هركس نگران است مبادا در نظر دیگران ، بی خرد، ناتوان و سراسیمه جلوه كند . درجات كمی از اضطراب برای پیشبرد زندگی طبیعی است ولی مقدار زیاد آن مانع پیشرفت بوده و حتی توانایی انجام كاررا از فرد مضطرب می گیرد.
اضطراب امتحان
آركین و همكاران وی (1995) اضطراب امتحان را ناشی از احساس كارآمدی و درماندگی دانسته ، آن را با كاهش عملكرد مرتبط می دانند . وقتی كه فرد درخصوص كارایی ذهنی خود درموقعیت امتحان دچار نگرانی گردد به نحوی كه موجب كاهش عملكرد واقعی شود می توان گفت كه او دچار اضطراب امتحان است (گردآوری : انجمن ناجی)
انواع اضطراب تحصیلی اضطراب تسهیل كننده یا تسریع كننده : میزان متوسط اضطراب و فشار موجب تسهیل كاركردفرد می شود.
اضطراب ناتوان كننده :اگر اضطراب از حد معینی فراتر رود باعث پریشانی ، عدم تمركز ، احساس درماندگی ، اختلال ذهنی ،شناختی و رفتاری /جسمی می گردد.
عملكرد ضعیف افراد مضطرب تنها به نقایص شناختی مربوط نمی شود. دراین افراد اضطراب می تواند مربوط به شایستگی و صلاحیت انجام امتحان ، نقص درروش های مطالعه و كمبود مهارت های امتحان باشد.
زمان شكل گیری اضطراب امتحان
اضطراب امتحان در سنین 12ـ10 سالگی شكل می گیرد . در 25% از دانش آموزان اضطراب امتحان آسیب زا بوده و با افزایش سن میزان آن افزایش می یابد. همچنین به دلیل مسایل فرهنگی و نقش های جنسیتی دختران مضطرب تر از پسران هستند، زیرا اضطراب توسط دختران و زنان پذیرفته شده است (گردآوری : انجمن ناجی)
گسترش و ثبات اضطراب امتحان
اضطراب حالتی است كه در تعامل والدین با كودك گسترش یافته و ثبات می یابد. والدین كودكان دارای اضطراب امتحان ، علاوه بر این كه نیاز به محبت و امنیت آنها رانادیده می گیرند، دركمك كردن به آنها نیز كارا نیستند. این اولیا فرزندان خود را بون توجه به علایق و استعدادهای آنهابرای كسب موفقیت مورد نظر خود تحت فشار قرار می دهند. در برخی موارد والدین آرزوهای تحقق نیافته ی خود را به فرزندانشان القا می كنند.
عوامل مۆثردرمیزان اضطراب امتحان
تنبیه كودك به واسطه ی نمره ی كم،انتظارات معلم ، مهارت های تحصیلی و روش های مطالعه، دشواری امتحان، شرایط برگزاری امتحان، هوش، طبقه اقتصادی ،اجتماعی ،انگیزه پیشرفت ، نوع شخصیت و ... .
نشانهها و علایم اضطراب امتحان
ناراحتی های گوارشی ،آشفتگی معده ،سرگیجه، بی اشتهایی، حالت تهوع ،تپش قلب ، بی خوابی، تنگی و كوتاهی نفس ، لرزش در صدا ، ضعف ، عرق كردن ، لكنت زبان ،خشكی دهان
عدم تمركز ، ضعف خود پنداره ، آشفتگی ذهن ، ارزیابی غلط از توانایی های خود، افت تحصیلی ، بیزاری از مدرسه ، خطاهای ادراكی، حواس پرتی، هیجانات افراطی، كاهش سیستم ایمنی بدن.علایم اضطراب پس از امتحان
* بی تفاوتی ساختگی و ظاهری
* احساس گناه ( چرا بیشتر مطالعه نكردم )
* خشم ( آموزگار نمی خواست من نمره ی قبولی بیاورم )
* سرزنش ( اگر كتاب درسی آنقدر خسته كننده نبود! )
* افسردگی ( دلیلی نمی بینم كه بعد از امتحان در مدرسه بمانم)
* نقش خانواده در كاهش اضطراب امتحان :
* جو عاطفی دور از تنش و مشاجره
* محدود نمودن میهمانی و رفت و آمدهای مكرر
* توجه به خواب ، استراحت و تفریح دانش آموزان
* كاهش یا حذف وظایف محوله ی خانگی به دانش آموزان
* حمایت عاطفی و اطمینان بخشی دردوران امتحانات به دانش آموزان
* تكرار جملاتی مانند : « شروع هركاری درابتدا آنطور كه باید خوشایند نیست، وقتی كه پیشرفت كردم انگیزه ی بیشتری پیدا خواهم نمود. » به منظور كاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس.
* اضطراب نوعی احساس فریب انگیز است كه به شما القا می كند از پس هركاری كه قراراست انجام دهید بر نمی آیید. پس در شرایط اضطراب دست از تلاش و كوشش برندارید و به مطالعه ی درس امتحانی مشغول شوید.
* خودداری از القای منفی مانند : من حتماً قبول نخواهم شد.
توصیههای ویژه آغاز امتحانات دانشآموزان (روشهای صحیح مطالعه)
بارها شنیده ایم كه دانش آموزان می گویند : «دیگر حال و حوصله خواندن این كتاب راندارم »و یا « 10 بار خوانده ام و تكرار كرده ام ولی باز یاد نگرفتم » در این مورد مشكل چیست ؟ مطمئناً اگر چنین باشد، مطالعه كاری سخت و طاقت فرسا است . اما چنین نیست. واقعیت این است كه این گروه از فراگیران ، روش صحیح مطالعه رانمی دانند و متأسفانه درمدرسه نیز چیزی راجع به چگونه درس خواندن نمی آموزند. یادگیری و مطالعه ، رابطه ی تنگاتنگ و مستقیم بایكدیگر دارند، تاجایی می توان این دو را لازم و ملزوم یكدیگر دانست ، برای اینکه میزان یادگیری افزایش یابد باید قبل از هرچیز مطالعه ای فعال و پویا داشت . برای داشتن مطالعه ای فعال و پویا نوشتن نكات مهم در حین خواندن ضروری است (گردآوری : انجمن ناجی)
مزایای شیوهی صحیح مطالعه
كاهش زمان مطالعه، افزایش میزان یادگیری، طولانی تر نمودن مدت نگهداری مطالب درحافظه ،بخاطر سپاری آسان اطلاعات
شش روش مطالعه:
1. خواندن بدون نوشتن: روش نادرست مطالعه و علت مهم فراموشی مطالب
2. خط كشیدن زیر نكات مهم : روش صحیح خط كشیدن زیر نكات مهم : ابتدا مطالب خوانده شود و پس از دریافت مفهوم زیر نكات مهم خط كشیده شود.
3. حاشیه نویسی: جهت یادگیری مطالبی كه از اهمیت چندانی برخوردار نیستند مورد استفاده قرار می گیرد.
4. خلاصه نویسی
5. كلیدبرداری: كلمه ی كلیدی كوتاهترین ، راحت ترین ، بهترین و پرمعنی ترین كلمه ای است كه با دیدن آن ، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده می شود.
6. خلاقیت و طرح شبكه ی مغزی
این روش بهترین شیوه برای یادگیری خصوصاً فرگیری مطالب درسی است . دراین روش مطالب خوانده شده ، بعد از درك حقیقی مطالب مهم به زبان خود فرد یادداشت می گردد و درنهایت كلمات كلیدی برروی شبكه ی مغز نوشته می شود.
خلاصه اینكه ساماندهی نوشته ها به بهترین شكل و مشخص نمودن نكات اصلی و فرعی به منظور دستیابی به مطالب مهم به جای دوباره خوانی این روش درصد موفقیت تحصیلی شمارا تا حدود بسیار زیادی افزایش داده و درس خواندن را آسان نموده و بازده مطالعه را افزایش می دهد.***