۹-۹-۱۳۹۲, ۰۷:۱۱ عصر
عوامل و موانع خلاقیت/ ایده چیست؟
عوامل و موانع را مي توان به دو دسته كلي فردي و محيطي (دروني و بيروني) تقسيم كرد.
عوامل و موانع فردي يا دروني ناشي از ويژگيهاي فردي و شخصي است
عوامل و موانع محيطي يا بيروني نيز موقعيتهايي است كه فرد در رابطه با ديگران قرار دارد. از جملة عوامل فردی تاثيرگذار بر رشد و توسعة خلاقيت، هوش، خانواده ، ويژگيهاي شخصيتي و غلبه بر موانع مختلف فردي.
از جمله عوامل مختلف اجتماعی ،ترس از شكست، قوانين محدود كننده.
آمابيل (1988) از همين تقسيم بندي استفاده مي كند.
برخي از عوامل محيطي خلاق كه در نتيجه مصاحبه به دست آمده اند، عبارتند از :
1. آزادي2. منابع كافي 3. دقت كافي4. جو مناسب5. طرح تحقيق مناسب6. فشار بعضي از فشارها مي تواند محرك خلاقيت باشد موانع محيطي :
1. جو نامساعد 2. محدوديتها3. ارزيابي و فشار 4. رقابت 5. منابع نا كافي6. طرح تحقيق ضعيف
جنبه هاي شخصي و فردي مطلوب در فرآيند خلاقيت از ديدگاه دانشمندان عبارتند از
1. ويژگيهاي شخصيتي متنوع2. خود انگيزي3. توانایيهاي شخصيتي4. تمايل به خطر كردن5. تخصص در رشته 6. تجارب متنوع موانع فردي از نظر دانشمندان عبارتند از:
1. عدم انگيزه 2. عدم مهارت يا عدم تجربه3. عدم انعطاف 4. انگيزه خارجي5. عدم مهارت اجتماعي
از مهمترين عوامل فردي موثر بر خلاقيت مي توان به هوش، ويژگيهاي شخصيتي و انگيزه دروني اشاره نمود.
از عوامل اصلي اجتماعي موثر بر خلاقيت، مي توان، خانواده، مدرسه و دانشگاه را برشمرد.
از ديگر موانع فردي و اجتماعي موثر بر خلاقيت :
موانع فردي:
1. ترس از شكست 2. رويگرداني از ابهامات3. عادات 4. عدم اعتماد به نفس5. عدم انعطاف پذيري
موانع بيروني:
1. قوانين 2. شغل3. آداب و رسوم4. ترس از عدم استقبال اجتماعي5. مطابقت به نظر گيلفورد، دانشمند آمريكايي كامپيوتر دريافت كه قواي فكري انسان را مي‌توان به 150 عامل مجزا تقسيم كرد،
برخي از اين ویژگی ها به طور مستقیم در ظهور خلاقيت اثر گذارند، از جمله: ۱1. روان بودن جريان فكر2. انعطاف پذيري قواي فكري3. اصالت انديشه4. قدرت تصميم گيري
اسبورن، عوامل مؤثر بر بروز خلاقيت را چنين بر شمرده است:
1. عادات پيشين مانع حل مسائل‌اند2. دلسرد كردن خود، يك عامل بازدارنده است3. كم‌رويي مانع خلق ايده‌هاست4. تشويق، ايده‌يابي را پرورش مي‌دهد 5. نزديكان، بهترين مشوق هستند6. كوشش، يك عامل بسيار مهم در تجلي خلاقيت است
عوامل و موانع فردي توسط خود فرد قابل ايجاد و یا رفع است اما عوامل و موانع بيروني به ميزان زيادي از كنترل خود فرد خارج است و خواست و عزم گروهي و كلان براي ايجاد و رفع آنها لازم است در نتيجه با آنكه فرد به تنهايي كار خاصي در ايجاد و يا رفع اين عوامل نمي‌تواند انجام دهد،
اين شايد رمز اصلي تجلي توان خلاقيت باشد: عزم و اراده اي محكم و قاطع.
"بخواه و بر خواسته خود بمان تا شاهد تجلي آن باشي"
ایده چیست؟ هر آنچه برای حل یک مسئله، به ذهن می رسد را ایده می گویند صرف نظر از اینکه به چه میزان، عملی، کاربردی و یا منطقی است (گردآوری : انجمن ناجی)
به ایده هایی که از حالت خام بيرون آمده اند و فاکتورهای هماهنگی لازم برای تحقق را کسب كرده اند، پیشنهاد مي گویند. برخي فاکتورهای هماهنگی عبارتند از:
1- پذیرش بیرونی راه حل ( متناسب بودن راه حل با فضای فرهنگی جامعه و سازمان)
2- وجود تخصص و افراد متخصص مورد نیاز برای عملی نمودن ایده
3- مقرون به صرفه بودن راه حل
4- مناسب بودن زمان لازم برای عینی شدن راه حل
5- وجود تناسب راه حل با قوانین موجود در سازمان
6- عدم وجود تضاد با سیاست هاي سازمان،
برای ایجاد و خلق يك پديده جدید كه بتوان به آن خلاقیت گفت، دو فرآیند عمده وجود دارد
1- فرآیند دستیابی به ایده
2- فرآیند عینی سازی ایده.
فرآیند دستیابی به ایده را می توان تفکر خلاق دانست و فرایند عینی سازی ایده را مي توان همان فرآیند ایجاد هماهنگی در ایده و متجلی ساختن آن دانست .
آيا هرکسي مي تواند خلاق شود و ايجاد خلاقيت کند؟
اين سؤالی است که در آغاز مسير بازيابي توانايي خلاقيت، به طور معمول ذهن را به شدت مشغول مي‌سازد "آيا من هم مي‌توانم خلاق شوم؟ خلاقيت ماد‌ر زادي است يا اکتسابي؟
ذهن بر اساس تجربيات گذشته خود مملو از موانع دروني و مقابله کننده با احياي مجدد توانايي خلاقيت است (گردآوری : انجمن ناجی) انسان در ذهن خود تجربه‌هايي از ناتواني ها، سرخوردگي‌ها، شکست‌ها و گفتگوهاي دروني منفي دارد.
در هر بار اقدام مجدد فرد براي خلاقيت، به او ياد آور مي‌شوند که: تو نمي تواني؟ ديدي که امکان پذير نيست، چند بار مي‌خواهي آزمايش کني؟ تو براي اين کار ساخته نشدي. چقدر مي‌خواهي عمر و سرمايه صرف کني تا به تو ثابت شود که نمي‌شود؟ هر کس که جوياي بازيابي توانايي خلاقيت است، پاسخي براي اين سؤال در درون خود دارد که باور و بينش وي را در مورد عملي بودن يا نبودن عامل موفقيت تشکيل مي‌دهد
جواب اين سؤال حتي چگونگي تلاش فرد را در اين مسير تعيين مي کند و به طور كلي به نوعي، موانع ذهني و گفتگوهاي دروني او را از جهت صحت و سقم، مشخص مي‌سازد. آراء صاحب نظران که به اين سؤال پاسخ داده‌اند:
عده‌اي عقيده دارند که" هر کسي مي‌تواند خلاق شود اگر بتوان به او آموزش خلاق شدن داد".
عده‌اي ديگر عقيده دارند که خلاقيت امري ذاتي است که هر کسي از آن برخوردار نيست و با آموزش، تنها مي‌توان توانايي ايجاد خلاقيت را در افرادي كه بالقوه خلاق‌اند متجلي ساخت.
عده‌اي نيز عقيده دارند که توانايي خلاقيت، ذاتي است و آنان که از اين موهبت برخوردارند، در طول زندگي، آن را متجلي مي‌سازند و آموزش روش هاي ايجاد خلاقيت و خلاق شدن در اين ميان هيچ نقشي ندارد. با آموزش روش هاي خلاقيت و شيوه‌هاي تفکر خلاق، مي‌توان افراد را به مرحله ايده‌دهي و نوآوري رساند اگر چه ميزان بروز اين توانايي در افراد مختلف متفاوت است (گردآوری : انجمن ناجی)
اسبورن مطرح‌کننده روش "يورش فکري" مي‌گويد: آزمايش‌هاي علمي مربوط به استعدادهاي فکري، فراگيري خلاقيت را آشکار نموده است (گردآوری : انجمن ناجی) آزمايشگاه‌هاي مهندسي انسان، گروه‌هايي از مکانيک (تکنسين) هاي عادي را مورد آزمايش قرار داده است و دريافته‌اند كه دو سوم آنان از لحاظ توانايي خلاقيت، بالاتر از حد متوسط هستند. استعداد خلاقيت در همه انسانها، وجود دارد همه با درجات مختلف، داراي اين استعداد هستند. کوشش و پشتکار در به کار گيري ذهن نسبت به استعدادهاي ذاتي فرد، نقش موثرتري در شکوفايي خلاقيت دارد. موارد نامحدودي به ظاهر عادي، قدرت خلاقيت خارق‌العاده از خود نشان داده‌اند.
برخي معتقدند که اغلب ايده‌ها به وسيله افرادآماتور بوده است
تكنيك هاي ايده يابي
به تعویق انداختن قضاوت (یک پیش نیاز مهم در استفاده از تکنیک های ایده یابی) در طي جلسات یورش فکری و تقریبا در زمان مشابه، با به تعویق انداختن قضاوت، و تا دستيابي به سرنخهاي كافي براي حل يك موضوع، می توان تعداد ایده های خوب مطرح شده را تا دو برابر افزايش داد.
" یک ایده وقتی به طور مجزا در نظر گرفته شود ممکن است به طور کامل خالی از اهمیت به نظر آید، لیکن امکان دارد در نتیجه ایده ای که پس از آن به دست می آید، اهمیت داشته باشد. شاید در جای جای ایده ای که خود آن نیز به همان اندازه بی معنی به نظر می رسد بتوان رابطه بسیار مفیدی فراهم آورد. مغز نمی تواند در بارۀ تمام این ایده ها قضاوت کند مگر آنکه آنها را تا زمان بررسی در ارتباط با ایده های دیگر، نگاه دارد."
" به نظر من چنین می رسد که در مورد یک مغز خلاق، تفکر، دروازه بانان را از دروازه ها فراخوانده است تا ایده ها به نحو نامربوطی وارد شوند و فقط پس از آن، جمیع آنها را مرور و بررسی کند.
انسان در ایده یابی، بر حسب غزیزه، به قضاوت زودرس گرایش دارد، با وجود این در مواردی دیگر قضاوت را به تعویق می اندازد. هنگامی که برای یافتن یک لغت مترادف مناسب در فرهنگ لغات به جستجو می پردازد، در لغت اول، دوم یا سوم توقف نمی کند، لیکن مجموعه تمام لغات را مشاهده می کند و سپس، قضاوت و ارزیابی را انجام می دهد كه در این مورد روش صحیحی است زیرا فرهنگ لغات، فهرست آماده ای در دسترس ماست (گردآوری : انجمن ناجی)
تعویق قضاوت، موضع گیری قدرتمندی است که بر اساس آن، حصول ایده های خوب در مدت زمان مساوی ( نسبت به همان عمل، بدون تعویق قضاوت) را به طور چشم گیری افزایش می دهد. این موضع گیری از شروط اساسیِ جلسات ایده یابی ( به ویژه به روش یورش فکری)، است و از دیدگاهی دیگر می توان گفت: روش کاربردی استفاده از تعویق قضاوت در زمان ایده یابی، در جلسات یورش فکری است (گردآوری : انجمن ناجی)
سؤالات ایده برانگیز (Scamper):
مجموعه ای از سؤالات است که به فرد کمک مي كند تا به طور سیستماتیک موضوع مورد نظر خود را از زوایای مختلف مشاهده کند و در نتیجه به ایده های جدیدی دست یابد. این تکنیک از چند مجموعه سؤال تشکیل شده است که حرف اول هر یک از دسته سؤالات در کنار هم، کلمه اسکمپر را مي سازد. در اینجا با نام این مجموعه پرسشها و سؤالات مرتبط با هر مجموعه آشنا می شویم:
چه چیزی را می توان جایگزین کرد؟( SUBSTITUTE)
1- به جای این فرد، چه کسی؟ (به جای این فرد، چه کسی را می توان جایگزین کرد؟
2- به جای این چیز، چه چیزی؟ (به جای این چیز، چه چیزی را می توان جایگزین کرد؟
3-چه ماده دیگری؟ (چه ماده دیگری را می توان جایگزین کرد؟
4- چه فرآیند دیگری؟ (چه فرآیند دیگری را می توان جایگزین کرد؟
5- چه جای دیگری؟ (چه جای دیگری را می توان انتخاب کرد؟
چه چیزی را می توان با آن ترکیب نمود؟(COMBINE)
1-مخلوط کنیم، یک آلیاژ استفاده کنیم، آمیزش ایجاد کنیم، مجموعه کنیم (چطور است اگر مخلوط کنیم، یک آلیاژ استفاده کنیم، یک آمیزش ایجاد کنیم، یک مجموعه استفاده کنیم؟
2-ترکیب واحدها (واحدها را ترکیب کنیم؛ چه می شود؟
3-ترکیب ایده ها (ایده ها را ترکیب کنیم؛ چه می شود؟
4-ترکیب مفاهیم (مفاهیم را ترکیب کنیم؛ چه می شود؟
وفق دادن (ADAPTATE)
1-چه چیزی دیگری مثل این است؟
2-چه ایده های دیگری پیشنهاد می کنید؟
3- آیا گذشته چیز مشابهی ارائه می کند؟
تغییر دادن ، چرخش (MODIFY )
1- تغییر معنی ایجاد کنید (اگر تغییر معنی ایجاد شود، چه می شود؟ 2-تغییر رنگ ایجاد کنید (اگر تغییر رنگ ایجاد شود، چه می شود؟ 3- تغییر حرکت ایجاد کنید (اگر تغییر حرکت ایجاد شود، چه می شود؟
4- تغییر صدا ایجاد کنید (اگر تغییر صدا ایجاد شود، چه می شود 5-تغییر رایحه ایجاد کنید (اگر تغییر رایحه ایجاد شود، چه می شود؟
6-تغییر شکل ایجاد کنید (اگر تغییر شکل ایجاد شود، چه می شود؟
7-تغییر اندام ایجاد کنید (اگر تغییر اندام ایجاد شود، چه می شود؟
بزرگ نمودن ( MAGNIFY )
1- چه چیزی را بی افزاییم؟
2- زمان بیشتر شود، چه می شود؟
3- تکرار بیشتر ایجاد شود، چه می شود؟
4- قوی تر شود، چه می شود؟
5- بلندتر شود، چه می شود ؟
6- طولانی تر شود، چه می شود ؟
7- ضخیم تر شود، چه می شود ؟
8- ارزش آن بیشتر شود، چه می شود ؟
9- در هم ضرب شوند، چه می شود؟
10- درشت شود، چه می شود؟
11- تکثیر شود، چه می شود ؟
استفاده از کاربردهای دیگر (PUT TO OTHER USES )
1- در حالت فعلی خود چه کاربردهای دیگری می تواند داشته باشد؟
2- در چه جاهای دیگری کاربرد دارد؟
3-اگر جایش عوض شود، چه کاربرد های دیگری خواهد داشت؟
4-اگر تغییراتی داده شود چه کاربردهای دیگری خواهد داشت ؟
حذف کردن (ELIMINATE)
1- سایز کوچک آن چگونه است؟
2- اگر .... نباشد، چه می شود؟
3-اگر .... کمتر باشد، چه می شود؟
4- اگر کوچک تر شود، چه می شود؟
5- اگر متراکم شود، چه می شود؟
6- اگر پایین تر برود، چه می شود؟
7- اگر کوتاه تر شود، چه می شود؟
8- اگر سبک تر شود، چه می شود؟
9-اگر تکه تکه شود، چه می شود؟
10- اگر ساده تر شود، چه می شود؟
11- کوچک تلقی کردن (اگر کوچک فرض شود، چگونه می شود؟ تغییر ترتیب دادن (REARRANGE )
1- اجزا را جا به جا کردن (اجزا را جا به جا کنیم، چه می شود؟
2- الگوهای دیگر (چه الگوهای دیگری را می توان استفاده نمود؟ الگوهای دیگر مناسب این موضوع کدامند؟
3- نقشه دیگر ( چه نقشه های دیگری می توان استفاده نمود؟ نقشه های دیگر این موضوع کدامند؟
4- توالی دیگر (توالی دیگر این موضوع چگونه است؟ چه توالی دیگری می توان در نظر گرفت؟
5-علت و معلول را جابه جا کردن (علت و معلول را جا به جا کنیم، چه می شود؟
عوامل و موانع را مي توان به دو دسته كلي فردي و محيطي (دروني و بيروني) تقسيم كرد.
عوامل و موانع فردي يا دروني ناشي از ويژگيهاي فردي و شخصي است
عوامل و موانع محيطي يا بيروني نيز موقعيتهايي است كه فرد در رابطه با ديگران قرار دارد. از جملة عوامل فردی تاثيرگذار بر رشد و توسعة خلاقيت، هوش، خانواده ، ويژگيهاي شخصيتي و غلبه بر موانع مختلف فردي.
از جمله عوامل مختلف اجتماعی ،ترس از شكست، قوانين محدود كننده.
آمابيل (1988) از همين تقسيم بندي استفاده مي كند.
برخي از عوامل محيطي خلاق كه در نتيجه مصاحبه به دست آمده اند، عبارتند از :
1. آزادي2. منابع كافي 3. دقت كافي4. جو مناسب5. طرح تحقيق مناسب6. فشار بعضي از فشارها مي تواند محرك خلاقيت باشد موانع محيطي :
1. جو نامساعد 2. محدوديتها3. ارزيابي و فشار 4. رقابت 5. منابع نا كافي6. طرح تحقيق ضعيف
جنبه هاي شخصي و فردي مطلوب در فرآيند خلاقيت از ديدگاه دانشمندان عبارتند از
1. ويژگيهاي شخصيتي متنوع2. خود انگيزي3. توانایيهاي شخصيتي4. تمايل به خطر كردن5. تخصص در رشته 6. تجارب متنوع موانع فردي از نظر دانشمندان عبارتند از:
1. عدم انگيزه 2. عدم مهارت يا عدم تجربه3. عدم انعطاف 4. انگيزه خارجي5. عدم مهارت اجتماعي
از مهمترين عوامل فردي موثر بر خلاقيت مي توان به هوش، ويژگيهاي شخصيتي و انگيزه دروني اشاره نمود.
از عوامل اصلي اجتماعي موثر بر خلاقيت، مي توان، خانواده، مدرسه و دانشگاه را برشمرد.
از ديگر موانع فردي و اجتماعي موثر بر خلاقيت :
موانع فردي:
1. ترس از شكست 2. رويگرداني از ابهامات3. عادات 4. عدم اعتماد به نفس5. عدم انعطاف پذيري
موانع بيروني:
1. قوانين 2. شغل3. آداب و رسوم4. ترس از عدم استقبال اجتماعي5. مطابقت به نظر گيلفورد، دانشمند آمريكايي كامپيوتر دريافت كه قواي فكري انسان را مي‌توان به 150 عامل مجزا تقسيم كرد،
برخي از اين ویژگی ها به طور مستقیم در ظهور خلاقيت اثر گذارند، از جمله: ۱1. روان بودن جريان فكر2. انعطاف پذيري قواي فكري3. اصالت انديشه4. قدرت تصميم گيري
اسبورن، عوامل مؤثر بر بروز خلاقيت را چنين بر شمرده است:
1. عادات پيشين مانع حل مسائل‌اند2. دلسرد كردن خود، يك عامل بازدارنده است3. كم‌رويي مانع خلق ايده‌هاست4. تشويق، ايده‌يابي را پرورش مي‌دهد 5. نزديكان، بهترين مشوق هستند6. كوشش، يك عامل بسيار مهم در تجلي خلاقيت است
عوامل و موانع فردي توسط خود فرد قابل ايجاد و یا رفع است اما عوامل و موانع بيروني به ميزان زيادي از كنترل خود فرد خارج است و خواست و عزم گروهي و كلان براي ايجاد و رفع آنها لازم است در نتيجه با آنكه فرد به تنهايي كار خاصي در ايجاد و يا رفع اين عوامل نمي‌تواند انجام دهد،
اين شايد رمز اصلي تجلي توان خلاقيت باشد: عزم و اراده اي محكم و قاطع.
"بخواه و بر خواسته خود بمان تا شاهد تجلي آن باشي"
ایده چیست؟ هر آنچه برای حل یک مسئله، به ذهن می رسد را ایده می گویند صرف نظر از اینکه به چه میزان، عملی، کاربردی و یا منطقی است (گردآوری : انجمن ناجی)
به ایده هایی که از حالت خام بيرون آمده اند و فاکتورهای هماهنگی لازم برای تحقق را کسب كرده اند، پیشنهاد مي گویند. برخي فاکتورهای هماهنگی عبارتند از:
1- پذیرش بیرونی راه حل ( متناسب بودن راه حل با فضای فرهنگی جامعه و سازمان)
2- وجود تخصص و افراد متخصص مورد نیاز برای عملی نمودن ایده
3- مقرون به صرفه بودن راه حل
4- مناسب بودن زمان لازم برای عینی شدن راه حل
5- وجود تناسب راه حل با قوانین موجود در سازمان
6- عدم وجود تضاد با سیاست هاي سازمان،
برای ایجاد و خلق يك پديده جدید كه بتوان به آن خلاقیت گفت، دو فرآیند عمده وجود دارد
1- فرآیند دستیابی به ایده
2- فرآیند عینی سازی ایده.
فرآیند دستیابی به ایده را می توان تفکر خلاق دانست و فرایند عینی سازی ایده را مي توان همان فرآیند ایجاد هماهنگی در ایده و متجلی ساختن آن دانست .
آيا هرکسي مي تواند خلاق شود و ايجاد خلاقيت کند؟
اين سؤالی است که در آغاز مسير بازيابي توانايي خلاقيت، به طور معمول ذهن را به شدت مشغول مي‌سازد "آيا من هم مي‌توانم خلاق شوم؟ خلاقيت ماد‌ر زادي است يا اکتسابي؟
ذهن بر اساس تجربيات گذشته خود مملو از موانع دروني و مقابله کننده با احياي مجدد توانايي خلاقيت است (گردآوری : انجمن ناجی) انسان در ذهن خود تجربه‌هايي از ناتواني ها، سرخوردگي‌ها، شکست‌ها و گفتگوهاي دروني منفي دارد.
در هر بار اقدام مجدد فرد براي خلاقيت، به او ياد آور مي‌شوند که: تو نمي تواني؟ ديدي که امکان پذير نيست، چند بار مي‌خواهي آزمايش کني؟ تو براي اين کار ساخته نشدي. چقدر مي‌خواهي عمر و سرمايه صرف کني تا به تو ثابت شود که نمي‌شود؟ هر کس که جوياي بازيابي توانايي خلاقيت است، پاسخي براي اين سؤال در درون خود دارد که باور و بينش وي را در مورد عملي بودن يا نبودن عامل موفقيت تشکيل مي‌دهد
جواب اين سؤال حتي چگونگي تلاش فرد را در اين مسير تعيين مي کند و به طور كلي به نوعي، موانع ذهني و گفتگوهاي دروني او را از جهت صحت و سقم، مشخص مي‌سازد. آراء صاحب نظران که به اين سؤال پاسخ داده‌اند:
عده‌اي عقيده دارند که" هر کسي مي‌تواند خلاق شود اگر بتوان به او آموزش خلاق شدن داد".
عده‌اي ديگر عقيده دارند که خلاقيت امري ذاتي است که هر کسي از آن برخوردار نيست و با آموزش، تنها مي‌توان توانايي ايجاد خلاقيت را در افرادي كه بالقوه خلاق‌اند متجلي ساخت.
عده‌اي نيز عقيده دارند که توانايي خلاقيت، ذاتي است و آنان که از اين موهبت برخوردارند، در طول زندگي، آن را متجلي مي‌سازند و آموزش روش هاي ايجاد خلاقيت و خلاق شدن در اين ميان هيچ نقشي ندارد. با آموزش روش هاي خلاقيت و شيوه‌هاي تفکر خلاق، مي‌توان افراد را به مرحله ايده‌دهي و نوآوري رساند اگر چه ميزان بروز اين توانايي در افراد مختلف متفاوت است (گردآوری : انجمن ناجی)
اسبورن مطرح‌کننده روش "يورش فکري" مي‌گويد: آزمايش‌هاي علمي مربوط به استعدادهاي فکري، فراگيري خلاقيت را آشکار نموده است (گردآوری : انجمن ناجی) آزمايشگاه‌هاي مهندسي انسان، گروه‌هايي از مکانيک (تکنسين) هاي عادي را مورد آزمايش قرار داده است و دريافته‌اند كه دو سوم آنان از لحاظ توانايي خلاقيت، بالاتر از حد متوسط هستند. استعداد خلاقيت در همه انسانها، وجود دارد همه با درجات مختلف، داراي اين استعداد هستند. کوشش و پشتکار در به کار گيري ذهن نسبت به استعدادهاي ذاتي فرد، نقش موثرتري در شکوفايي خلاقيت دارد. موارد نامحدودي به ظاهر عادي، قدرت خلاقيت خارق‌العاده از خود نشان داده‌اند.
برخي معتقدند که اغلب ايده‌ها به وسيله افرادآماتور بوده است
تكنيك هاي ايده يابي
به تعویق انداختن قضاوت (یک پیش نیاز مهم در استفاده از تکنیک های ایده یابی) در طي جلسات یورش فکری و تقریبا در زمان مشابه، با به تعویق انداختن قضاوت، و تا دستيابي به سرنخهاي كافي براي حل يك موضوع، می توان تعداد ایده های خوب مطرح شده را تا دو برابر افزايش داد.
" یک ایده وقتی به طور مجزا در نظر گرفته شود ممکن است به طور کامل خالی از اهمیت به نظر آید، لیکن امکان دارد در نتیجه ایده ای که پس از آن به دست می آید، اهمیت داشته باشد. شاید در جای جای ایده ای که خود آن نیز به همان اندازه بی معنی به نظر می رسد بتوان رابطه بسیار مفیدی فراهم آورد. مغز نمی تواند در بارۀ تمام این ایده ها قضاوت کند مگر آنکه آنها را تا زمان بررسی در ارتباط با ایده های دیگر، نگاه دارد."
" به نظر من چنین می رسد که در مورد یک مغز خلاق، تفکر، دروازه بانان را از دروازه ها فراخوانده است تا ایده ها به نحو نامربوطی وارد شوند و فقط پس از آن، جمیع آنها را مرور و بررسی کند.
انسان در ایده یابی، بر حسب غزیزه، به قضاوت زودرس گرایش دارد، با وجود این در مواردی دیگر قضاوت را به تعویق می اندازد. هنگامی که برای یافتن یک لغت مترادف مناسب در فرهنگ لغات به جستجو می پردازد، در لغت اول، دوم یا سوم توقف نمی کند، لیکن مجموعه تمام لغات را مشاهده می کند و سپس، قضاوت و ارزیابی را انجام می دهد كه در این مورد روش صحیحی است زیرا فرهنگ لغات، فهرست آماده ای در دسترس ماست (گردآوری : انجمن ناجی)
تعویق قضاوت، موضع گیری قدرتمندی است که بر اساس آن، حصول ایده های خوب در مدت زمان مساوی ( نسبت به همان عمل، بدون تعویق قضاوت) را به طور چشم گیری افزایش می دهد. این موضع گیری از شروط اساسیِ جلسات ایده یابی ( به ویژه به روش یورش فکری)، است و از دیدگاهی دیگر می توان گفت: روش کاربردی استفاده از تعویق قضاوت در زمان ایده یابی، در جلسات یورش فکری است (گردآوری : انجمن ناجی)
سؤالات ایده برانگیز (Scamper):
مجموعه ای از سؤالات است که به فرد کمک مي كند تا به طور سیستماتیک موضوع مورد نظر خود را از زوایای مختلف مشاهده کند و در نتیجه به ایده های جدیدی دست یابد. این تکنیک از چند مجموعه سؤال تشکیل شده است که حرف اول هر یک از دسته سؤالات در کنار هم، کلمه اسکمپر را مي سازد. در اینجا با نام این مجموعه پرسشها و سؤالات مرتبط با هر مجموعه آشنا می شویم:
چه چیزی را می توان جایگزین کرد؟( SUBSTITUTE)
1- به جای این فرد، چه کسی؟ (به جای این فرد، چه کسی را می توان جایگزین کرد؟
2- به جای این چیز، چه چیزی؟ (به جای این چیز، چه چیزی را می توان جایگزین کرد؟
3-چه ماده دیگری؟ (چه ماده دیگری را می توان جایگزین کرد؟
4- چه فرآیند دیگری؟ (چه فرآیند دیگری را می توان جایگزین کرد؟
5- چه جای دیگری؟ (چه جای دیگری را می توان انتخاب کرد؟
چه چیزی را می توان با آن ترکیب نمود؟(COMBINE)
1-مخلوط کنیم، یک آلیاژ استفاده کنیم، آمیزش ایجاد کنیم، مجموعه کنیم (چطور است اگر مخلوط کنیم، یک آلیاژ استفاده کنیم، یک آمیزش ایجاد کنیم، یک مجموعه استفاده کنیم؟
2-ترکیب واحدها (واحدها را ترکیب کنیم؛ چه می شود؟
3-ترکیب ایده ها (ایده ها را ترکیب کنیم؛ چه می شود؟
4-ترکیب مفاهیم (مفاهیم را ترکیب کنیم؛ چه می شود؟
وفق دادن (ADAPTATE)
1-چه چیزی دیگری مثل این است؟
2-چه ایده های دیگری پیشنهاد می کنید؟
3- آیا گذشته چیز مشابهی ارائه می کند؟
تغییر دادن ، چرخش (MODIFY )
1- تغییر معنی ایجاد کنید (اگر تغییر معنی ایجاد شود، چه می شود؟ 2-تغییر رنگ ایجاد کنید (اگر تغییر رنگ ایجاد شود، چه می شود؟ 3- تغییر حرکت ایجاد کنید (اگر تغییر حرکت ایجاد شود، چه می شود؟
4- تغییر صدا ایجاد کنید (اگر تغییر صدا ایجاد شود، چه می شود 5-تغییر رایحه ایجاد کنید (اگر تغییر رایحه ایجاد شود، چه می شود؟
6-تغییر شکل ایجاد کنید (اگر تغییر شکل ایجاد شود، چه می شود؟
7-تغییر اندام ایجاد کنید (اگر تغییر اندام ایجاد شود، چه می شود؟
بزرگ نمودن ( MAGNIFY )
1- چه چیزی را بی افزاییم؟
2- زمان بیشتر شود، چه می شود؟
3- تکرار بیشتر ایجاد شود، چه می شود؟
4- قوی تر شود، چه می شود؟
5- بلندتر شود، چه می شود ؟
6- طولانی تر شود، چه می شود ؟
7- ضخیم تر شود، چه می شود ؟
8- ارزش آن بیشتر شود، چه می شود ؟
9- در هم ضرب شوند، چه می شود؟
10- درشت شود، چه می شود؟
11- تکثیر شود، چه می شود ؟
استفاده از کاربردهای دیگر (PUT TO OTHER USES )
1- در حالت فعلی خود چه کاربردهای دیگری می تواند داشته باشد؟
2- در چه جاهای دیگری کاربرد دارد؟
3-اگر جایش عوض شود، چه کاربرد های دیگری خواهد داشت؟
4-اگر تغییراتی داده شود چه کاربردهای دیگری خواهد داشت ؟
حذف کردن (ELIMINATE)
1- سایز کوچک آن چگونه است؟
2- اگر .... نباشد، چه می شود؟
3-اگر .... کمتر باشد، چه می شود؟
4- اگر کوچک تر شود، چه می شود؟
5- اگر متراکم شود، چه می شود؟
6- اگر پایین تر برود، چه می شود؟
7- اگر کوتاه تر شود، چه می شود؟
8- اگر سبک تر شود، چه می شود؟
9-اگر تکه تکه شود، چه می شود؟
10- اگر ساده تر شود، چه می شود؟
11- کوچک تلقی کردن (اگر کوچک فرض شود، چگونه می شود؟ تغییر ترتیب دادن (REARRANGE )
1- اجزا را جا به جا کردن (اجزا را جا به جا کنیم، چه می شود؟
2- الگوهای دیگر (چه الگوهای دیگری را می توان استفاده نمود؟ الگوهای دیگر مناسب این موضوع کدامند؟
3- نقشه دیگر ( چه نقشه های دیگری می توان استفاده نمود؟ نقشه های دیگر این موضوع کدامند؟
4- توالی دیگر (توالی دیگر این موضوع چگونه است؟ چه توالی دیگری می توان در نظر گرفت؟
5-علت و معلول را جابه جا کردن (علت و معلول را جا به جا کنیم، چه می شود؟