۳۱-۵-۱۳۹۲, ۱۰:۱۲ عصر
تفسیر آیات:
وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ و ماه شكافته شد، ابن عباس گوید: مشركان مكّه جمع شدند خدمت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله، پس گفتند اگر راست مىگویى كه پیامبر خدایى پس ماه را براى ما بشكاف و دو نصف كن آن را، پس پیامبر (ص) بآنها فرمود: اگر من این كار را بكنم شما ایمان مىآورید؟ گفتند آرى، و آن شب، شب بدر بود یعنى شب چهاردهم ماه بود، پس رسول خدا (ص) از (ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج24، ص: 10)
پروردگارش درخواست كرد كه آنچه آنها میخواهند عطا فرماید، پس ماه شكافته شد و دو نیمه گردید، و رسول خدا (ص) فریاد میكرد اى فلانى اى فلانى شهادت دهید.
ابن مسعود گوید: ماه در عهد و زمان پیامبر خدا (ص) شكافته شد بدو پاره پس رسول خدا (ص) بما فرمود: گواهى دهید، و نیز از ابن مسعود روایت شده كه گفت: قسم بآن خدایى كه جانم در دست اوست كوه حرا را میان دو نیمه ماه دیدم و از جبیر بن مطعم روایت شده كه گفت ماه در زمان رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله شكافته شد تا آنكه دو نیمه شد، یك نیمه بر این كوه و نیمه دیگر بر آن كوه دیده شد، پس عدّهاى از مردم (كه در رأس آنها ابو جهل بود) گفتند محمّد ما را سحر كرد، پس مردى گفت: اگر شما را سحر كرد پس همه مردم را كه سحر نكرد.
روات و مخبرین از شقّ القمر
حدیث شقّ القمر را جماعت بسیارى از صحابه رسول خدا (ص) نقل كرده اند كه از آنها نامبردگان ذیلاند:
1-عبداللَّه بن مسعود 2- انس بن مالك 3- حذیفة بن الیمان 4- عبد اللَّه بن عمر ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج24، ص: 11
5- عبد اللَّه بن عباس 6- جبیر بن مطعم 7- ابن عمرو جماعت دیگرى.
مفسّرین هم بر همین نظر و عقیدهاند مگر آنكه از عثمان بن عطاء از- پدرش روایت شده كه او گوید: معنایش اینست كه بزودى ماه شكافته میشود و این معنى از حسن هم نقل شده و بلخى هم نیز انكار آن را نموده است، و این درست نیست، براى آنكه تمام مسلمین بر این معجزه اجماع كردهاند، پس اعتنایى بمخالفت مخالف نیست، چون كه اشتهار شقّ القمر در میان صحابه پیغمبر بقدریست كه منع میكند قول بخلاف را، و كسى كه طعنه میزند و اشكال میكند كه اگر شقّ القمر در عصر رسول خدا (ص) واقع شده بود هر آینه بر هیچكس از اهل علم مخفى نمىماند، و گفته این مخالف باطل است، زیرا ممكن است كه خداوند تعالى ماه را از بیشتر مردم بسبب ابرو مانند آن محجوب داشته باشد، و براى اینكه این معجزه چون در شب واقع شده، پس ممكن است مردم اقطار عالم در آن موقع خواب بوده باشند، و این موضوع را ندانند مضافا اینكه مردم بتمامى چنین نیستند كه در حوادث جوّى و آسمانى تأمل و دقّت داشته باشند «1» و در فضاء آسمان آیه و علامتهائیست مثل سقوط ستارگان و غیر آن از چیزهایى كه اكثر مردم از آن غافل هستند
(1)- علّامه بزرگوار و فقیه اهل البیت علیهم السلام آیه اللَّه العظمى نجفى مرعشى مد ظلّه فرمودند: كه در چند سال قبل در پكن پایتخت كشور چین كمونیست، ساختمانى خراب شد و آنجا را حفّارى كردند در زیر زمین و سرداب ستونهایى نمایان شد كه بر بالاى ستونى بخط چینى نوشته بود این بناء در سال دو نیمه شدن ماه انجام گرفت، و حساب كردند با سال هشتم از بعثت(مطابق آمد، پس در جرائد نوشتند، و از مصر هم جماعتى رفتند و آن را دیده و در مجلّات مصرى منعكس نمودند.پس خلاصه موضوع شقّ القمر كه از آیات ظاهرات و معجزات باهرات- پیامبر (ص) بوده و جاى تردید نیست. (1)- مترجم گوید: موضوع شقّ القمر و صدور این معجزه و آیه باهره در سال هشتم بعثت پنجسال قبل از هجرت از مسلّمیات كلیه مسلمین و اهل قبله است، و مفسّرین عامّه و خاصه آن را نقل كردهاند، و چون این ناچیز مشغول به ترجمه این آیات بودم روز یكشنبه هجدهم محرّم الحرام سال 1402 برابر 24 آبان ماه 1360 كه ناعى خبر محنت اثر ضایعه اسفناك و حادثه جبران ناپذیر رحلت و فقدان فیلسوف شرق عالم ربّانى و حكیم متالّه سبحانى مفسّر بزرگوار و نابغه جهان تشیّع آیت اللَّه حاج سید محمد حسین علّامه طباطبائى قدس اللَّه سره را داد كه گفتم: لا صوت الناعى لفقدك انّه یوم على آل الرسول عظیم خبر ندهد خبر دهنده مرگ و فقدان تو را زیرا كه آن روز بر خاندان رسالت بسى بزرگ است (گردآوری : انجمن ناجی)
پس براى بزرگداشت و اداء بعضى از حقوق این استاد بزرگ نظر و گفتار آن مرحوم را در این مورد از تفسیر ارزنده المیزان ج 19 ص 58 «كلام فیه اجمال القول فى شقّ القمر» نقل مینمایم:
شقّ القمر بدست پیامبر (ص) در مكّه معظّمه بتقاضاى بعضى از مشركین از چیزهاییست كه همه مسلمین بدون شك قبول دارند و بر آن دلالت میكند از قرآن كریم دلالت واضح و آشكارایى چون سخن حق تعالى: «اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ وَ إِنْ یَرَوْا آیَةً یُعْرِضُوا وَ یَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ» پس آیه دوّم امتناع میكند مگر آنكه بوده مدلول قول خداى تعالى (وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ) معجزهاى بود كه كه نزدیك زمان نزول آیه مذكور واقع شده كه ازترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج24، ص:
پس براى بزرگداشت و اداء بعضى از حقوق این استاد بزرگ نظر و گفتار آن مرحوم را در این مورد از تفسیر ارزنده المیزان ج 19 ص 58 «كلام فیه اجمال القول فى شقّ القمر» نقل مینمایم:
شقّ القمر بدست پیامبر (ص) در مكّه معظّمه بتقاضاى بعضى از مشركین از چیزهاییست كه همه مسلمین بدون شك قبول دارند و بر آن دلالت میكند از قرآن كریم دلالت واضح و آشكارایى چون سخن حق تعالى: «اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ وَ إِنْ یَرَوْا آیَةً یُعْرِضُوا وَ یَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ» پس آیه دوّم امتناع میكند مگر آنكه بوده مدلول قول خداى تعالى (وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ) معجزهاى بود كه كه نزدیك زمان نزول آیه مذكور واقع شده كه ازترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج24، ص: