لیتیم یکی از داروهای روانپزشکی است که بیش از 40 سال است که برای درمان برخی از اختلالات روانپزشکی بصورت وسیع از سوی روانپزشکان تجویز می گردد. لیتیم یک نوع نمک است که در جدول مندلیف در گروه سدیم قرار دارد
لیتیم در داروخانه های ایران به صورت قرص های 300 میلی گرمی به نام لیتیم کربنات وجود دارد
موارد مصرف لیتیم کدام است؟
شایعترین مورد مصرف این دارو در بیماری افسردگی دو قطبی یا مانیک دپرسیو می باشد. این دارو را در هر دو فاز افسردگی و شیدایی (مانیا) مصرف می گردد
لیتیم قادر است تا 80% با مصرف منظم آن از عود بیماری دو قطبی پیشگیری نماید
این دارو هم در مرحله حاد بیماری که معمولا بیمار در بیمارستان بستری می گردد و نیز در مرحله نگهدارنده ( یعنی مرحله ای که بیماری در مرحله خاموش قرار دارد، مصرف می گردد. به عبارتی هم اثر درمان مرحله حاد بیماری را دارد و هم قادر است از عود فاز ماینا و افسردگی جلوگیری نماید
مقدار و نحوه مصرف چگونه است؟
معمولا این دارو روزانه 3 تا 4 عدد تجویز می شود، اما روانپزشکان مقدار مصرف دارو را بر اساس سطح خونی دارو تنظیم می کنند. سطح خونی دارو بر حسب فاز بیماری تفسیر می شود. در مرحله حاد بیماری بهتر است بین 0.8 تا 1.2 میلی اکی والان در لیتر و در مرحله غیر حاد یا خاموش بیماری بین 0.6 تا 0.8 تنظیم شود بهتر است
عوارض دارو
عوارض گوارشی. تهوع، استفراغ و اسهال. مصرف دارو به همراه غذا این عوارض را کاهش میدهد
لرزش دستها. کاهش دور دارو، تقسیم دارو در سه وعده در روز، تجویز داروهایی مانند پروپرانولول و پیریمیدون می تواند موثر باشد
چاقی. مصرف زیاد آب و یا احتمالا بروز کم کاری تیروئید می تواند از علل آن باشد
افزایش ادرار. این عارضه شایع است و ممکن است در 30% بیماران دیده شود. با مصرف دارو ها در یک دوز و افزایش مصرف مایعات روزانه
کم کاری غده تیروئید. در 10% کسانیکه لیتیم مصرف می کنند دیده می شود.تجویز لووتیروکسین می تواند موثر باشد
مسمومیت با این دارو با سطح خونی برابر یا بالاتر از 1.5 میلی اکی والان در لیتر شروع می شود. نزدیکی سطح درمانی (0.8 تا 1.2 ) با سطح خونی مسمومیت این دارو نیاز به دقت بیشتری در تجویز این دارو دارد
علایم در حد متوسط شامل بی اشتهایی، تاری دید، پرش های اندام ها، اختلال هوشیاری
علایم در حد شدید مانند تشنج و کما میباشد
حاملگی و مصرف لیتیم
تجویز لیتیم به ویژه در سه ماه ممنوع است (گردآوری : انجمن ناجی) خطر عوارض قلبی در جنین 20 برابر افزایش می یابد.
پس از زایمان نیز از انجائیکه لیتیم در شیر مادر وجود دارد بهتر است لیتیم تجویز نگردد یا در صورتیکه به علت خطر عود بیماری پس از زایمان ،که احتمال آن زیاد است، لازم نوزاد از شیر خشک تغذیه شود
تداخل دارویی
نظر به اینکه مصرف توام داروها ممکن است سطح لیتیم را در خون تغییر دهد بهتر است در این مورد با پزشک خود ملباسمو نمایید. اما بهتراست بدانید که مصرف چای و قهوه سطح لیتیم را کاهش میدهد پس بهتر است حداقل در نوشیدن آنها افراط نکنیم. داروهای ضد درد و التهاب مانند بروفن، ناپروکسان و نیز داروهایی که برای کنترل فشار خون مصرف می شوند و ادرار را افزایش میدهند سطح لیتیم را بالا می برند
بهتر است برای کنترل سطح لیتیم خون هر سه ماه یکبار آزمایشات زیر و نیز سایر مواردیکه پزشک شما صلاح میداند انجام دهید
تیروئید
کلیه
سطح خونی لیتیم
روزانه 2 تا 3 لیتر از مایعات بنوشید
در صورت انجام ورزش های سنگین و یا سفر به نقاط سرد سیر و یا گرمسیر، پزشک خود را مطلع سازید
لیتیوم برای درمان مرحله شیدایی در اختلال دوقطبی (شیدایی ـ افسردگی) و افسردگی تجویز میشود. این دارو از فراوانی و شدت تغییرات خلقی میکاهد و به شما اجازه میدهد کنترل بیشتری برروی احساسات خود داشته باشید.
چگونگی مصرف
مقدار تجویزی لیتیم برای افراد مختلف متفاوت است. هیچگاه کمتر یا بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف نکنید. از دستورات پزشکتان به دقت پیروی کنید. ممکن است ۳-۱ هفته طول بکشد تا اثرات لیتیوم ظاهر شود، اما مهم است که حتی در صورت احساس بهبودی مصرف دارو را ادامه دهید. اگر از قرصها یا کپسولهای طولانی رهش یا کند رهش استفاده میکنید، آنها را نشکنید، خرد نکنید، و نجوید؛ این نوع قرصها را باید به همان صورت ببلعید. شکل شربت لیتیم را میتوان پیش از مصرف در مقدار کمی آب میوه یا نوشیدنیهای دیگر رقیق کرد؛ فقط اطمینان حاصل کنید که تمام مقدار لازم از دارو را مصرف میکنید. اگر یک نوبت را فراموش کردید، به مجردی که به یاد آورید مصرفش کنید. اما اگر کمتر از ۴ ساعت (۶ ساعت در مورد قرصها یا کپسولهای طولانی رهش یا کند رهش) به زمان مصرف نوبت بعدی مانده بود، نوبت فراموش شده را رها کرده، به برنامه دارویی منظمتان برگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید.
درباره داروی ليتيوم,چگونگي مصرف لیتیوم عوارض جانبي قرص ها درباره ليتيوم درباره داروی ليتيوم در مورد لیتیوم دانستنی پزشکی افسردگي
درباره داروی لیتیوم
هشدارها و عوارض جانبی
در صورت بروز هر یک از علایم زیر، مصرف لیتیم را قطع کرده، با پزشکتان تماس بگیرید: غش، ضربان قلب تند، کند یا نامنظم؛ ضعف یا خستگی غیرمتعارف؛ افزایش وزن؛ سرگیجه؛ تهوع یا استفراغ؛ مشکلات بینایی یا چشم درد؛ کبودی و درد در انگشتان دست و پا؛ سردی بازوها و پاها؛ اسهال؛ خواب آلودگی؛ تکلم نامفهوم؛ لرزش بدن؛ گیجی؛ تاری دید؛ تشنج؛ آکنه؛ بیاختیاری ادراری یا عدم توانایی کنترل ادرار .
موارد احتیاط
در صورت وجود هریک از موارد زیر پیش از مصرف لیتیوم، پزشکتان را مطلع سازید:
حساسیت به لیتیم یا داروهای دیگر، غذاها، رنگهای خوراکی، یا نگهدارنده
بارداری یا شیردهی
مصرف داروهای دیگر، به ویژه داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی، داروهای ضد روانپریشی (کلرپرومازین، هالوپریدول، مولیدون)، یا داروهای مدر
سابقه یا ابتلا به مشکلات قلبی یا فشارخون، صرع، پارکینسونیسم، از دست دادن شدید مایعات یا عفونت، احتباس ادراری، یا مشکلات کلیوی
هنگام مصرف لیتیوم توصیه میشود
بهطور منظم به پزشکتان مراجعه کنید تا بهبودتان را زیر نظر داشته باشد. برای جلوگیری از خاصیت ملینی، و تحریک و آسیب به معده و نیز لرزش دست لیتیم را با غذا مصرف کنید تا آهستهتر جذب شود. روزی ۳ تا ۶ لیتر آب بنوشید و به مقدار کافی سدیم (نمک) بخورید. تا پیش از آگاهی از اثر دارو بر بدنتان در هنگام رانندگی یا کار با وسایل خطرناکی که احتیاج به هوشیاری کامل دارند، احتیاط کنید. لیتیم در برخی افراد موجب خوابآلودگی یا سرگیجه میشود. در هنگام ورزش، استفاده از حمام بخار (سونا)؛ یا طی فعالیتهایی که موجب از دسترفتن آب بدن میشوند؛ در هوای گرم؛ هنگام تب و تعریق شدید، یا استفراغ و اسهال احتیاط کنید. این کاهش مایعات بدن ممکن است موجب مسمومیت با لیتیوم شود. یک برگه شناسایی با خود به همراه داشته باشید که نشان دهد لیتیم مصرف میکنید. لیتیم را دور از دسترس کودکان، و دور از گرما، نور مستقیم، و حرارت مرطوب قرار دهید (در این شرایط لیتیم فاسد میشود). لیتیم تاریخ مصرف گذشته را دور از دسترس کودکان از در توالت دور بریزید.
هنگام مصرف لیتیوم نباید
کپسولهای کند رهش را با اشکال دارویی دیگر لیتیم عوض کنید؛ بدن آنها را به مقادیر متفاوتی جذب میکند.
مقدار زیادی قهوه، چای یا کولا بنوشید زیرا این نوشیدنیها خواص افزاینده ادرار دارند. پیش از ملباسمو با پزشکتان وزنتان را کاهش دهید. از دستدادن آب و نمک در طی رژیم گرفتن ممکن است منجر به مسمومیت با لیتیوم شود.