۱۴-۹-۱۳۹۲, ۱۲:۴۷ صبح
مقدمه و توضیحات مفصل تر
مخفی :
یکی از تئو ریهای جالب در زمینه تیپهای شخصیتی ،تئوری انیاگرام است که هنوز در ایران در بین روانشناسان متخصص و اساتیددانشگاه، چندان شناخته شده نیست.این تئوری در ابتدا توسط جورجیوف دانشمند و عارف بزرگ روسی مطرح شد و بعدهاتوسط روانشناسان خصوصا"نارن جو" وارد حیطه روانشناسی گردید و تا کنون پژوهشهای زیادی در ابعاد گوناگون روی آن صورت گرفته است و اکنون جایگاه ویژه ای در جهان پیدا کرده است (گردآوری : انجمن ناجی) تئوری انیاگرام یا تیپ های نه گانه (دز شکل فعلی آن) در واقع ترکیبی از عرفان شرقی و روانشناسی مدرن است .هدف جورجیوف از تحقیق در این زمینه شناخت ابعاد شخصیت انسان و ارائه راهکار برای رشد و خود آگاهی بیشتر انسان بوده است .زیرا جورجیوف بر این باور بود که تا انسان خود را به درستی نشناسد، قادر به کمک به خود و نیز کمک به دیگران نخواهد بود. او انسانها را به نه تیپ شخصیتی تقسیم می کند که هر تیپ دارای نقاط قوت و ضعف خاص خود می باشد . تا کنون تیپ شناسیهای زیادی در شخصیت ارائه شده است(میتوانید برای اطلاع به کتاب روانشناسی شخصیت اینجانب مراجعه کنید ) ولی به نظر اینجانب هیچ کدام به اندازه انیاگرام کامل و جامع نبوده است . در اینجا این نه تیپ به صورت خیلی مختصر ارائه می شود:
۱-تیپ کمالگرا.این افراد به دنبال کامل بودن در همه چیز هستند و از ناکامل بودن خود سر خورده اند.ایده آلیست هستند و هر قدر هم پیشرفت کنند باز راضی نمیشوند و یک ندای درونی به آنهامیگوید که خوب کار نمی کنی . این افراد به احتمال خیلی زیاد، دارای والد یا والدین ایراد گیری بوده اند که به راحتی راضی نمی شدند.این اشخاص هم ،ایرادگیر و کنترل کننده و معمولادارای اضطراب هستند و زمینه شخصیت وسواسی در آنان زیاد است، زیرا این ویژگیها را حد اقل از یکی از والدین یاد گرفتند......
۲-تیپ مهرطلب یا کمک کننده.این افراد دائم به فکر دیگرانند.خود را به آب و آتش می زنند تابه دیگران کمک کنند.به قول قدیمیها حسن هلاک هستند .نیاز به محبت و توجه دارند .قادر به "نه" گفتن، نیستند، چون از طرد شدن واهمه دارند.افرادی وابسته و متکی به دیگرانند.حرمت ذات پایینی دارند و همواره به دنبال تایید و تحسین دیگرانندو...
۳-تیپ پیشرفتگرا یا موفقیت جو.این افراد برای پیشرفت سخت کار میکنند و جویای نام و مقام هستند.افرادی پر کار و رقابت جو هستند و برای پیشرفت کردن دست به هر اقدامی که لازم باشد میزنند. در حالت افراطی به تیپ "آ" تبدیل میشوند و ورکالیست هستند و بیشترین لذت را در کار کردن میبرند .این خطر در آنها وجود دارد که توجه به کار و موفقیت و رقابت با دیگران بیش از توجه به خود و خانواده اش اهمیت پیدا کند ...
۴-تیپ رمانتیک محزون یا هنرمند.این افراد بسیار احساساتی و زود رنج هستند .خود را با احساسات دیگران درگیر می کنند و چون از تخیل بسیار نیرومندی برخوردارهستند خودشان هم دچار همان احساسات می شوند.افسردگی و نوسان خلق در این افراد زیاد مشاهده می شود.از کارهای یکنواخت خسته می شوند و نیز اگر امکان آن باشد ولخرج هستند. در بین نه تیپ انیاگرام حساسترین تیپ شخصیتی، افراد تیپ چهار هستند و زندگی در کنار این افراد مثل راه رفتن روی یخ است ....تضادهای وجودی زیادی دارند و...(احتمال ابتلا به اعتیاد در این تیپ، به نسبت سایر تیپها ،بیشتر است).
۵-تیپ فکور. این افراد بسیار در خود فرو رفته یا درونگرا هستند (از بودن در جمع لذت نمی برند و اجتماع گریزند) .قادر به ابراز احساسات خود نیستند و معمولا تمایل کمی برای ازدواج دارند.در کلاس معمولا در ردیف آخر می نشینندتا همه را ببینند ولی دیگران او را نبینند.دوست دارند دیده نشوند و نامرئی باشند .همواره احساس را بعد از عقل تجربه میکنند.اهل کتاب خواندن و جمع آوری اطلاعات هستندو می خواهند از همه چیز سر در بیاورند ...
۶-تیپ وفاخو، وفاجو و شکاک.این افراد به همه چیز سوء ظن دارند . افرادی محتاط هستند . می خواهند بدانند که در ذهن دیگران راجع به آنها چه می گذرد.نگران خیانت و بی وفایی دیگرانند .معمولا اضطراب دارند و دوست دارند وظیفه آنها در جایی که هستند مشخص و تعریف شده باشد.و...
۷-تیپ خوش بین و خوش گذران. این افراد به دنبال لذت جویی بوده و برونگرا ترین تیپ در بین نه تیپ انیا گرام هستند.تابع فلسفه اپیکور هستند که زندگی یعنی لذت بردن و دوری از درد .افرادی اجتماعی و رفیق باز هستند. معمولا همه فن حریفند و در چند چیز تبحر دارند و بسیار خوش بینند. همواره به دیگران امید میدهند،نگران نباش همه چیز درست میشه. اهل بلوف زدن و خالی بندی و یا غلو کردن هم هستند و...( به خاطر لذت جوئی ، تنوع طلبی و هیجان خواهی بالا، احتمال گرایش به اعتیاد در این تیپ نسبتا زیاد است)...
۸-تیپ چالشگر یا قدرت طلب .این افراد به دنبال قدرت و تسلط بر دیگران هستند . دوست دارند مدیر و رهبر باشند و دستور بدهند. بسیار کنترل کننده هستند و آمرانه با دیگران رفتار میکنند.تمایل به دیکتاتور بودن دارند. اگر دیگران خصوصا زیر دستان آنها ،از آنان اطاعت نکند، سخت بر آشفته و عصبی می شوند..در عین حال حمایت کننده هم هستند و از زیر دستان خود حمایت میکنند ولی به این شرط که آن افراد مطیع اوامر این عالی جنابان باشند ؟! .افرادی انتقام جو بوده و ....
۹-تیپ صلح طلب و میانجی.این افراد دنبال آرامش و صلح و آشتی با دیگرانند.همواره میخواهند بین دیگران میانجی شوند تا بین آنها آشتی بر قرار کنند.افرادی انطباق پذیر و تابع هستند.از درگیری و خشونت پرهیز می کنند و حتی شاید از آن می ترسند.نسبتا تنبل هستند .در تصمیم گیریها مشکل دارند و آخرین تصمیم را درست نمی گیرند و...
این ویژگیها سرنخهای این تیپها بودند .و شرح تفصیلی آن زیاد است (گردآوری : انجمن ناجی)فرض بر این است که هر فرد همانگونه که دارای یک گروه خونی است دارای یکی از این تیپهای شخصیت می باشد. در ضمن میزان سلامت شخصیت در هر تیپ از یک تا نه در نوسان است .افراد در هر تیپ می توانند از سلامت کامل تا عدم سلامت در نوسان باشند . نکته دیگر اینکه نه گروه شخصیتی به سه گروه یا مثلث تقسیم می شوند و در درون هر مثلث ،هر تیپ به ویژگیهای بعضی تیپها نیز گرایش دارد که اصطلاحا به آن بال یا وینگ می گویند .این مثلثها به شرح زیر است:
۱-مثلث اراده که شامل تیپهای یک،هشت و نه است (گردآوری : انجمن ناجی)
۲-مثلث قلب یا احساسات که شامل تیپهای دو،سه و چهار می باشد.
۳-مثلث مغز یا تفکر که شامل تیپهای پنج،شش و هفت است (گردآوری : انجمن ناجی)
برای شکل گیری هر تیپ علل خاصی پیش بینی شده است که بیشتر بر میگردد به تجربیات خاص دوران کودکی و نحوه ارتباط والدین باکودک .راه رشد و سلامت هم برای هر تیپ خاص همان تیپ است . برای شناخت تیپ شخصیتی خود باید با ابزار دقیق که همان تست شخصیت انیاگرام است ،مورد آزمون قرار گیرید و سپس راههای رشد و سلامت شخصیت خود رابا کمک روانشناس آشنا و مسلط به این تئوری، باز یابید.اینجانب برای اولین بار در ایران ، این تست را تدوین و استاندارد کردم و دارای ۷۵ گویه یا آیتم است و برای مشاوره و رواندرمانی بسیار کمک کننده بوده است (گردآوری : انجمن ناجی)
منبع=کتاب روان شناسی شخصیت،رویکرد مقایسه ای نظریه ها.ویرایش دوم .تهران ،نشر آییژ.(تالیف دکتر جعفر دارابی).فصل ۹.
۱-تیپ کمالگرا.این افراد به دنبال کامل بودن در همه چیز هستند و از ناکامل بودن خود سر خورده اند.ایده آلیست هستند و هر قدر هم پیشرفت کنند باز راضی نمیشوند و یک ندای درونی به آنهامیگوید که خوب کار نمی کنی . این افراد به احتمال خیلی زیاد، دارای والد یا والدین ایراد گیری بوده اند که به راحتی راضی نمی شدند.این اشخاص هم ،ایرادگیر و کنترل کننده و معمولادارای اضطراب هستند و زمینه شخصیت وسواسی در آنان زیاد است، زیرا این ویژگیها را حد اقل از یکی از والدین یاد گرفتند......
۲-تیپ مهرطلب یا کمک کننده.این افراد دائم به فکر دیگرانند.خود را به آب و آتش می زنند تابه دیگران کمک کنند.به قول قدیمیها حسن هلاک هستند .نیاز به محبت و توجه دارند .قادر به "نه" گفتن، نیستند، چون از طرد شدن واهمه دارند.افرادی وابسته و متکی به دیگرانند.حرمت ذات پایینی دارند و همواره به دنبال تایید و تحسین دیگرانندو...
۳-تیپ پیشرفتگرا یا موفقیت جو.این افراد برای پیشرفت سخت کار میکنند و جویای نام و مقام هستند.افرادی پر کار و رقابت جو هستند و برای پیشرفت کردن دست به هر اقدامی که لازم باشد میزنند. در حالت افراطی به تیپ "آ" تبدیل میشوند و ورکالیست هستند و بیشترین لذت را در کار کردن میبرند .این خطر در آنها وجود دارد که توجه به کار و موفقیت و رقابت با دیگران بیش از توجه به خود و خانواده اش اهمیت پیدا کند ...
۴-تیپ رمانتیک محزون یا هنرمند.این افراد بسیار احساساتی و زود رنج هستند .خود را با احساسات دیگران درگیر می کنند و چون از تخیل بسیار نیرومندی برخوردارهستند خودشان هم دچار همان احساسات می شوند.افسردگی و نوسان خلق در این افراد زیاد مشاهده می شود.از کارهای یکنواخت خسته می شوند و نیز اگر امکان آن باشد ولخرج هستند. در بین نه تیپ انیاگرام حساسترین تیپ شخصیتی، افراد تیپ چهار هستند و زندگی در کنار این افراد مثل راه رفتن روی یخ است ....تضادهای وجودی زیادی دارند و...(احتمال ابتلا به اعتیاد در این تیپ، به نسبت سایر تیپها ،بیشتر است).
۵-تیپ فکور. این افراد بسیار در خود فرو رفته یا درونگرا هستند (از بودن در جمع لذت نمی برند و اجتماع گریزند) .قادر به ابراز احساسات خود نیستند و معمولا تمایل کمی برای ازدواج دارند.در کلاس معمولا در ردیف آخر می نشینندتا همه را ببینند ولی دیگران او را نبینند.دوست دارند دیده نشوند و نامرئی باشند .همواره احساس را بعد از عقل تجربه میکنند.اهل کتاب خواندن و جمع آوری اطلاعات هستندو می خواهند از همه چیز سر در بیاورند ...
۶-تیپ وفاخو، وفاجو و شکاک.این افراد به همه چیز سوء ظن دارند . افرادی محتاط هستند . می خواهند بدانند که در ذهن دیگران راجع به آنها چه می گذرد.نگران خیانت و بی وفایی دیگرانند .معمولا اضطراب دارند و دوست دارند وظیفه آنها در جایی که هستند مشخص و تعریف شده باشد.و...
۷-تیپ خوش بین و خوش گذران. این افراد به دنبال لذت جویی بوده و برونگرا ترین تیپ در بین نه تیپ انیا گرام هستند.تابع فلسفه اپیکور هستند که زندگی یعنی لذت بردن و دوری از درد .افرادی اجتماعی و رفیق باز هستند. معمولا همه فن حریفند و در چند چیز تبحر دارند و بسیار خوش بینند. همواره به دیگران امید میدهند،نگران نباش همه چیز درست میشه. اهل بلوف زدن و خالی بندی و یا غلو کردن هم هستند و...( به خاطر لذت جوئی ، تنوع طلبی و هیجان خواهی بالا، احتمال گرایش به اعتیاد در این تیپ نسبتا زیاد است)...
۸-تیپ چالشگر یا قدرت طلب .این افراد به دنبال قدرت و تسلط بر دیگران هستند . دوست دارند مدیر و رهبر باشند و دستور بدهند. بسیار کنترل کننده هستند و آمرانه با دیگران رفتار میکنند.تمایل به دیکتاتور بودن دارند. اگر دیگران خصوصا زیر دستان آنها ،از آنان اطاعت نکند، سخت بر آشفته و عصبی می شوند..در عین حال حمایت کننده هم هستند و از زیر دستان خود حمایت میکنند ولی به این شرط که آن افراد مطیع اوامر این عالی جنابان باشند ؟! .افرادی انتقام جو بوده و ....
۹-تیپ صلح طلب و میانجی.این افراد دنبال آرامش و صلح و آشتی با دیگرانند.همواره میخواهند بین دیگران میانجی شوند تا بین آنها آشتی بر قرار کنند.افرادی انطباق پذیر و تابع هستند.از درگیری و خشونت پرهیز می کنند و حتی شاید از آن می ترسند.نسبتا تنبل هستند .در تصمیم گیریها مشکل دارند و آخرین تصمیم را درست نمی گیرند و...
این ویژگیها سرنخهای این تیپها بودند .و شرح تفصیلی آن زیاد است (گردآوری : انجمن ناجی)فرض بر این است که هر فرد همانگونه که دارای یک گروه خونی است دارای یکی از این تیپهای شخصیت می باشد. در ضمن میزان سلامت شخصیت در هر تیپ از یک تا نه در نوسان است .افراد در هر تیپ می توانند از سلامت کامل تا عدم سلامت در نوسان باشند . نکته دیگر اینکه نه گروه شخصیتی به سه گروه یا مثلث تقسیم می شوند و در درون هر مثلث ،هر تیپ به ویژگیهای بعضی تیپها نیز گرایش دارد که اصطلاحا به آن بال یا وینگ می گویند .این مثلثها به شرح زیر است:
۱-مثلث اراده که شامل تیپهای یک،هشت و نه است (گردآوری : انجمن ناجی)
۲-مثلث قلب یا احساسات که شامل تیپهای دو،سه و چهار می باشد.
۳-مثلث مغز یا تفکر که شامل تیپهای پنج،شش و هفت است (گردآوری : انجمن ناجی)
برای شکل گیری هر تیپ علل خاصی پیش بینی شده است که بیشتر بر میگردد به تجربیات خاص دوران کودکی و نحوه ارتباط والدین باکودک .راه رشد و سلامت هم برای هر تیپ خاص همان تیپ است . برای شناخت تیپ شخصیتی خود باید با ابزار دقیق که همان تست شخصیت انیاگرام است ،مورد آزمون قرار گیرید و سپس راههای رشد و سلامت شخصیت خود رابا کمک روانشناس آشنا و مسلط به این تئوری، باز یابید.اینجانب برای اولین بار در ایران ، این تست را تدوین و استاندارد کردم و دارای ۷۵ گویه یا آیتم است و برای مشاوره و رواندرمانی بسیار کمک کننده بوده است (گردآوری : انجمن ناجی)
منبع=کتاب روان شناسی شخصیت،رویکرد مقایسه ای نظریه ها.ویرایش دوم .تهران ،نشر آییژ.(تالیف دکتر جعفر دارابی).فصل ۹.
توضیحات
مخفی :
تیپ های نه گانه شخصیت
شخصیت بیتردید یکی از بحثهای عمده و محوری روان شناسی است که هدف نهایی هر انسان و رویدادی در نوع خود منحصر به فرد است؛ با وجود این بین بسیاری از انسانها و رویدادهای زندگی آنها، آنقدر شباهت وجود دارد که میتوان نکات مشترکی را مشاهده کرد و الگوهای رفتاری را طبقهبندی نمود؛ همین الگوهای رفتاری است که روانشناسان شخصیت در پی درک آنند. روان شناسی شخصیت برای کلیت فرد و تفاوتهای فردی اهمیت خاصی قایل است، اگرچه آنان به وجود شباهتهای رفتاری و شخصیتهای مشابه در افراد باور دارند لیکن توجه آنها بیشتر به تفاوتهای افراد از یکدیگر معطوف است (گردآوری : انجمن ناجی) چرا عدهای موفق و بعضی ناموفقاند. چرا برداشتهای افراد از امور متفاوت است، تنوع استعدادها از کجا ناشی میشود، چرا عدهای به بیماری روانی دچار میشوند در حالی که دیگران در همان شرایط سالم میمانند، چرا و چگونه بعضی از افراد تغییر میکنند و یا در برابر تغییر مقاومند.
آگاهی از تواناییها و نقاط ضعف که با شناخت تیپ شخصیتی خود امکانپذیر است، زیربنای رفتاری را در فرد آشکار میسازد. هنگامیکه بتوانیم خود را بهدرستی بشناسیم، میتوانیم به نیازها، باورها، ترسها و نگرانیهای خود آگاه شویم. چنان چه افرادی از ناآسودگیهای روانی رنج میبرند و یا افرادی در روابط خود با دیگران دچار نابسامانی هستند با خودشناسی میتوانند دریابند که کدام بُعد از شخصیت فردی آنها، موجب میشود که با برخی ناسازگار باشند و یا چه بخشی از رفتارهای آنها مانع پیشرفت و آسایش آنهاست (گردآوری : انجمن ناجی)
آنچه که تاکنون برای شناخت تیپ شخصیتی پژوهش یافته از دو یا سه روش متجاوز نبوده، ضمن اینکه این روشها در دسترس عدهی محدودی بوده است (گردآوری : انجمن ناجی) ناگفته نماند که به مسئله تقسیمبندی تیپهای شخصیتی همواره توجه شده است؛ تئوریها و روشها بدین منظور آفریده شده است، اما به دلیل پیچیدگیهای رفتاری و تفاوتهای فاحش فردی و اجتماعی، تاکنون سیستم علمی و عملی به زبان ساده و با روشی قابلدرک برای عموم وجود نداشته است (گردآوری : انجمن ناجی) در طی چند دههی گذشته سیستم اینیاگرام ( Enneagram ) یا تیپهای شخصیتی نهگانه توجه بسیاری از پژوهش گران علوم روانی و روان شناسان برجسته را به خود جلب کرده است (گردآوری : انجمن ناجی) اینیاگرام یک شکل هندسی است که نُه شخصیت اصلی انسان و روابط پیچیده آن را ترسیم میکند. این روش نهتنها در خودیابی و خودشناسی مفید و موثر است، بلکه چگونگی رسیدن به مقام والای انسانی را نیز بهگونهای مفصل و جامع بیان میکند. اینیاگرام پدیدهی بسیار جدیدی است که از سوی پژوهش گران متعددی مورد مطالعه و بررسیهای علمی و تجربی قرار گرفته است و سرچشمهی اصلی آن در انسانشناسی عارفانه و عالمانهی فرهنگهای اسطورهای ملیتهای مختلف نهفته است (گردآوری : انجمن ناجی) کلمهی اینیاگرام از یونان باستان آمده (نُه= Ennea) و (شکل= gram) که تجزیه و تحلیلی است از عقل عرفانی ادیان مختلف در هزاران سال گذشته.
البته باید بدانیم که اینیاگرام شناخت دینی و مذهبی نمیدهد، اما ذات انسانی را شناسانده و خود بهمثابهی پیشزمینهای برای دستیابی به عرفان دینی عمل میکند. بهطور خلاصه اینیاگرام راهنمای موثر و باارزشی است بهمنظور خودشناسی و تشخیص تیپ شخصیتی و در واقع چهارچوب شخصیتی ما را که در آن زندانی هستیم مشخص کرده و به ما میشناساند. این نگرش عمیق به درون و شناخت هویت واقعی و ذاتی راه رسیدن به کمال انسانی را روشن میسازد.
اینیاگرام یا تیپهای شخصیتی نهگانه در واقع نه تیپ شخصیتی اصلی را بر اساس ذات و خصلتهای بشری تعیین میکند. ناگفته نماند که هر تیپ شخصیتی نیز دو تیپ فرعی دارد که کمی با هم متفاوت هستند. هر فرد دارای یک تیپ شخصیتی است که در طول عمر تغییر نمیکند ولی در درون همان تیپ شخصیتی مراحل مختلف رشد انسانی است که میتواند در نوسان باشد (مراحل سالم، متوسط و ناسالم).
اینیاگرام نگرشی عمیق به درون است که شناخت هویت واقعی و ذاتی را میسر میسازد و در نتیجه راه رسیدن به کمال انسانی را روشن میسازد، این نیز برای پیشرفت به مراحل سالمترِ تیپ شخصیتی کمک بسیار باارزشی است (گردآوری : انجمن ناجی)
بهطور کلی اینیاگرام به ما نشان میدهد:
- چگونه میتوان لایههای متعدد مکانیسم دفاعی و سازشی خود را که طی سالیان، بر روح و روان خود بستهایم و بهعنوان هویت خود میشناسیم شناخته و بهتدریج خود را از بند مهارکنندهی آنها رها سازیم تا به تواناییهای ذاتی خود دست یابیم.
- چگونه میتوان به هدیهی خدادادی ذات خود (خرد درونی) اعتماد کنیم که راهنمای ما باشد.
- چگونه میتوان حقایق مربوط به خود را شناخت و درک کرد و حتی از شناخت و درک حقیقت فراتر رفته و حقایق را لحظه به لحظه زندگی و تجربه کرد.
تمامی ساختمان شخصیتی هر فرد بر اساس دو اصل ترس و تمایل پایهگذاری شده و بهطور کلی باید گفته که ریشهی کلی شخصیت هر فرد ترس و تمایل خاص اوست. ترسها و تمایلات اصلی تیپهای شخصیتی نهگانه را میتوان چنین خلاصه کرد.
شخصیت بیتردید یکی از بحثهای عمده و محوری روان شناسی است که هدف نهایی هر انسان و رویدادی در نوع خود منحصر به فرد است؛ با وجود این بین بسیاری از انسانها و رویدادهای زندگی آنها، آنقدر شباهت وجود دارد که میتوان نکات مشترکی را مشاهده کرد و الگوهای رفتاری را طبقهبندی نمود؛ همین الگوهای رفتاری است که روانشناسان شخصیت در پی درک آنند. روان شناسی شخصیت برای کلیت فرد و تفاوتهای فردی اهمیت خاصی قایل است، اگرچه آنان به وجود شباهتهای رفتاری و شخصیتهای مشابه در افراد باور دارند لیکن توجه آنها بیشتر به تفاوتهای افراد از یکدیگر معطوف است (گردآوری : انجمن ناجی) چرا عدهای موفق و بعضی ناموفقاند. چرا برداشتهای افراد از امور متفاوت است، تنوع استعدادها از کجا ناشی میشود، چرا عدهای به بیماری روانی دچار میشوند در حالی که دیگران در همان شرایط سالم میمانند، چرا و چگونه بعضی از افراد تغییر میکنند و یا در برابر تغییر مقاومند.
آگاهی از تواناییها و نقاط ضعف که با شناخت تیپ شخصیتی خود امکانپذیر است، زیربنای رفتاری را در فرد آشکار میسازد. هنگامیکه بتوانیم خود را بهدرستی بشناسیم، میتوانیم به نیازها، باورها، ترسها و نگرانیهای خود آگاه شویم. چنان چه افرادی از ناآسودگیهای روانی رنج میبرند و یا افرادی در روابط خود با دیگران دچار نابسامانی هستند با خودشناسی میتوانند دریابند که کدام بُعد از شخصیت فردی آنها، موجب میشود که با برخی ناسازگار باشند و یا چه بخشی از رفتارهای آنها مانع پیشرفت و آسایش آنهاست (گردآوری : انجمن ناجی)
آنچه که تاکنون برای شناخت تیپ شخصیتی پژوهش یافته از دو یا سه روش متجاوز نبوده، ضمن اینکه این روشها در دسترس عدهی محدودی بوده است (گردآوری : انجمن ناجی) ناگفته نماند که به مسئله تقسیمبندی تیپهای شخصیتی همواره توجه شده است؛ تئوریها و روشها بدین منظور آفریده شده است، اما به دلیل پیچیدگیهای رفتاری و تفاوتهای فاحش فردی و اجتماعی، تاکنون سیستم علمی و عملی به زبان ساده و با روشی قابلدرک برای عموم وجود نداشته است (گردآوری : انجمن ناجی) در طی چند دههی گذشته سیستم اینیاگرام ( Enneagram ) یا تیپهای شخصیتی نهگانه توجه بسیاری از پژوهش گران علوم روانی و روان شناسان برجسته را به خود جلب کرده است (گردآوری : انجمن ناجی) اینیاگرام یک شکل هندسی است که نُه شخصیت اصلی انسان و روابط پیچیده آن را ترسیم میکند. این روش نهتنها در خودیابی و خودشناسی مفید و موثر است، بلکه چگونگی رسیدن به مقام والای انسانی را نیز بهگونهای مفصل و جامع بیان میکند. اینیاگرام پدیدهی بسیار جدیدی است که از سوی پژوهش گران متعددی مورد مطالعه و بررسیهای علمی و تجربی قرار گرفته است و سرچشمهی اصلی آن در انسانشناسی عارفانه و عالمانهی فرهنگهای اسطورهای ملیتهای مختلف نهفته است (گردآوری : انجمن ناجی) کلمهی اینیاگرام از یونان باستان آمده (نُه= Ennea) و (شکل= gram) که تجزیه و تحلیلی است از عقل عرفانی ادیان مختلف در هزاران سال گذشته.
البته باید بدانیم که اینیاگرام شناخت دینی و مذهبی نمیدهد، اما ذات انسانی را شناسانده و خود بهمثابهی پیشزمینهای برای دستیابی به عرفان دینی عمل میکند. بهطور خلاصه اینیاگرام راهنمای موثر و باارزشی است بهمنظور خودشناسی و تشخیص تیپ شخصیتی و در واقع چهارچوب شخصیتی ما را که در آن زندانی هستیم مشخص کرده و به ما میشناساند. این نگرش عمیق به درون و شناخت هویت واقعی و ذاتی راه رسیدن به کمال انسانی را روشن میسازد.
اینیاگرام یا تیپهای شخصیتی نهگانه در واقع نه تیپ شخصیتی اصلی را بر اساس ذات و خصلتهای بشری تعیین میکند. ناگفته نماند که هر تیپ شخصیتی نیز دو تیپ فرعی دارد که کمی با هم متفاوت هستند. هر فرد دارای یک تیپ شخصیتی است که در طول عمر تغییر نمیکند ولی در درون همان تیپ شخصیتی مراحل مختلف رشد انسانی است که میتواند در نوسان باشد (مراحل سالم، متوسط و ناسالم).
اینیاگرام نگرشی عمیق به درون است که شناخت هویت واقعی و ذاتی را میسر میسازد و در نتیجه راه رسیدن به کمال انسانی را روشن میسازد، این نیز برای پیشرفت به مراحل سالمترِ تیپ شخصیتی کمک بسیار باارزشی است (گردآوری : انجمن ناجی)
بهطور کلی اینیاگرام به ما نشان میدهد:
- چگونه میتوان لایههای متعدد مکانیسم دفاعی و سازشی خود را که طی سالیان، بر روح و روان خود بستهایم و بهعنوان هویت خود میشناسیم شناخته و بهتدریج خود را از بند مهارکنندهی آنها رها سازیم تا به تواناییهای ذاتی خود دست یابیم.
- چگونه میتوان به هدیهی خدادادی ذات خود (خرد درونی) اعتماد کنیم که راهنمای ما باشد.
- چگونه میتوان حقایق مربوط به خود را شناخت و درک کرد و حتی از شناخت و درک حقیقت فراتر رفته و حقایق را لحظه به لحظه زندگی و تجربه کرد.
تمامی ساختمان شخصیتی هر فرد بر اساس دو اصل ترس و تمایل پایهگذاری شده و بهطور کلی باید گفته که ریشهی کلی شخصیت هر فرد ترس و تمایل خاص اوست. ترسها و تمایلات اصلی تیپهای شخصیتی نهگانه را میتوان چنین خلاصه کرد.
نقاط قوت تیپ های شخصیتی 9 گانه
تیپ 1
اصلاح طلب و کمال گرا
آرمانگرا، عادل، مسئول و جدی، قابل اعتماد، مبادی اخلاق، صادق، پایدار و قوی، وقت شناس و منضبط
تیپ 2
مهر طلب و کمک گرا
مهربان و دلسوز، پشتیبان، حساس، سازگار، سخاوتمند، پذیرا، فداکار و با گذشت، دگر اندیش
تیپ 3
موفقیت طلب وعمل گرا
هدف گرا، فعال، پر انرژی، مطلع، قاطع، پر شور و شوق، مدیر و بازاریاب، ابداع کننده، موثر و موفق
تیپ 4
هنر دوست و فرد گرا
خلاق و آراسته، مبادی آداب ، میهن پرست، کنجکاو، اصیل ، پر بار و با محتوا، نوع گرا، مهربان، متشخص
تیپ 5
فکور و مشاهده گر
فلسفه گرا، با فکر و معقول، تجزیه و تحلیل گر، حقیقت جو، آگاه، بذله گو، دلسوز، پذیرا و خونسرد
تیپ 6
محتاط و شک گرا
قابل اعتماد، معنوی، با ثبات، با احساس، پایدار، سنتی و با فرهنگ، محتاط، مدعی حق، با تدبیر
تیپ 7
خوشگذران و لذت گرا
برونگرا و اجتماعی، شاد، خوش مشرب، خوش بین، پر انرژی و شلوغ، هوشیار، فی البداهه
تیپ 8
رئیس و کنترلگر
رهبر و کاردان، شجاع و با شهامت، پر انرژی و پر کار، با قدرت، با اراده، منصف، محترم و با نفوذ، متکی به خود
تیپ 9
صلح طلب و میانه گرا
متواضع و متین، صبور، صلح جو، سازگار، بی ریا، کم توقع، دلگرم کننده، خونسرد، واقع بین