نوجوانی دوره ای از زندگی حد فاصل میان کودکی و بزرگسالی است . حدود و طول مدت نوجوانی مشخص نیست و در افراد و جوامع گوناگون با هم متفاوت است .
شروع دوره ی نوجوانی را چون با بلوغ جنسی همراه است با قاطعیت بیشتری می توان تعیین کرد چون سن پیدایش بلوغ جنسی در افراد مختلف با هم فرق دارد .
بعلاوه حد متوسط به طول انجامیدن نوجوانی نیز به عوامل فرهنگی و محیط بستگی دارد .
دوره ی نوجوانی با توجه به تفاوتهای فردی و تاثیر عوامل محیطی و فرهنگی از حدود 11 تا 20 سالگی طول می کشد .
در این دوره نوجوان بین خواسته های متضاد قرار دارد . نوجوانی دوره ی انتقال از وابستگی کودکی به استقلال و مسئولیت پذیری جوانی و بزرگسالی است .
در این دوره نوجوان با دو مسئله اساسی روبروست :
1 – بازنگری و بازسازی ارتباط با والدین و بزرگسالان و جامعه
2 – بازشناسی و بازسازی خود به عنوان یک فرد مستقل .
رفتار نوجوانان گاهی کودکانه و گاهی همانند بزرگسالان است و در طول این دوره معمولا ” تعارض بین این دو نقش در نوجوان مشاهده می شود .
” استانلی هال ” پدر روانشناسی نوجوانی این دوره را دوره ی طوفان و تنش می نامد و نوجوانی را تولدی تازه می نامد .
او می گوید که نوجوانی دوره ی انتقالی مهمی است و نوجوان شور و هیجان فراوانی احساس می کند
.والدین باید این شور و هیجان را تقویت کنند تا نوجوان با اراده و پشتکار به رشد و پیشرفتش ادامه دهد .
آنها لازم است از نوجوان حمایت کنند و او را راهنمائی و کمک کنند .
نیازهای او را برآورده کنند و با او به صحبت بنشینند و در زمینه اضطراب و تنش ناشی از بلوغ و انتقال به او آرامش و امنیت بدهند تا بتوانند به شکل موفقی این دوره را پشت سر بگذارد
و به عنوان یک جوان با هدف و برنامه و انگیزه و رغبت و پشتکار به یک عضو اجتماع تبدیل شود و وارد دنیای بزرگسالی شود . در این دوره نوجوان بین خواسته های متضاد قرار دارد . حالات شادمانی و خنده رویی ناگهان به افسردگی و پریشانی تبدیل می شود .
نوجوان احساس غرور می کند به همان اندازه نیز احساس شرمندگی در او ظاهر می شود . با وجود داشتن دوستان متعدد ممکن است گاهی اوقات خودش را در تنهایی بگذراند .
کنجکاوی نوجوان به شدت تحریک می شود و به حل مسائل با آگاهی و علاقه نگاه می کند و تلاش فراوان به خرج می دهد و گاهی هم نسبت به حل مسائل بی اعتنا می شود .
رفت و برگشت در حالات و رفتار نوجوان به روشنی مشاهده می شود .
خلاصه اینکه نوجوانی یک دوره ی مهم از زندگی ، بعد از کودکی و قبل از بزرگسالی است . فرایند انتقال از کودکی به بزرگسالی دشوار و پرکشمکش است .
نوجوان از یکسو با سرعت بی سابقه ای بلوغ جسمی و جنسی را طی می کند و از سوی دیگر خانواده و فرهنگ و جامعه از او می خواهند که مستقل باشد .