۱۵-۶-۱۳۹۲, ۱۱:۵۷ عصر
بسم الله الرحمن الرحیم
در مورد رجعت در کتاب منشور عقائد آیت الله سبحانی آمده است :
« رجعت » در لغت به معنى بازگشت است ، و مقصود از آن در فرهنگ شيعه ، بازگشت گروهى از امت اسلامى پس از ظهور حضرت مهدى ـ عجّل الله فرجه الشريف ـ و قبل از هر چيز برپايى قيامت به دنياست . گواه روشن بر وجود رجعت ، پيش از هر چيز قرآن كريم است كه در آيه 84 سوره نمل مى فرمايد :
وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِن كُلِّ أُمَّة فَوْجاً مِّمَّن يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يوزَعُونَ (6)
و در آيه 87 مى فرمايد :
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ طارق / 15 ـ 16 .
2 ـ نمل / 50 .
3 ـ نساء / 142 .
4 ـ توبه / 67
5 ـ كتاب توحيد شيخ صدوق ، ص 232 ـ 236 تصحيح الاعتقاد شيخ مفيد 24 ، عدة الاصول : 2/29 ، كتاب الغيبة ، ص 262 ـ 264 ، طبع نجف .
6 ـ روزى كه از هر ملتى گروهى از آنان را كه آيات ما را تكذيب مى كردند زنده مى كنيم و آنان بازداشت مى شوند .
ـــــــــــــــــــــــــــ
وَيَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِي السَّماوَاتِ وَمَن فِي الاَْرْضِ إِلاَّ مَن شاءَ اللهُ وَكُلٌّ أَتَوْهُ دَاخِرِينَ (1)
چنانكه مى بينيم ، آيات فوق از دو روز سخن گفته و « يوم » دوم را بر « يوم » نخست عطف نموده است .
افزون بر اين ، در روز نخست ، تنها از زنده شدن گروهى خاص سخن به ميان آورده و در روز دوم از مرگ همه انسانها ياد كرده است . از ملاحظه مجموع اين نكات در مى يابيم كه روز نخست غير از روز قيامت بوده و آن دو با هم فرق دارند .
مجدداً يادآور مى شويم آيه نخست از زنده شدن گروهى خاص سخن مى گويد ، و چنين روزى طبعاً نمى تواند روز رستاخيز باشد . زيرا در آن روز همه انسانها پس از نفخ صور زنده مى شوند ، چنانكه مى فرمايد :
إِن كُلُّ مَن فِي السَّماوَاتِ وَالاَْرْضِ إِلاَّ آتِي الرَّحْمنِ عَبْداً . . .وَكُلُّهُمْ آتِيهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَرْداً (2)
همه كسانى كه در آسمانها و زمين هستند با حال تسليم به محضر خداى مهربان در مى آيند . . . و همه آنان در روز قيامت تنها نزد او حاضر مى گردند .
نيز در آيه ديگر در وصف قيامت مى فرمايد :
وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً (3)
آنان را براى حساب گرد مى آوريم ، و يك تن را هم رها نمى كنيم .
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ روزى كه در صور دميده شود ، همه كسانى كه در آسمانها و زمين هستند ـ مگر آن كس را كه خدا بخواهد ـ به شدت مى ترسند ( از شدت ترس جان دهند آنگاه زنده شده ) و همگان با ذلت نزد او حاضر مى شوند .
2 ـ مريم/93ـ95 .
3 ـ كهف/47 .
ــــــــــــــــــــــــــــ
نتيجه اينكه ، از مقايسه دو آيه سوره نمل و اختلاف آنها در مضمون ، بايد گفت كه جهان در انتظار دو روز است كه در يكى تنها برخى از انسانها محشور مى شوند و در ديگرى همه انسانها . روايات شيعه ، روز نخست را مربوط به پس از ظهور حضرت مهدى و قبل از رستاخيز مى داند .
بازگشت گروهى از صالحان و يا تبهكاران قبل از رستاخيز امر شگفت آورى نيست ، زيرا در امتهاى پيشين نيز گروهى پس از مرگ بار ديگر زنده شده و پس از مدتى براى بار دوم درگذشته اند(1) .
بازگشت گروهى به اين جهان نه مخالف حكم عقل است ، و نه معارض با نقل ; زيرا همان گونه كه يادآور شديم به صريح قرآن در امتهاى پيشين چنين واقعه اى رخ داده ، و اين خود بهترين گواه بر امكان آن است . و اين نيز كه برخى پنداشته اند رجعت با تناسخ يكسان ، تصورى كاملاً بى پايه است ، زيرا تناسخ آن است كه نفس پس از مرگ بار ديگر حيات خويش را از نطفه آغاز كند و يا به بدن ديگرى تعلق بگيرد . حال آنكه در رجعت هيچيك از اين دو امر باطل وجود ندارد . حكم رجعت از اين جهت بسان زنده شدن مردگان در امتهاى پيشين ، و معاد جسمانى در قيامت بوده و در حقيقت جلوه اى كوچك از رستاخيز نهايى است كه در آن همه انسانها بدون استثناء زنده مى شوند .
بحث گسترده در باره رجعت و تفصيل جزئيات آن در كتب تفسير ، حديث و كلام شيعه آمده است . روايات شيعه در اين باره در حدّ تواتر بوده
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ احياء گروهى از بنى اسرائيل ، سوره بقره آيه هاى 55 ـ 56 ، احياء مقتول بنى اسرائيل به وسيله بقره موسى سوره بقره آيه هاى 72 و 73 ، مرگ گروهى از مردم و زنده شدن آنها . بقره آيه 243 . احياء عزيز پس از صد سال ، بقره آيه 259 ، احياء مردگان با اعجاز حضرت مسيح ، سوره آل عمران آيه 49 .
ــــــــــــــــــــــــــــ
و بيش از سى محدث در فزون تر از پنجاه كتاب آن را نقل كرده اند(1) .
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ بحارالانوار : 53/136 .