اسلامآباد غرب
شاه آباد
کشور ایران
استان کرمانشاه
شهرستان اسلامآباد غرب
نام(های) قدیمی ئاروینیاوا، هارونآباد، شاهآباد
سال شهرشدن ۱۳۱۵[۱]
مردم
جمعیت ۹۷،۶۹۹ نفر[۲]
مذهب شیعه[۳]، یارسان
جغرافیای طبیعی
مساحت ۴٫۲ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا ۱۳۳۵ متر از سطح دریا
آبوهوا
میانگین دمای سالانه کمینه:۶/۲ درجه سانتی گراد . بیشینه:۳۰/۶ درجه سانتی گراد
میانگین بارش سالانه ۴۸۸ میلی متر
اطلاعات شهری
پیششماره تلفنی ۰۸۳۲۵۲۲و۰۸۳۲۵۲۳و۰۸۳۲۵۲۴
وبگاه اسلام آباد تایمز
تابلوی خوشآمد به شهر
خوهش هاتین
اسلامآباد غرب
روی نقشه ایران
۳۴°۰۶′۴۱″ شمالی ۴۶°۳۱′۴۰″ شرقی / ۳۴.۱۱۱۳۹° شمالی ۴۶.۵۲۷۷۸° شرقیمختصات: ۳۴°۰۶′۴۱″ شمالی ۴۶°۳۱′۴۰″ شرقی / ۳۴.۱۱۱۳۹° شمالی ۴۶.۵۲۷۷۸° شرقی
اسلامآباد غرب یکی از شهرهای استان کرمانشاه است (گردآوری : انجمن ناجی)[۴] این شهر با ۹۱۲۴۸ نفر جمعیت (سرشماری سال ۱۳۸۵) دومین شهر استان کرمانشاه از نظر جمعیت میباشد.[۵]
محتویات
۱ نام
۲ پیشینه تاریخی
۳ دوران جنگ ایران و عراق
۴ مردم
۵ دین و آئین
۶ زبان
۷ فرهنگ
۷.۱ سالنهای سینما
۸ اقتصاد
۸.۱ کارخانه قند
۹ جستارهای وابسته
۱۰ منابع
نام
شهر اسلام آباد در گذشته روستایی به نام ئارون آباد بود و یکی از آبادیهای بخش باوندپور محسوب میشد. در سال ۱۳۱۴ نام آن به شاه آباد تغییر یافت و پس از انقلاب ۵۷، اسلام آباد نامیده شد.[۶] هم اکنون نیز بزرگان و ریش سفیدان شهر و منطقه آن را با همان نام ئارون آباد میخوانند. اما این شهر با توجه به استقرار حکومتهای مختلف در این شهر و کلاً منطقه در دوران مختلف تاریخی نامهای دیگری را نیز تجربه کرده و بر خود داشته که هیچگاه ماندگار نبوده و تنها از طرف حاکمان بر آن گذاشته شده و مورد اقبال مردم نبوده. از جمله این نامها میتوان به «مَنَلی» یا «ری مَنَلی» در اوایل اسلام، «زیدیه» در دوران خلافت عباسیان، «شاه آبادغرب» (به کردی = شاباد)، در دوران قاجار یعنی زمان حکومت ناصرالدین شاه، «اسلام آبادغرب» پس از انقلاب ۱۳۵۷ اشاره کرد.
پیشینه تاریخی
اسلام آبادغرب دارای تاریخی بسیار کهن میباشد که اسناد و منابع بسیاری این قدمت را ثابت میکنند. که یکی از این ادله نام ئاروینیاوا میباشد که به اشتباه «هارون آباد» خوانده میشود. طبق نوشتههای عمادالدین دولتشاهی در «کوههای ناشناخته اوستا» این نام زمانی بر این شهر نهاده شده که سرداری به نام «سولوسونو» در این شهر زندانی بوده و پس از رهایی از زندان دست به عمران این شهر زده و نام او به افتخار خدماتش بر این شهر میماند. دولتشاهی اشاره دارد لقب این سردار «ئاروینیا» بوده. همچنین منبع دیگری که به این مطلب اشاره دارد و بسیار از نظر محققان و تاریخدانان حائز اهمیت است کتیبههای آشوری است (گردآوری : انجمن ناجی) که در آنها به نقل از کتاب تاریخ ماد[۷] اشاره به شهری دارد به همین نام«ئاروینایاوا» که محل آن را جنوب شهر تاریخی الی پی (حوالی کرماشان کنونی در شرق کردستان) خبر داده و به اهمیتش در آن زمان اشاره میکند. عمادالدین دولتشاهی با آموختن الفبای اوستایی و ترجمه تازهای از یشتها نکات جالبی از زوایای تاریک منطقه غرب ایران را روشن میکند. وی با ترجمه متنهایی از اوستا منطقه کردنشین غرب ایران از قصر شیرین تا ایلام بویژه ایوان غرب و اسلامآباد که مرکز ایل کلهر هستند محل زنگی اقوام اسطورهای ایران معرفی میکند.
همانگونه که در بالا نیز اشاره شد قدمت نام این شهر در الواح و سنگ نوشتههای آشوری آمده اما دلایل زیاد دیگری برای اثبات این قدمت نیز وجود دارد مثلاً «تپه چقاگاوانه» در مرکز این شهر که به گفته باستان شناسان و طبق اعلام میراث فرهنگی قدمت لایههای مکشوفه آن به حداقل هشت هزار سال پیش بر میگردد. از مهم ترین آثاری که از این تپه بدست آمده لوحههای گلی این تپه باستانی میباشد. الواح گلی طی کاوشهای شادروان محمود کردوانی در تپه باستانی چغاگاوانه در سال ۱۳۴۹ خورشیدی کشف و به موزه ملی ایران منتقل شد. این مجموعه چهار هزار ساله به تازگی توسط کامیار عبدی بازنگری و مطالعه شده و نتایج آن به همراه ترجمه الواح توسط گری بکمن، متخصص زبانهای باستانی منتشر شدهاست (گردآوری : انجمن ناجی) طبق اظهار باستانشناسان این مجموعه شامل ۵۶ لوح گلی نسبتاً سالم و ۲۸ قطعه شکستهاست که به (خط میخی) نوشته شده و مربوط به دوره بابل قدیم (حدود ۳۸۰۰سال پیش) است (گردآوری : انجمن ناجی) این مجموعه ارزشمند پس از ۳۰سال فراموشی، در جریان کاوشهای جدید در منطقه چغاگاوانه در سالهای ۷۶تا ۷۹مجدداً مورد بازنگری و مطالعه قرار گرفت. موضوع بیشتر این نامهها مرتبط با کشاورزی و دامداری از جمله ارسال یا دریافت محمولههایی چون جو، روغن و پارچه محاسبه کار انجام شده توسط کارگزاران و حیوانات بارکش است (گردآوری : انجمن ناجی) همچنین در این گل نبشتهها نام اشخاص زیادی دیده میشود که بسیاری از آنان زنانی هستند که در کارگاههای پارچه بافی مشغول فعالیت بودهاند. علاوه بر گل نبشتهها، به همراه این بایگانی یک مهر استوانهای با نقش یک نیایشگر در مقابل ربالنوعی دیده میشود که بر تخت نشسته و عصای سلطنتی به شکل دو رعد در دست گرفتهاست (گردآوری : انجمن ناجی) متن میخی روی این مهر اطلاعات مهمی را در زمینه نقوش آن در اختیار باستان شناسان قرار میدهد که از جمله آنها میتوان به شمی توم، دختر نوری ری، خدمتگزار خدای رعداشاره کرد. تپه باستانی چغاگاوانه حاوی بقایای سکونت انسان از حدود هشت هزار سال پیش تاکنون است (گردآوری : انجمن ناجی)[۸]
در دوران پس از اسلام میتوان به ورود کریم خان به اسلام آباد و پیشواز علی خان ایوانی خان وقت کلهر و ازدواج دخترش شاه پسند (قدم خیر) با کریم خان اشاره کرد که نشان از از اهمیت استراتژیک اسلام آباد دارد. که این مکان هنوز با نام چشمه شاهپسند (تیهنی شاپسن) در نزدیکی اسلام آباد قرار دارد.
پیترو دلاواله در سفرنامه اش اینگونه ار اسلامآباد یاد میکند:«روز شنبه چهاردهم، بعد از اینکه سراشيبى تندى را پيموديم؛ بر روى چمنزار وسيعى كه از تپههاى متعدد و زيبا احاطه شده و يكى از زيباترين مناظرى بود كه در عمرم ديده بودم، چادر زديم. نزديكترين ده كه بر روى تپۀ كوتاهى بنا شده و آبشارى از وسط آن مىگذشت، هارونآباد ناميده مىشد، كه بعضىها به غلط، به آن هارونآوا مىگفتند.[۹]»
دوران جنگ ایران و عراق
با آغاز جنگ ایران و عراق، اسلام آباد به لحاظ موقعیت جغرافیایی و سوقالجیشی خود، از اهمیت بالایی در تدارکات نیروهای نظامی ایران در جبهههای جنگ در محورهای جنگی استان کرمانشاه تبدیل شد. همه مهمات و نیروی انسانی نظامی که به سرپل ذهاب، قصر شیرین، گیلان غرب و ... ارسال میشد، از این شهر می میگذشت. به دلیل نزدیکی این شهر به جبههها، این شهر در واقع به محل انباشت نیرو و مهمات تبدیل گشت. نیروهای عراقی با توجه به نقش این شهر در تدارک نیروهای ایرانی، از همان روزهای آغاز جنگ به بمباران مناطق نظامی، صنعتی و مسکونی این شهر با هواپیما و موشکهای زمین به زمین اسکاد روسی پرداختند. این شهر بر اثر بمبارانها تلفات جانی و مالی بسیار داده است (گردآوری : انجمن ناجی) در روزهای پایانی جنگ، که نیروهای سازمان مجاهدین خلق با پشتیبانی نیروهای عراقی، در عملیات موسوم به فروغ جاویدان در استان کرمانشاه پیشروی کردند، در دشت حسن آباد که از توابع اسلام آباد غرب است، با نیروهای ایرانی برخورد کردند و شکست خورند. ترکیب جمعیتی اسلام آباد غرب بر اثر جنگ تغییراتی کرد و آوارگان شهرهای مرزی استان کرمانشاه بدین شهر پناه آورند و نیز بسیاری از مردم بومی شهر از ترس بمبارانهای هوایی به شهرهای مرکزی ایران گریختند و پس از جنگ نیز دیگر هرگز به وطن خود بازنگشتند.
مردم
ساکنان اسلام آباد غرب کرد و عمدتاً از ایل کلهر میباشند. در ترکیب جمعیتی شهر از طوایف دیگری چون: گوران، زنگنه، لک ، سنجابی و ایل منصوری ... نیز زندگی میکنند اما اکثریت قریب به اتفاق جمعیت شهر از تیره و طایفههای مختلف ایل کلهرند. از طایفههای ایل کلهر که بیش از همه در شهر اسلام آباد سکونت دارند میتوان به طایفههای:خالدی، سیاه سیاه، منصوری، مومهای، قوچمی، چالاوبکر، باسکلهای، زینلخانی، کله پا و شیانی اشاره کردکه از گذشتههای دور در این ناحیه حضور دارند.
دین و آئین
اکثر مردمان شهر مسلمان و بر آئین شیعه اثنی عشری اند. اما اقلیتی از شهر نیز پیرو آئین یا دین یارسان میباشند که عموماً جزء طوایف گوران، قلخانی و سنجابی میباشند و همچنین برخی از ساکنان اهل سنت و تعداد انگشت شماری نیز یهودی و مسیحی میباشند.
زبان
زبان مردم اسلام آباد غرب کردی با گویش کلهری است[۱۰] که با لهجهٔ خاص این شهر ادا میشود. همچنین اقلیتی از گویشوران گویش لکی هم در اسلام آباد غرب وجود دارند که عمدتاً اهالی روستاهای بخش حمیل هستند.
فرهنگ
سالنهای سینما
سینما احسان، تنها سینمای اسلامآباد غرب، که سال ها از تعطیلی آن می گذرد.
اسلامآباد غرب دارای یک سینما به نام سینما احسان بود که سال ها از تعطیلی آن می گذرد و هم اکنون با تغییر کاربری به عنوان تالار عروسی مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر هیچ سالن سینمایی در اسلامآباد غرب وجود ندارد.
اقتصاد
کارخانه قند
کارخانه قند اسلامآباد غرب، تأسیس ۱۳۱۴.
کارخانه قند اسلامآباد غرب در سال ۱۳۱۴ احداث شد و هم اکنون با ظرفیت ۱۵۰۰ تن چغندر در روز، به تولید شکر، تصفيه شكرخام و تبديل آن به قندكله و شكر سفيد می پردازد.[۱۱]
جستارهای وابسته
منطقه ویژه اقتصادی اسلام آباد غرب (زاگرس)
تپه چغا گاوانه
منابع
↑ «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وبگاه رسمی وزارت کشور ایران. بازبینیشده در امرداد ۱۳۹۲.
↑ «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰». معاونت برنامه ریزی استانداری خراسان جنوبی (به نقل از مرکز آمار ایران)، ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینیشده در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲.
↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «فرمانداری شهرستان اسلام آباد غرب». پورتال استان کرمانشاه. بازبینیشده در ۳۱ آگوست ۲۰۱۰.
↑ بختیاری، سعید. اطلس گیتاشناسی استانهای ایران. چاپ یکم. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۳ خورشیدی. شابک: ۹۶۴-۳۴۲-۱۶۵-۱.
↑ سرشماری عمومی نفوس و مسکن-۱۳۸۵ نتایج کلی استان کرمانشاه(۲۱-۶). تهران؛ ریاست جمهوری: معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی مرکز آمار ایران، مرکز آمار ایران: دفتر ریاست، امور بینالملل و روابط عمومی، ۱۳۸۸. ص۵۰
↑ «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰». معاونت برنامه ریزی استانداری خراسان جنوبی (به نقل از مرکز آمار ایران)، ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینیشده در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲.
↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «فرمانداری شهرستان اسلام آباد غرب». پورتال استان کرمانشاه. بازبینیشده در ۳۱ آگوست ۲۰۱۰.
↑ بختیاری، سعید. اطلس گیتاشناسی استانهای ایران. چاپ یکم. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۳ خورشیدی. شابک: ۹۶۴-۳۴۲-۱۶۵-۱.
↑ سرشماری عمومی نفوس و مسکن-۱۳۸۵ نتایج کلی استان کرمانشاه(۲۱-۶). تهران؛ ریاست جمهوری: معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی مرکز آمار ایران، مرکز آمار ایران: دفتر ریاست، امور بینالملل و روابط عمومی، ۱۳۸۸. ص۵۰
↑ کتاب سبز (بانک اطلاعات استان کرمانشاه)، سید ضیاء الدین خرمشاهی، کانون تبلیغاتی دالاهو، دی ۱۳۷۵، صفحه ۱۶۵
↑ ا. م. دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، تاریخ ماد، چاپ ششم، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۸۰.
↑ پورتال استانداری کرمانشاه - http://www.portal-ks.ir
↑ سفرنامه پیترو دلاواله،انتشارات علمی فرهنگی،ص۱۳،۱۴
↑ سلطانی، محمدعلی. جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان، ج۱. تهران؛ موسسه فرهنگی نشر سها، ۱۳۷۴. ص۳۳
↑ شرکت قند پانیزفام، كارخانه قند اسلامآباد غرب؛ بازدید در ۶ ژانویه ۲۰۱۴ میلادی.