انجمن علمی عمومی ناجی

 

 

صنایع دستی کرمان، موضوعی است که در این مقاله به شرح مختصری در مورد آن آورده ام. در شهر کرمان بازار قدیمی به نام بازار گنجعلی خان وجود دارد که از قدیم الایام محلی برای عرضه ی سوغات و صنایع دستی کرمان می باشد. با گذر از این بازار متوجه خواهید شد که صنایع دستی شهر کرمان همانند سوغاتی های آن تنوع بسیاری دارد و تمام سلیقه ها را راضی می کند. صنایع دستی کرمان مس، پته دوزی، قالی بافی،مشبک چوب، عریض بافی هستند. بعضی از این صنایع دستی مانند قالی بافی در کارگاه ها و گروهی دیگر مانند شال بافی، عریض بافی و پته دوزی بصورت خانگی و توسط زنان و دختران کرمانی تولید می شدند که تقریبا بجز پته دو هنر دیگر از رونق افتاده است (گردآوری :‌ انجمن ناجی) 

علاوه بر موارد گفته شده، دیگر صنایع دستی استان کرمان عبارتند از:

• گلیم بافی
• شال بافی
• قالیچه افشار
• چاقو سازی راین
• معرق چوب
• قلم زنی مس
• خوس(بافت الیاف طلایی،نقره ای و … بر روی لباس)
• سیس بافی(بافت سبد و حصیر با گیس های درخت خرما)
  

قالی دست بافت کرمان از صنایع دستی بنام کرمان است (گردآوری :‌ انجمن ناجی) قالی بافی در این استان از دوران صفویان رواج دارد و قدمت قالی بافی در کرمان، این شهر را در زمینه فرش و قالی دست بافت مشهور نموده و طرفداران جهانی بسیاری دارد. خیلی از قالی های پهن شده در کاخ های جهان بدست هنرمندان کرمانی بافته شده اند. شهرت قالی کرمان به علت درآمیزی طرح و رنگ است و در اندازه های مختلف بافته می شوند. هنرمندان حاذق کرمانی فرش هایی در اندازه های 100 متر هم بصورت سفارشی بافته اند. بخشی از پشم مورد نیاز برای بافت قالی های کرمان از خراسان و بخشی از کرمانشاه تامین میشود همچنین در کرمان، رفسنجان، ماهان، راور و چند شهر دیگر در استان کرمان پشم های مرغوبی تولید می شود. از جمله طرح های رایج در قالی های کرمان خشتی، سرام، نقش گل محمدی، قاب قرآنی، ستونی، قابی، شاه عباسی، ترنجی، افشان، برگ فرنگی، شکارگاه و درختی می باشد.

قالی های کرمان در صادرات نقش بسزایی داردند. چنانچه قصد خرید فرش دست بافت داشتید از قالی کرمان فراموش نکنید.

پته دوزی از معروفترین صنایع دستی کرمان است، پته نوعی سوزن دوزی است که توسط زنان و دختران هنرمند کرمان خلق میشود. در این هنر نخ های کرکی ابریشمی،الوان یا پشمی بر روی پارچه هایی دوخته می شود. پارچه زیری پته عریض نام دارد که به رنگ های سبز، قرمز، سفید، زرد، سرمه ای، نارنجی،مشکی، عنابی و قهوه ای به چشم می خورد. رایج ترین رنگ عریض مورد استفاده در پته سفید و قرمز است (گردآوری :‌ انجمن ناجی) وجود اثری چون روپوش مقبره ی نعمت ا… ولی نشان دهنده ی قدمت این هنر است برای دوخت این پته ی بزرگ حدود یک قرن پیش 16 نفر زن هنرمند مشغول بودند.

 قبل از دوخت بر روی پارچه ها طراحان هنرمند، طرح هایی بر روی پارچه ایجاد میکنند. مواد اولیه مورد نیاز برای پته دوزی سوزن، قیچی، انگشتانه، پارچه و نخ است و این مزیتی محسوب می شود به این علت که برای مواد اولیه مورد نیاز برای خلق این هنر کم است (گردآوری :‌ انجمن ناجی) طرح پته ای یا درخت زندگی معروف ترین نقش پته می باشد که به نام هایی مانند پته میری، پته جقه ای، پته بادامی، پته ترمه ای و غیره مشهور است (گردآوری :‌ انجمن ناجی) همچنین طرح هایی چون لچک ترنجی و نقش حیوانات، مخصوصا پرندگان کاربرد دارد. پته بصورت جانماز، زیر لیوانی، سجاده، رومیزی و … برای خرید در دسترس قرار دارد. پته دوزی مختص استان کرمان است و میتواند سوغات و یادگاری اختصاصی این شهر باشد.  

یکی دیگر از صنایع دستی استان کرمان که می توان از آن یاد کرد هنر مسگری میباشد. اگر به بازار قدیم کرمان رفته باشید آنچه بیشتر از همه نظرتان را جلب می کند مغازه ها و استادکارانی است که مشغول به ساخت اشیای مسی هستند. مس کرمان را اکثر افراد می شناسند و یکی از انگیزه هایشان در سفر به کرمان خرید مس است مخصوصا ظروف مسی که طبخ غذا در آن ها بسیار مفید است (گردآوری :‌ انجمن ناجی) از صنایع دستی مسی کرمان میتوان به کشکول، سینی، تابلو، قابلمه، ظروف غذا خوری و … اشاره کرد.

عریض بافی بافت نوع پارچه نسبتا ضخیم و پشمی است که پارچه زیر ساخت پته دوزی، می باشد. در قدیم از این پارچه های برای دوخت لباس هایی همچون کت و پالتو استفاده می شد. اما امروز تولید عریض کم شده و حتی دیگر در پته دوزی هم استفاده نمی شود.

مشبک هم از صنایع دستی کرمان است و به معنای شبکه شدن، پنجره ای شدن یا ایجاد سوراخ هایی بر روی اشیاء می باشد. این هنر در گذشته محبوبیت بسیاری داشته است، و میتوان بر روی درها، پنجره ها و منبرهای مساجد و بسیاری از آثار تاریخی این هنر زیبا را دید. هنر مشبک کاری به دوصورت اجرا می شود، به شکل غیر پیوسته یعنی طرح ها جدا جدا بریده شده اند و بر روی سطحی چسبیده شده اند. و به شکل پیوسته که کل طرح به هم متصل می باشد. این هنر زیبا را در تابلو ها، اشیاء تجملاتی و … میتوان دید. استادکاران ماهری در این زمینه در کرمان ظهور کردند و این هنر را به کمال رساندند. در این زمینه می توان از استاد اکبر صوتی کرمانی یاد کرد.