پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله در حدیث شریفی ده خصلت افراد خردمند و عاقل را بیان فرمودهاند.
- پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم: ویژگى خردمند، این است كه: 1 - در برابر رفتار جاهلانه نادان نسبت به خود، بردبارى نشان میدهد.
2 - از كسى كه به او ستم كرده است، در میگذرد.
3 - در برابر فرودست خود فروتن است (گردآوری : انجمن ناجی)
4 - از فرادست خود در طلب نیكى پیشى میگیرد.
5 - هر گاه بخواهد سخن بگوید، میاندیشد.
6 - اگر آنچه می خواهد بگوید خوب بود، میگوید و بهره مند میشود و اگر بد بود،خاموشى میگزیند و سالم میماند.
7 - هر گاه با فتنهاى روبه رو شود، به خدا پناه میبرد و دست و زبان خود را نگه میدارد.
8 - هرگاه فضیلتى بیند، آن را غنیمت میشمارد.
9 - شرم و حیا از او جدا نمیشود،
10 - و آزمندى از او سر نمیزند.
این ها ده خصلتند كه خردمند به آن ها شناخته میشود.
متن حدیث:
رسولُ اللّه صلى الله علیه و آله و سلّم : صِفَةُ العاقِلِ أن یَحلُمَ عَمَّن جَهِلَ علَیهِ ، ویَتَجاوَزَ عَمَّن ظَلَمَهُ، ویَتَواضَعَ لِمَن هُوَ دونَهُ، ویُسابِقَ مَن فَوقَهُ فی طَلَبِ البِرِّ، وإذا أرادَ أن یَتَكَلَّمَ تَدَبَّرَ؛ فإنْ كانَ خَیرا تَكَلَّمَ فغَنِمَ، وإن كانَ شَرّا سَكَتَ فسَلِمَ، وإذا عَرَضَت لَهُ فِتنَةٌ استَعصَمَ بِاللّه و أمسَكَ یَدَهُ ولِسانَهُ، وإذا رَأى فَضیلَةً انتَهَزَ بِها، لا یُفارِقُه الحَیاءُ، ولا یَبدو مِنهُ الحِرصُ، فتِلكَ عَشرُ خِصالٍ یُعرَفُ بِها العاقِلُ .