پاسخ: گاهي اينسوال به ذهن انسان مي رسد كه اگر خداوند صداي ما را مي شنود، به دعا و درخواست ماآگاه است، توانايي اجابت هم دارد و خودش فرموده: از من بخواهيد تا اجابت كنم. (غافر 60)پس چرا برخي اوقات شاهد اجابت سريع دعاهاي خود نيستيم؟
در پاسخ به اين سوالمتذكر مي شويماولاهيچ دعايي خالي از نوعي اجابت نيست، زيرا نوعي عبادت وپرستش است و درهر عبادتي كه با قصد قربت انجام مي شود ؛ يعني عبادت كننده تصميمدارد به خداي خود نزديك شود و به كمالات ذات اقدس اله آراسته گردد، خالي از اثرقربي نيست. بنابر اين، همين كه دعا و عبادت با خلوص نيت و شرايط لازم انجام مي شود،در همانلحظه به اجابت مي رسد و اثر معنوي خود را بر روح و جان انسان مي گذارد.
رسول گرامي اسلام فرمود: هنگامي كه خداوند بخواهد نيازهاي بنده اش را برآورد به او اذن و توفيق دعا كردن مي دهد. (ميزان الحكمه / حديث 5583)
آن يكى اللّه مى گفتى شبى
تا كه شيرين مى شد از ذكرش لبى
گفت شيطان: آخر اى بسيار گو
اين همه اللّه را لبيك كو ؟
مى نيايد يك جواب از پيش تخت
چند اللّه مى زنى با روى سخت
او شكسته دل شد و بنهاد سر
ديد در خواب او خَضِر اندر خَضَر
گفت: هين، از ذكر چون وامانده اى
چون پشيمانى، از آن كش خوانده اى ؟
گفت: لبيكم نمى آيد جواب
زآن همى ترسم كه باشم ردّ باب
گفت: آن اللّه تو، لبيك ماست
وآن نيازو سوزو دردت پيك ماست
و با استمرار اين حالت است كه آدمي به تدريج مظهر نورانيت و اسماء و صفات كماليه حق تعالي شده، به كمال و سعادت شايسته خود مي رسد، خود دعا كردن، در حقيقت، درمان عطش قلب و تسكين سوزش جان و و نياز روح به عروج به عالم قدس اله است (گردآوری : انجمن ناجی)
امام صادق(ع)فرمود: شما را به دعا سفارش مي كنم. زيرا با هيچ عمل ديگري همچون دعا, به خدا نزديك نمي شويد. (كافي، ج2، 467).
رفت موسي آتشي آرد به دست
آتشي ديد او كه از آتش برست
بهرنان شخصي سوي نانوا دويد
دادجان چون حسن نانوا رابديد
و ثانيا در صورت برقراري ارتباط صحيح و رعايت شرايط لازم كه در ادامه بدان اشاره مي شود، خواسته هاي مادي و معنوي انسان نيز در معرض اجابت قرار خواهد گرفت. انشاءااله.
شرايط برقراري ارتباط موثر با خداوند از طريق دعا و رسيدن به خواسته ها و نيازها:
استحضار داريد که تمامي عبادات به خصوص دعا داراي چندين اثر عمومي و خصوصي است (گردآوری : انجمن ناجی) آثار عمومي دعا، معنويت، نورانيت، صفا و قربي است که در قلب و روح انسان ايجاد مي شود و آثار خصوصي آن تأثيرات معنوي و يا مادي خاص است که در اثر ارتباط موثر با خداوند حاصل مي شود و در روايات و سند دعاها ذکر شده است، مانند دعا براي رفع امراض، فقر، گرفتاري و مانند آن.
قبل از بيان شرايط متذكر مي شويم دعا، اصولا يك عبادت و عمل ارتباطي قربي با خداوند است، بنابراين اگر به ثمر نمي نشيند، لزوما به خاطر مشكلاتي است كه در اين ارتباط وجود دارد، بنابراين راهكار عملي زير كه بر اساس سيستم علمي اخلاق ارايه شده است، مستقيما به بررسي اين مشكل از طريق اصلاح و تقويت رابطه با خدا مي پردازد.
تصور كنيد شما در چه صورتي حاضر مي شويد با فردي از افراد انساني نيازهاي خود را مطرح نماييد و از او در برخي مواقع كه دچار مشكل شده ايد، كمك بخواهيد و مثلا از او بخواهيد به شما قرض بدهد و مانند آن.
اين در صورتي است كهاولا فرد مورد نظر را بشناسيد و با او رابطه داشته باشيد او هم متقابلا شما را بشناسد. هرگز از غريبه اي كه شما را نمي شناسد، شما هم او را نمي شناسيد، به توان او براي برآوردن خواسته خود، واقف نيستيد، تقاضاي كمك نمي كنيد.
ثانيا بايد اين رابطه دوستانه باشد، اگر ميان شما اختلاف و درگيري و مشكلاتي از اين دست وجود داشته باشد، يا خودتان رويتان نمي شود به او رجوع نماييد و يا در صورت رجوع، چه بسا آنچنان كه توقع داريد، به شما توجه نكند. ممكن است شما قبلا او را آزار داده باشيد و از خويش رنجانده باشيد، آيا در اين صورت توقع خواهيد داشت كه به محض مراجعه، با مهرباني شما را بپذيرد و تمام خواسته هاي شما را با روي خوش و به سرعت بر آورد.
ثالثا انسان معمولا به كسي روي مي اندازد كه پيش او احترام و آبرو دارد، بايد رابطه شما با او، آنقدر مستحكم، صميمي و قابل اطمينان باشد كه شما بدانيد، اگر روي بياندازد و از او چيزي بخواهيد، نا اميد نخواهيد شد و پاسخ رد نمي شنويد.
اين قانون در نوع رابطه تاثير گذار، با خداي متعال هم جريان دارد. در دعا و رابطه با خداي تعالي و درخواست از او براي رفع نيازها و برآوردن خواسته ها نيز همين امور رعايت مي شود. در اين زمينه، انسان مستجاب الدعوه به كسي گفته مي شود، كه اولا با خدا ارتباط دارد، اهل ديانت و عبادت است و رابطه اش با خداي متعال قطع نيست.
ثانيا رابطه او با خداي متعال سالم و اصلاح شده است، يعني از عواملي كه باعث تخريب رابطه انسان با خدا مي شود، مانند گناه و نافرماني، لقمه حرام، قساوت قلب، شرك خفي و مانند آن، پرهيز مي كند،
وثالثا علاوه بر اصل ارتباط و اصلاح آن، در اثر شناخت خداوند، استمرار عبادت و دعا ، حضور قلب، رابطه عميق و مستحكمي با خداوند برقرار نموده و در حقيقت هم عارف است و هم معروف؛ يعني در اثر چنين ارتباطي نزد خدا و ملائكه معروف شده و اهل آسمان او را مي شناسند. اين يعني يك انسان وجيه و آبرومند، يعني كسي كه وقتي از خداي چيزي طلب مي كند، دعايش بي پاسخ نمي ماند.
البته ممكن است اين حرف نا اميد كننده به نظر برسد، يعني كسي بگويد: خوب ما كه مستجاب الدعوه نيستيم، هنوز نتوانسته ايم چنين رابطه اي را با خدا برقرار كنيم، از چنين وجاهت و آبرومندي نزد خداي تعالي برخوردار نيستيم، هنوز خود سازي نكرده ايم و از آلودگي ها خودمان را كاملا پاك نساخته ايم و پرونده خوبي از اين جهت نداريم، ما بايد چه كنيم؟ آيا نبايد دعا كنيم و مستقيم درب خانه خدا برويم؟ و آيا نبايد به استجابت دعاي خود اميد وار باشيم؟
بالاخره ما مسلمانيم و شيعه هستيم اگر چه هنوز نتوانسته ايم خيلي ايده آل باشيم، مستجاب الدعوه بودن كار خيلي آساني هم نيست، ما كه هنوز در ابتداي راه يا خيلي غلو بكنيم بگوييم در اواسط راهيم، چه كنيم؟ آيا راهي براي ما وجود ندارد كه با خدا ارتباط موثر پيدا كنيم؟ و همانگونه كه در آيه كريمه آمده ادعوني استجب لكم از خدا حاجت بخواهيم و به استجابت آن اميد وار باشيم؟
بايد بگوييم: بله خوشبختانه براي اين افراد كه اكثريت مومنان را تشكيل مي دهند نيز راه باز است، به طور كلي در ارتباطي كه انسان با خداي خود دارد، هيج درب بسته، راه نرفتني و هدف نارسيدني وجود ندارد، در آستان ربوبي، همه چيز شدني و رسيدني است؛ منتهي بايد توجه داشت، اگر كسي خودش آبرومندي كافي ندارد و از وجاهت لازم برخوردار نيست، راه ارتباط براي او اين است كه به آبرومند و صاحب وجاهتي رجوع كند و او را ميان خود و خدا وسيله و واسطه قرار دهد، در همين زمينه قرآن كريم مي فرمايد: «وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ»؛
«به سوي خداوند واسطه بجوييد. (مائده، آيه 35) بحث شفاعت و توسل دقيقا براي اين رابطه لحاظ شده است و فلسفه آن جبران نقائصي است كه انسان ها، به خصوص مومنين، براي ارتباط با ذات هستي دارند.
به دعاي توسل توجه كنيد، در پايان هر فراز از آن آمده يا وجيها عند الله اشفع لنا عند الله، يعني اي آبرومند نزد خدا كه در اثر اين آبرومندي اگر به او رجوع كني و از او چيز بخواهي دست رد به سينه تو نمي زند ، ما را كه از چنين آبرويي برخوردار نيستيم و نتوانسته ايم خداي تعالي را، آنچنان كه بايد از خود راضي نماييم، درياب و ميان ما و خداي متعال به جهت قربي كه داري واسطه شو و از او به خواه كه نيازها و حاجت هاي ما را برآورد.
اگر انبياء و اولياء الهي مستجاب الدعوه بودند به خاطر اين بوده است كه رابطه خوب و عميقي با خداي متعال داشتند، مطيع او بودند، و هرگز با او مخالفت نمي ورزيدند. البته اين حالت؛ يعني مقام استجابت دعا، اختصاص به ايشان نيز ندارد؛ يعني براي تمامي مؤمنان در صورتي كه بتوانند رابطه صميمي و مستحكمي با خداي تعالي برقرار نمايند، ممكن است (گردآوری : انجمن ناجی)
شرايط ديگري كه براي اجابت دعا مفيد است و از آيات و روايات اسلامي استفاده مي شود به قرار زير است (گردآوری : انجمن ناجی)
1- خواسته مورد نظر با حكمت و مصلحت الهي مغاير نباشد:
خداي متعال بر اساس حكمت و مصحلت خود اين عالم را طبق قوانين خاص اداره مي كند و هيچگاه، اين قوانين را نقض نمي كند بنابراين استجابت دعا بايد از كانال قوانين و سنن الهي جريان يابد. امام علي (ع) مي فرمايد خداوند سبحان حكمت خويش را نقض نمي كند بنابراين هر دعايي را مستجاب نمي سازد. (ميزان الحكمه/ج2/ص876).
گاهي اوقات انسان از خداوند چيزهايي را درخواست مي نمايد و فكر مي كند اجابت آن به نفع او مي باشد، حال آن كه در واقع ضرر اوست. اين حرف، اشاره به آيه 216 سوره بقره دارد كه مي فرمايد: چه بسا چيزي را خوش نداشته باشيد حال آنكه خير شما در آن است و يا چيزي را دوست داشته باشيد، حال آنكه شرّ شما در آن است (گردآوری : انجمن ناجی)
2- تركه عجله و شتاب: بي تابي و عدم شكيبايي گاهي سبب نااميدي مي شود و مانعي براي رسيدن به خواسته هاي مورد نظر مي باشد. بدين جهت بهتر است همراه با اصرار در دعا، عجله بيش از حد نداشته باشيم. وظيفه ما دعا كردن و اميدوار بودن است و اجابت به عهده خداوند است (گردآوری : انجمن ناجی) خوب است با توكل زمان و شرايط اجابت را به خداي تعالي بسپاريم و آرام منتظر فرا رسيدن آن بمانيم. امام صادق (ع) فرمود: هميشه مؤمن در خير و آسايش است تا هنگامي كه عجله نكند. در غير اين صورت نااميد مي شود و دعا را ترك مي كند.
امام صادق (ع) مي فرمايد: به درستي كه بنده هنگامي كه دعا مي كند خداوند متعال در صدد برآورده ساختن حاجت اوست تا زماني كه او عجله نكند. (اصول كافي،ج2،ص474 ).
3- اصرار و الحاح در دعا: اصرار در دعا خود مي تواند عاملي در استجابت دعا محسوب شود. و اين امر موجب خوشنودي خداوند متعال است (گردآوری : انجمن ناجی) اين طبيعي است كه وقتي شما درب خانه كسي را با اصرار بكوبيد، و به كسي پيوسته مراجعه نماييد، بالاخره آن درب به روي شما باز خواهد شد و آن شخص به خواسته شما توجه خواهد نمود. البته اصرار نسبت به مردم، در آموزه هاي اسلامي چندان موجه قلمداد نشده است، ولي نسبت به خداي تعالي توصيه شده است (گردآوری : انجمن ناجی) امام باقر (ع) مي فرمايد: بدرستي كه خداوند متعال كراهت دارد از اصرار مردم نسبت به يكديگر براي اداي حاجات در حالي كه آن را براي خود دوست دارد. (ميزان الحكمه/ج2/ص880).
4- رعايت آداب: رعايت آداب دعا و به طور كلي ادب در حضور، در ارتباط موثر با خداوند نقش به سزايي دارد، در اين قسمت آداب استجابت دعا كه در روايات به آنها اشاره شده، ذكر مي كنيم. از جمله: 1. گفتن بسم الله الرحمن الرحيم در ابتدا 2. فرستادن صلوات 3- 1 بار حداقل 3. توسّل به پيامبر (ص) و ائمه معصوم (ع) مخصوصاً با اين ذكر: خدايا ترا به حقّ زهرا (ع) و پدر بزرگوار، شوهر گرامي و فرزندان نازنيناش و راز به وديعه نهاده شده در او؛ يعني امام زمان (ع)، قسم مي دهم.(الهي بحقّ الزّهرا و ابيها و بعلها و بنيها و السّرّ المستودع فيها، يا ربّ العالمين(. و سپس حاجت بخواهد و آمين بگويد.
5- توكل به خداوند: مؤمن پس از انجام وظايفي كه به عهده دارد، نسبت به آنچه كه از توان او خارج است و به مقدّرات الهي مربوط مي شود، به خداوند متعال توكل مي كند، عاقبت كار را به او واگذار مي نمايد و مطمئن است، آنچه به خداوند مربوط مي شود، به بهترين وجهي انجام خواهد شد. بنابراين از آرامش كامل برخوردار است و نگران چيزي نيست. اميدواريم در مورد شما نيز چنين شود.