تَسنیم، چشمهای در بهشت است که در قرآن کریم از آن یاد شده است (گردآوری : انجمن ناجی)
فهرست مندرجات
۱ - معنای تسنیم
۲ - تسنیم در قرآن
۲.۱ - نظر علامه طباطبایی در مورد تسنیم
۲.۲ - نظر طبرسی در مورد تسنیم
۳ - نتیجه بحث از تسنیم
۴ - فهرست منابع
۵ - پانویس
۶ - منبع
معنای تسنیم
تسنیم، از ریشه « سنم»، در لغت به معنای «بزرگ شدن کوهان شتر» و نیز «بزرگ و مهتر قوم گردیدن» است (گردآوری : انجمن ناجی) از این ریشه، سنام به معنای کوهان شتر و جمع آن به صورت اَسنِمه به کار رفته است (گردآوری : انجمن ناجی)
در زبان عربی به قبری که مسطح نباشد قبر مُسَنَّم میگویند، بنابراین در معنای تسنیم نوعی رفعت و بلندی ملحوظ است (گردآوری : انجمن ناجی) [۱] [۲]
در نهج البلاغه [۳] نیز کلمه تَسَنَّمْتُم به کار رفته است (گردآوری : انجمن ناجی)
تسنیم در قرآن NAJIBOOK.IR
بنا به توصیف قرآن کریم از بهشت، بهشتیان در باغهای پر نعمت الاهی بر کرسیهای خود مینشینند و از شرابی سر به مُهر به نام رحیق سیراب میشوند. مُهری که بر این شراب نهاده شده از مُشک است و قرآن دسترسی به آن را سزاوار رقابت و مسابقه میداند. [۴]
این شراب در آمیخته با تسنیم است و تسنیم چشمهای است که مقربان خدا از آن مینوشند. [۵]
← نظر علامه طباطبایی در مورد تسنیم
به نظر علامه طباطبایی [۶] بنا بر توصیف قرآن چشمه تسنیم از شراب رحیق برتر است، زیرا این شراب به سبب آمیختگی با تسنیم دلپذیر میشود و از طرف دیگر، چون مقربان از تسنیم مینوشند، مرتبه آنان از نیکانی که با شراب رحیق سرمست میشوند والاتر است (گردآوری : انجمن ناجی) اما صرف آمیخته بودن محتوای رحیق با تسنیم و وصف قرآن کریم از این ترکیب، نمیتواند دلیل برتری یکی بر دیگری باشد، مگر آنکه این برتری از طریق بعضی روایات اثبات شود، یا از معنای کلمه مقربان برتری خاصی نسبت به معنای کلمه ابرار به دست آید.
← نظر طبرسی در مورد تسنیم
در توصیف تسنیم گفتهاند که نهری است جاری در هوا و هنگامی که اهل بهشت بخواهند، در ظرف آنها ریخته میشود. [۷]
از ابن عباس و ابن مسعود روایت کردهاند که تسنیم نام آبی است که از زیر عرش روان است و بهترین نوشیدنی بهشتی، و از مصادیق آیه هفدهم سوره سجده است که میگوید: «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما اُخْفِیَ لَهُم مِنْ قرة اَعْیُن...». [۸] [۹] [۱۰] [۱۱]
نتیجه بحث از تسنیم
از آیات قرآن و نوشتههای اکثر مفسران به دست نمیآید که محتوای چشمه تسنیم آب است یا نوشیدنی دیگر، ولی پارهای از مفسران و مترجمان، ناخودآگاه کلمه آب را به نام تسنیم افزودهاند. [۱۲]
فهرست منابع
• قرآن کریم.
• ابوالفتوح رازی، روض الجِنان و روح الجَنان فی تفسیر القرآن، چاپ محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد ۱۳۶۵ـ۱۳۷۶ش.
• محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغة، ج۱۳، چاپ احمد عبدالعلیم بردونی، قاهره.
• علامه طباطبائی، تفسیر المیزان.
• طبرسی، تفسیر مجمع البیان.
• علی بن ابی طالب (علیهالسلام)، امام اول، نهج البلاغه، چاپ صبحی صالح، قاهره ۱۴۱۱/۱۹۹۱.
• احمد مصطفی مراغی، تفسیر المراغی، بیروت ۱۹۸۵.
• احمد بن محمد میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۶۱ش.
پانویس
۱. ↑ روض الجِنان و روح الجَنان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۹۱.
۲. ↑ تهذیب اللغة، ج۱۳، ص۱۵، ذیل «س ن م».
۳. ↑ نهج البلاغه، خطبه۴.
۴. ↑ مُطَفِفین/سوره۸۳، آیه۲۶.
۵. ↑ مُطَفِفین/سوره۸۳، آیات۲۷-۲۸.
۶. ↑ تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۳۹.
۷. ↑ تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۲۹۸.
۸. ↑ سجده/سوره۳۲، آیه۱۷.
۹. ↑ تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۲۹۸.
۱۰. ↑ کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۱۰، ص۴۱۹.
۱۱. ↑ روض الجِنان و روح الجَنان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۹۱ـ۱۹۲.
۱۲. ↑ تفسیر المراغی، ج۳۰، ص۸۲.
يكي از نعمتهايي كه خداوند در قرآن از آن نام مي برد چشمه هايي است كه براي مؤمنان در بهشت مهيا كرده است، چشمه هايي مانند سلسبيل و تسنيم.
در مورد چشمه سلسبيل بايد گفت كه: «سلسبيل» نوشيدني بسيار لذيذي را گويند كه به راحتي در دهان و گلو جاري شود و كاملا گوارا است، بسياري بر اين باورند كه از ماده «سلاسه» به معني «رواني» گرفته شده، همان طور كه به عبارات روان و جالب نيز «عبارات سليس» گفته مي شود. و گروهي نيز معتقد اند كه از ماده «تسلسل» گرفته شده كه به معني «حركت پي در پي» است و در نتيجه، روان بودن چيزي را تداعي مي كند. بنابراين هر دو معني به هم نزديك است (گردآوری : انجمن ناجی) بعضي هم بر اين باوردند كه اين واژه، واژه اي است مركب از دو كلمه «سال» و «سبيل» و بعضي نيز آن را مركب از «سل» و «سبيل» مي دانند كه در صورت اول مفهومش «راهي به طلب» است و در صورت دوم «راهي طلبيد» و معني كنائي هر دو «گوارا» است (گردآوری : انجمن ناجی) (ر.ك تفسير نونه، ج 25، ص364)
و اين واژه را در آيه 18 سوره انسان مي بينيم: « وَ يُسْقَوْنَ فيها كَأْسًا كانَ مِزاجُها زَنْجَبيلا(ً17)عَيْنًا فيها تُسَمّى سَلْسَبيلاً(18)؛ و در آنجا از جامهايي سيراب مي شوند كه لبريز از شراب طهوري است كه با زنجبيل آميخته است (گردآوری : انجمن ناجی)(17) از چشمه اي در بهشت كه نامش سلسبيل است (گردآوری : انجمن ناجی)»
در سوره مطففين(28-26) با آياتي روبرو مي شويم كه از چشمه اي به نام تسنيم خبر مي دهد و تسنيم هم چشمه اي است بهشتي كه داراي برترين شراب طهور بهشتي است و مقربان آن را به طور خالص مي نوشند.
تسنيم از ريشه «سنم» گرفته شده است كه در لغت به معناي «بزرگ شدن كوهان شتر» و نيز «بزرگ و مهتر قوم گرديدن» است (گردآوری : انجمن ناجی) و از همين ريشه كلمه «سنام» به معني كوهان شتر و جمع آن به صورت «اسنمه» نيز استعمال شده است (گردآوری : انجمن ناجی) بنابراين در معناي تسنيم نوعي رفعت و بلندي لحاظ شده است (گردآوری : انجمن ناجی)
در توصيف تسنيم گفته اند كه نهري است جاري در هوا(شايد مراد بالا باشد) و هنگامي كه اهل بهشت بخواهند، در ظرفهايشان ريخته مي شود. با توجه به اينكه تسنيم از نظر لغت به معني چشمه اي است كه از بالا به پايين فرو مي ريزد. از ابن عباس و ابن مسعود روايت كرده اند كه: تسنيم نام آبي است كه از زير عرش، روان است و بهترين نوشيدني بهشتي است (گردآوری : انجمن ناجی) در حقيقت شرابهاي بهشتي انواعي دارد، بعضي در نهرها جاري است(محمد/15) و برخي در ظرفهاي در بسته مهرشده است و برخي نيز از آسمان هفتم بهشت و يا طبقات بالاي آن فرو مي ريزد و اين همان شراب «تسنيم» است كه هيچ يك از نوشيدني هاي بهشتي به پاي آن نمي رسد.
در آخر بايد گفت كه در حقيقت اينها همه شبحي است از دور كه فقط تا حدي مي تواند واقعيت آن جهان و بهشت الهي را نشان دهد و گرنه توصيف نعمتهاي الهي در قالب الفاظ و عبارت نمي گنجند.(ر.ك. تفسير نمونه، ج26، ص276)