوسری) استرالیایی Australian cockroach سوسک استرالیایی به نام Periplaneta australasiae نسبت به گونه های قبلی پراکندگی و وفور محدودتری دارد. این گونه سوسری ها به رنگ زرد و کاملاً بور بوده، بدنی کشیده،باریک و ظریف به طول 25 الی 30 میلی متر دارند. پرونوتوم آنها دارای لکه است (گردآوری : انجمن ناجی)
اهمیت پزشکی سوسری ها سوسری ها به دلیل ارتباط زیاد با مدفوع،زباله و مواد آلوده از یک طرف و ارتباط با آشپزخانه ها، مواد غذایی، ظروف و محیط زندگی انسان از سوی دیگر به عنوان حشراتی کثیف و ناقل عوامل بیماریزای متعدد به انسان شناخته شده اند. حضور این حشرات به خصوص در رستوران ها،نانوایی ها،بیمارستانها و کارگاههای تولید مواد غذایی اهمیت بسیاری داشته و باعث انتقال و شیوع عفونت های ویروسی،باکتریایی و انگلی دستگاه گوارش و عفونت های بیمارستانی می شوند. سوسکهای حمام اکثراً عادت به برگرداندن بخشی از مواد غذایی خورده شده و ریختن مدفوع خود در محل های مختلف دارند که این مطلب به انتقال بیماریها و عوامل بیماریزا کمک می کند. سوسریها عامل بیماریها ی مثل فلج اطفال، آمیبیاز، ژیاردیازیس، بالانتیدیازیس و باکتریهای روده ای مثل اشرشیا کولای،انواع سالمونلا ، استافیلوکوکوس اورئوس، شیگلا دیسانتری و یا حتی توکسوپلاسموز را از طریق خوردن و یا تماس با مدفوع گربه و آلوده شدن به انگل ، به شکل مکانیکی به انسان منتقل می کنند.همچنین سوسری های میزبان واسط نماتدهایی که عمدتاً انگل موش و حیوانات و ندرتاً انسان هستند، می باشند.گزش سوسری ها و ریختن ترکیبات سمی موجود در همولنف و مدفوع آنها مثل کانتریدین در سطح پوست ایجاد عوارض پوستی و حتی زخم می کند. مدفوع و ترشحات بدبوی سوسری ها برای برخی افراد حساسیت زا بوده و در آنهای عوارض تنفسی و آلرژیک ایجاد می کند.
روشهای مبارزه با سوسک ها مبارزه شامل روشهای غیر شیمیایی و شیمیایی است :روشهای غیر شیمیایی شامل اقداماتی است که از ورود سوسریها به منازل و اماکن جلوگیری کرده و همچنین محیط را برای زندگی آنان نامناسب می کند. برای جلوگیری از ورود آنها باید اقدام به نصب توری برای پنجره ها و نصب نمد یا اسفنج در زیر درهای ورودی به شکلی که با کف تماس داشته باشد،نمود.لوله های فاضلاب ،دستشویی و ظرفشویی ها حتماً باید دارای سیفون مخصوص باشند. رعایت نظافت محیط و جمع آوری پسماندهای غذاها و خشک و تمیز نگه داشتن محیط از افزایش جمعیت سوسریها تا حد قابل ملاحظه ای جلوگیری می کند. با این حال در صورت استقرار سوسریها در محل، اقدامات فوق باعث از بین رفتن آنها نشده و می بایست مبارزه شیمیایی ( سم پاشی ) انجام داد.برای سمپاشی سموم مختلفی پیشنهاد شده است که بدلیل مقاومت سوسکهای آلمانی حتماً باید قبل از مصرف سموم از مقاومت و حساسیت آنها اطمینان حاصل کرد.طبق تحقیقات انجام شده،مشخص گردیده که سوسک های آلمانی نسبت به سموم کفرانسویه مقاوم هستند. و از این سموم برای مبارزه نمی توان استفاده کرد. سموم فسفره،کارباماتی و پیرتیروئیدی را می توان برای مبارزه با سوسک ها به کار برد.گرد یا محلول و یا پودر های قابل تعلیق سمومی مثل بایتکس،مالاتیون، دیازینون، دورسبان، دی دی وی پی ، بایگون، سوین و پرمترین را می باید به شکل سمپاشی ابقایی و در محل های تردد و استراحت سوسری ها مثل شکاف دیوارها،شوفاژ خانه ها، پشت کابینت ها و یخچال و وسایل دیگر موجود در آشپزخانه ها سمپاشی نمود.در محل های غیر قابل دسترس برای سم پاشی،می توان از آئروسلها استفاده کرد. تهیه و مصرف طعمه های مسموم 1 درصد از سموم فسفره و کارباماتی به همراه گلیسرول نیز مفید است (گردآوری : انجمن ناجی)از روشهای دیگر سمپاشی منازلمبارزه که چندان رایج نیستند، می توان به استفاده از دستگاه های مولد ارتعاشات صوتی با فرکانس بلند Ultra sound که باعث دور کردن سوسری ها می شود، اشاره کرد. زنبورهای پارزیتوئید مختلف از جمله زنبورهای خانواده Evaniidae به طور طبیعیسمپاشیکپسول تخم سوسریها را پارازیته و نابود می کنند. این زنبورها در اکثر نقاط ایران یافت می شوند.
سمپاشی ساس ساسhttp://www.sampashi.net/media/k2/items/cache/ffee2447b152494b43d9816faaea83c8_S.jpg" alt="İmage" title="Larger İmage" /> ساس هاBugsاین راسته دارای خانواده ها و گونه های متعددی است (گردآوری : انجمن ناجی) بسیاری از این حشرات که در فارسی به نام سن خوانده می شوند، آفات گیاهان زراعی و باغی بوده و گونه معروف سن گندم که از آفات مهم گندم و جو در کشور ایران است، جزء همین راسته می باشد. تعداد زیادی از این حشرات نیز شکارچی و حشره خوار هستند. دو خانواده از ساس ها دارای انواع مهم از نظر پزشکی و بهداشتی هستند که به اختصار راجع به آنها بحث می شود.
ساس های تختخواب Bed bugs خانواده Cimicideaدو گونه از این خانواده به نام ساس تختخواب معروف هستند. گونه اول به نام cimex lectularius دارای پراکندگی وسیعی در مناطق معتدله و سردسیر است و گونه دوم به نام c.hemipterus به ساس هندی یا ساس مناطق حاره معروف است (گردآوری : انجمن ناجی)(مختص مناطق حاره و گرمسیر مانند مناطق جنوب ایران) این دو گونه از نظر مرفولوژی و بیولوژی بسیار مشابه هستند.الف- مرفولژی :حشراتی هستند به رنگ نارنجی تا قهوه ای که در سطح پشتی شکم پهن بوده و پهلوهای باریکی دارند.در قسمت سر دارای یک جفت شاخک چهاربندی باریک و یک جفت چشم مرکب برجسته هستند. قطعات دهانی از تیپ زننده و شامل یک خرطوم بلند و مفصلی و حاوی چهار آرواره ی سوزنی شکل در جلوی سر بوده که تا زیر سینه امتداد پیدا می کند.بند اول سینه بخصوص در سطح پشتی رشد زیادی دارد. و تا حدی دو طرف سر را می پوشاند. بندهای دوم و سوم سینه کوچکترند. در این حشرات بال وجود ندارد و تنها دو زایده فلس مانند ظریف و غشایی که آثار بالهای حشره است در پشت سینه وجود دارد. شکم بیضی و دارای 8 بند مشخص و ساده است که در نرها باریکتر و در ماده ها پهن تر است (گردآوری : انجمن ناجی) انهتای شکم نرها مجهز به یک عضو تناسلی خمیده penis و نسبتاً باریک است (گردآوری : انجمن ناجی) در سطح شکم ماده ها یک شیار کوچک و برآمده در سمت چپ بند چهارم شکم وجود دارد. که محل دریافت و نگهداری اسپرم است و اندام برلس نام دارد.ب- بیولژی :این ساس ها از نظر بیولژی دارای دگردیسی ساده بوده و در تمام مراحل زندگی خونخوار هستند. ساس ها حشراتی شب فعال nucturnal بوده و روزها در محل هایی مثل درز وسایل چوبی ، پشت قاب عکسها ، شکاف دیوارها و کاغذ دیواری و لابه لای رختخوابها مخفی می شوند. با تاریک شدن محل از مخفیگاه خود خارج و به کمک عواملی مثل بوی میزبان و co2 ناشی از تنفس به سمت انسان جلب و در سطح بدن مستقر شده و اقدام به خونخواری می کنند.ساس به ندرت روی پوست برهنه قرار گرفته و غالباً خونخواری خود را از روی لباس یا ملافه انجام می دهد.مشاهده لکه تیره مدفوع ساس روی لباس و ملافه از گزش ساس است (گردآوری : انجمن ناجی)مدت خونخواری 10 تا 15 دقیقه بوده و معمولاً در این مدت یا ناراحتی چندانی احساس نمی شود ولی کمی پس از ترک بدن، محل گزش ملتهب و شدیداً خارش دار خواهد شد.ساس ها چند برابر وزن بدن خود خون می خورند ، سپس میزبان را ترک کرده و مجدداً مخفی می شوند. نمف ساس برای هر بار پوست اندازی حداقل به یک نوبت خونخواری نیاز دارد. ساس های ماده تخمهای خود را به تعداد زیاد در محل اختفای خود قرار می دهند. تخمها در شرایط مناسب پس از یک تا دو هفته باز می شوند. دوره نمفی که شامل پنج مرحله است چند ماه طول می کشد. ساسها مقاومت زیادی به گرسنگی داشته و بدون خونخواری ماهها زنده می مانند. در صورت عدم دسترسی به انسان، ساس از حیوانات اهلی، جوندگان و پرندگان اهلی نیز خونخواری می کنند ولی در شرایط عادی همیشه انسان را جهت خونخواری ترجیح می دهند. طول عمر ساس بین 2 تا 4 سال است (گردآوری : انجمن ناجی)ج - اهمیت پزشکیساس ها به طور طبیعی ناقل هیچیک از بیماریهای انسانی نیستند ولی در شرایط آزمایشگاهی قادر به حفظ بعضی از عوامل بیماریزا برای چندین روز می باشند.گزش ساس ها به خصوص برای افراد حساس می تواند باعث ایجاد عوارض پوستی و آلرژیک قابل توجه شود.اولین تماس با ساس ممکن است همراه با واکنشهای جزیی و یا حتی بدون واکنش پوستی باشد.تکرار گزش و تماس های بعدی ممکن است واکنشهای تاخیری شدید و قابل توجهی را در فرد ایجاد کند ولی ادامه چنین وضعیتی باعث ایجاد مصونیت در فرد خواهد شد. تماس های طولانی و تعداد زیاد گزش ممکن است عوارضی مانند کم خونی ، تپش قلب و حتی اختلال در دید را بوجود آورد.د- مبارزه و کنترل :سمپاشی ساس تخت خواب
سمپاشی کف اطاقها ، دیوار،کلیه درزها و شکافهای موجوددر منازل ، وسایل منازل با استفاده از سموم بهداشتی و بی خطر با کارایی مناسب
سمپاشی لوازم خواب تشک ، خصوصا" لوازم خواب بچه ها
مه پاشی و ضد عفونی خوابگاهها
چون ساس ها فاقد بال هستند و توان جابه جایی مسافت زیادی را ندارند، انتقال آنها به اماکن جدید غالباً به دست انسان و اکثراً همراه وسایل چوبی دست دوم و یا وسایل و ابزار کار افراد ناشناخته صورت می گیرد.بازرسی و جستجوی چنین وسایلی قبل از ورود به محل جدید به منظور کشف آلودگی احتمالی به ساس بسیار مفید خواهد بود. در صورت آلوده شدن محل به ساس بایستی سمپاشی صورت گیرد.سم پاشی با استفاده از سموم بادوام مثل BHC و بایگون 1% - پرمترین 0.5 % - مالاتیون 2% - دیازینون 0.5 % . دی دی وی پی 0.5 % به صورت امولسیون و پودرهای قابل تعلیق در آب در مخفیگاه های ساس استفاده نمود. لوازم خواب و ملافه های آلوده را نیز می توان با مقادیر کم حشره کش سمپاشی نمود. ( قبل از استفاده حتماً باید خشک شوند )برای سمپاشی ساسمی توان از سموم تدخینی هم استفاده کرد. روش قدیمی ریشه کنی ساس با استفاده از گاز گوگرد و سوزاندن گوگرد در محل سربسته و بدون تهویه بوده که حتماً باید حالی از سکنه باشد ولی چون بخار گوگرد روی سطوح باقی می ماند و برای ساکنین ایجاد خطر و مسمومیت مزمن می کند از این روش در حال حاضر استفاده نمی شود. و به جای آن از سموم گازی مثل بخار گامکسان استفاده می شود.شرکت ارمغان بهداشت محیط نماینده رسمی فروش انواع سموم حشره کش مجارستان و کره می باشد.جهت خرید سم می توانید با دفتر شرکت تماس بگیرید.2- ساس های تریاتومینه Cone nose bugs - kissing bugsبه این ساس ها به علت داشتن سر بلند و باریک ، ساس بوسه زن یا دماغ مخروطی می گویند.این زیر خانواده دارای چندین گونه ی خونخوار بوده که از نظر انتقال بیماری شاگاس chagas اهمیت دارند. انواع خونخوار و ناقل محدود به دنیای جدید در جنوب ایالات متحده و کشورهای آمریکای جنوبی هستند. از نظر مرفولژی ساس های درشت به طول 1 تا 4 سانتی متر و دارای بالهای رشد یافته با قدرت پرواز، سر باریک و بلند ، یک خرطوم بلند و کشیده در سطح شکمی و متصل به جلوی سر ، یک جفت چشم مرکب برجسته و یک جفت شاخک بلریک و چهار بندی در رفین سر هستند.این ساس ها نیز همانند ساس تختخواب دگردیسی ناقص داشته ولی انتشار آنها بطور فعالانه و از طریق پرواز حشرات بالغ از محلی به محل دیگر صورت می گیرد. این ساس ها در آسیا و از جمله ایران وجود نداشته ولی انواع غیر خونخوار و شکارچی از این خانواده در مناطق مختلف دیده می شود.از نظر پزشکی، بیشترین اهمیت این ساس ها مربوط به انتقال بیماری شاگاس به انسان است (گردآوری : انجمن ناجی)فروش سم عامل بیماری تک یاخته تاژکدار از خانواده تریپانوزومیده است فروش سم کشاورزی که پس از ورود به بدن ساس در حین خونخواری شروع به تکثیر در معده کرده، سپس به بخش عقبی دستگاه گوارش رفته و نهایتاً توسط مدفوع ساس آلوده دفع می گردد. تماس مدفوع آلوده با محل گزش ساس یا جراحات پوستی و مخاط چشم در حین خونخواری یا کمی پس از آن باعث انتقال بیماری می گردد.