هشتگرد
هشتگرد.JPG
کشور ایران
استان البرز
بخش مرکزی
نام(های) دیگر هشگـرد (نام محاورهای و در گفتگوها)
نام(های) قدیمی هشگرت، و به پیروی از زبان عربی برخی هشتجرد میگفتند.
مردم
جمعیت ۵۱،۹۵۳ سال ۱۳۹۰[۱]
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا ۱۱۹۱ متر
اطلاعات شهری
پیششماره تلفنی ۰۲۶۴۴۲۲، ۰۲۶۴۴۲۳
هشتگرد بر ایران واقع شدهاست
هشتگرد
روی نقشه ایران
۳۵.۹۵۲۸° شمالی ۵۰.۶۰۶۹° شرقیمختصات: ۳۵.۹۵۲۸° شمالی ۵۰.۶۰۶۹° شرقی
هَشتگِرد شهری است در استان البرز ایران.[۲] شهر هشتگرد که اراضی آن به اراضی پشنـد (فشند) مربوط است بر روی سرزمین روستای باستانی فشند بنا گردیده است (گردآوری : انجمن ناجی)
هشتگرد مرکز شهرستان است و در بخش مرکزی این شهرستان قرار گرفتهاست (گردآوری : انجمن ناجی) شهر جدید هشتگرد به فاصلهٔ ۵ کیلومتری این شهر و در شمالشرقی آن قرار دارد.[۳]
محتویات
۱ پیشینه و نام
۱.۱ هشتگرد در دوره پهلوی
۲ محلهها و مناطق شهر هشتگرد
۲.۱ = بافت شهری و محلهها
۲.۱.۱ شهرک صنعتی شهر هشتگرد
۳ موقعیت جغرافیایی
۴ منابع
۵ جستارهای وابسته
پیشینه و نام
هشتگرد که درست آن هشتگرت است از ترکیب عدد هشت (۸) و گرت است . گرت به معنی دژ، آبادی است و هشتگرت به معنای هشت دژ، هشت آبادی، هشت ... است؛ که البته گرت در زبان فارسی گرد نیز تلفظ میشود ولی تلفظ بهتر و درست تر آن تلفظ گرت است (گردآوری : انجمن ناجی) همچنان که بومیهای هشتگرد که همان فشندیها هستند واژهٔ مردم را مرتم (Martem) تلفظ میکنند. نصیرالدین ابوالرشید عبدالجلیل قزوینی رازی از علمای قرن ششم هجری در کتاب خود(نقض) به مناسبت از اسماعیل احمدان، یکی از چهرههای اسماعیلیه یا به قول وی ملاحده، یاد کرده که «چون الحادش ظاهر شد (شیعه شد، لفظی که به شیعیان اسماعیلی در آن زمان اطلاق میشد)، از بیم دهخدای فخرآور هشتوردی شیعی بگریخت و به الموت شد». او همچنین از فرزند دهخدا به نام «عبدالصمد بن فخرآور» یاد کردهاست (گردآوری : انجمن ناجی) مناسبت یاد از او نیز همین است که «بواسحاق صاحب خراج ملاحده» نیز که «ملحد شد»، توسط «امیر قایماز... به گفت جمال الدین عبدالصمد شیعی رحمتالله علیه» کشته شد.[۴]
میر جلالالدین محدث ارموی در این باره نوشتهاست: «هشتورد یا هشتجرد همان هشتگرد فعلی است».[۵] منتجب الدین نیز در کتاب الفهرست، از شخصیت فخر آور هشتجردی به عنوان یک چهره شیعی و فاضل یاد کرده و مینویسد که او دیندار و فاضل بودهاست (گردآوری : انجمن ناجی)[۶] عبدالجلیل قزوینی در جای دیگری هم از «دهخدای فخرآور هشتوردی و پسرش جمال الدین عبدالصمد غازی شهید» یاد کرده اما راجع به چگونگی شهادت او مطلبی نگفتهاست (گردآوری : انجمن ناجی)[۷] استاد ارموی احتمال دادهاند که این سخن مستوفی که درباره طایفه قضویان شهر قزوین نوشته است، جدشان فخرالدین فخرآور هشتجردی در دیوان قضاء وکالت کردی بدین سبب ایشان را قضوی خوانند، مربوط به همین فخرآور شیعی هشتگردی بوده باشد.[۸] این اسناد تاریخی ضمن بیان وجه تسمیه هشتگرد به زیست گروهی از شیعیان اثنا عشری و اسماعیلی در قرن ششم هجری در آن محل تصریح کردهاند که در متون تاریخی از آن به عنوان هشگرد' «هشتورد» یا «هشتجرد» نام برده شدهاست (گردآوری : انجمن ناجی)[۹]
در لغتنامه دهخدا در مورد هشتگرد آورده شده است: دهی است از بخش شهرستان کرج که دارای ۸۰۹ تن سکنه، آب آن از رود کردان و محصول عمده اش غله، صیفی، انگور و لبنیات است (گردآوری : انجمن ناجی) امامزادهای دارد که بنای آن قدیمی است (گردآوری : انجمن ناجی)[۱۰]
سپهبد حاجیعلی رزمآرا (۱۲۸۰ - ۱۳۲۹) نخستوزیر ایران در سال ۱۳۲۹ در کتاب خود یعنی فرهنگ جغرافیایی ایران از هشتگرد تحت نام هشجرد چند مورد یاد کرده است (گردآوری : انجمن ناجی)[۱۱]
هشتگرد در دوره پهلوی
زمینهای هشتگرد قبل از سال ۱۳۲۰ خورشیدی به طور خلاصه از طرف دولت عرضه شد. سپس شخصی به نام گورگیان که از ارامنه بود و به این محل آمده بود زمینها را به مبلغ ۹۰۰۰۰۰ ریال خریداری نمود. املاک خریداری شده توسط این فرد شامل ۶ آبادی خالصه از جمله هشتگرد بود که نامبرده در سال اول پول خود را از عواید این زمینها مستهلک نمود و در سالهای بعد شروع به فروش زمینها به خرده مالکین به ویژه لکهای مهاجر از شهرستان صحنه (کرمانشاه) نمود. به همین دلیل است که غالب زمینهای این منطقه در مالکیت خرده مالکین لک میباشد.[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵] و اینگونه شد هشتگرد پرچمدار البرز
محلهها و مناطق شهر هشتگرد
طبق روایات موجود، هسته نخستین شهر هشتگرد در گذشته، در محل تپه باستانی چال تپه هشتگرد که در جنوب غربی شهر قرار دارد شکل گرفته بود که در اثر سانحه (احتمالا سیلاب) سکونتگاه مذکور به محل دهکده هشتگرد واقع در محله کرد آباد و بعدها هسته مرکزی شهر به سمت جاده قدیم تهران- قزوین و مسجد جامع فعلی کشیده شده است (گردآوری : انجمن ناجی)
= بافت شهری و محلهها
از نظر بافت شهری شهر هشتگرد را میتوان به مناطق زیر تقسیم بندی نمود :[۱۶]
۱- منطقه جنوب غربی شامل محلههای وحدت پایین، وحدت بالا و کرد آباد (دهکده هشتگرد) که در آنها بافت شهر و خیابان بندی به صورت روستایی و نامنظم با خیابانهای باریک و پیچ در پیچ است و طرحهای عمران شهری را با مشکل مواجه میسازد. البته در سالهای اخیر برخی معابر توسط شهرداری ساماندهی شدهاند. اکثر ساکنین این محلهها مهاجر از شهرستانهای زنجان، آذربایجان شرقی (هشترود)، لکهای صحنه و دیگر مناطق هستند.
۲- مناطق اطراف جاده اصلی که در این قسمت به تبعیت از خیابان اصلی بافت شهر منظم تر میشود و خیابانها به صورت موازی یا منشعب از خیابان اصلی قرار میگیرد. در این محلات وسعت مساکن بیشتر شده و از نظر نقشه ساختمانی نیز کیفیت بهتری پیدا میکند. مسجد جامع و بازارچههای شهر در این محل قرار دارند.
۳- مناطق شمال شهر که شهرک ولی عصر را شامل میشود. در این شهرک بافت شهری به صورت منظم و شطرنجی بوده و زمینهای این قسمت توسط زمین شهری در قطعات ۲۰۰ و ۲۵۰ متری به ساکنین واگذار شده است (گردآوری : انجمن ناجی)
۴- مناطق شمال غربی شهر، شامل شهرک بعثت و کوثر که جدیدترین و نوسازترین بخش مسکونی شهر هشتگرد را تشکیل میدهد. در این شهرک که بعد از سال ۱۳۷۵ خورشیدی توسعه پیدا کرده ساختمانها عمدتا سه یا چهار طبقه با پیلوت میباشد. توسعه فعلی شهر در حال حاضر به این سمت میباشد.
۵- مناطق شرقی شهر که محلههای والفجر، گاواز محله و محله پارک مادر و شهرک دانش (بیمه ایران) را شامل میشود که محلههای فوق حول خیابان اصلی شهر در سمت شرقی شهر جای گرفته است (گردآوری : انجمن ناجی)
۶- مناطق جنوب شهر که اصلی ترین محلههای آن خیابان مدرس جنوبی (دخانیات) است (گردآوری : انجمن ناجی)
۷- محلههای سیبدارک، خیابان مصلی و طالقان محله که جزو مناطق غربی شهر محسوب میشوند.
۸- مناطق شمال شرقی شهر که عمدتا شامل سایت نوساز اداری شهر هشتگرد میباشد که در مسیر توسعه شهر بسیار کار آمد بوده است (گردآوری : انجمن ناجی)
شهرک صنعتی شهر هشتگرد
این شهرک در امتداد بزرگراه تهران قزوین قرار گرفته و در شمال شهرک ولیعصر از شرق تا غرب امتداد یافته از بزرگترین شهرکهای صنعتی کشور میباشد که کارخنجات عظیمی در آن مشغول به فعالیت میباشند. این شهرک علاوه بر شکوفایی اقتصادی شهر باعث تولید شغل برای شهروندان این شهر و شهرهای اطراف گردیده و یکی از عوامل مهاجرپذیری هشتگرد میباشد.[نیازمند منبع]
موقعیت جغرافیایی
Compass rose pale.svg بخش چندار شهر جدید هشتگرد ,فشند، کوهستانهای جنوب طالقان هیو Compass rose pale.svg
کرج شمال آبیک و قزوین
شرق شهر هشتگرد غرب
جنوب
چهارباغ (البرز) تنکمان و اشتهارد شهرستان نظرآباد
منابع
[www.sko.ir/Sarshomari1390/Shahrhaye_IRAN.xls سرشماری سال ۱۳۹۰]
«سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، جمعیت تا سطح آبادیها بر حسب سواد» (فارسی). مرکز آمار ایران، ۱۳۸۵. بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۲.
عزیزی علیرضا، جغرافیای (با تاکید بر ویژگیهای انسانی)، نشر رهام اندیشه۱۳۸۶
کتاب نقض نوشتهٔ نصیرالدین ابوالرشید عبدالجلیل قزوینی رازی حدود سال ۵۶۰ق نوشته شده و متن آن به تصحیح استاد میر جلالالدین محدث ارموی، توسط انجمن آثار ملی به چاپ رسیده است (گردآوری : انجمن ناجی) ص129
تعلیقات نقض، اثری از استاد ارموی، جلد 1، ص325
الفهرست، ص93
نقض، ص223
الفهرست، تعلیقات، ص330
حسین عسگری، «شواهدی از قدمت تشیع در شهرستان ساوجبلاغ»، ماهنامه تصویر ساوجبلاغ، ش ۵۱، آبان ۱۳۷۸، ص ۷.
دهخدا، علیاکبر، قسمت ه 1345، ص219
رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران، استان مرکزی، جلد اول
طرح هادی هشتگرد، مطالعات فیزیکی ۱۳۶۴
جغرافیای ساوجبلاغ. عزیزی. بخش هشتگرد
آیت محمدی. سیری در تاریخ سیاسی کرد. ا نتشارات پرسمان. ۱۳۸۲
گردشگری استان کرمانشاه، بازدید: فوریه ۲۰۰۹.
عزیزی علیرضا، جغرافیای ساوجبلاغ (با تاکید بر ویژگیهای انسانی)، نشر رهام اندیشه۱۳۸۶
اطلس گیتاشناسی استانهای ایران، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۳ خ.
حسین عسگری، کتابشناسی ساوجبلاغ، نشر رهام اندیشه، ۱۳۸۳، صص۳۶- ۳۸.