انجمن علمی عمومی ناجی

آيا جاي نگراني وجود دارد اگر نوزادم دچار يرقان شود؟
بيش از نيمي از كودكان طبيعي و سالم در چند روز اول زندگي دچار تغيير رنگ زرد در پوستشان مي شوند. اگر كودك شما نيز همين وضع را دارد، جاي هيچ گونه نگراني نيست؛ اما بايد موضوع را با پزشكتان يا كارشناس بهداشت مركز بهداشتي و درماني در ميان بگذاريد، بويژه زماني كه شكم يا پاهاي كودك زرد باشد. اگر نوزادتان با سن طبيعي حاملگي متولد شده است، احتمالا در عرض يك هفته گونه هاي او صورتي و زيبا خواهد شد. اگر زودتر از سن طبيعي به دنيا آمده باشد، كمي بيشتر طول مي كشد تا پوست وي حالت قرمزي و گلگون مانند خود را بازيابد.
علت آن چيست؟
يرقان در نوزادان سالم بعلت افزايش ميزان بيلي روبين خون ايجاد مي شود. بيلي روبين يك ماده شيميايي است كه حين تخريب گلبولهاي قرمز خون توليد مي شود. سطح اين ماده در نوزادان بيشتر است، زيرا آنها داراي ظرفيت اضافه حمل اكسيژن توسط گلبولهاي قرمز خون هستند و كبد نارس آنها نمي تواند بيلي روبين اضافه را متابوليزه (سوخت و ساز) كند. زماني كه سطح بيلي روبين به بيشتر از حد طبيعي برسد، زردي يا يرقان از ناحيه سر به طرف گردن و سپس سينه پيشرفت مي كند و در شرايط شديد نهايتا به انگشتان پاها هم مي رسد. اين حالت كه يرقان فيزيولوژيك ناميده مي شود (بر خلاف نوع نادر و خطرناكتري كه توسط بيماريهاي كبدي يا ناسازگاري خوني مادر ايجاد مي شود) سبب هيچ نوع آسيبي در شيرخواران سالم و رسيده (سن طبيعي حاملگي) نخواهد شد.
در برخي موارد نادر، نوزادان مبتلا به يرقان ممكن است دچار آسيب سيستم عصبي بشوند. و اين زماني است كه سطح بيليروبين شديدا افزايش يافته باشد.
شيوع زردي در نوزادان چقدر است؟
60 درصد نوزادان رسيده در روز دوم يا سوم تولد دچار يرقان مي شوند. اغلب اين حالت پس از يك هفته برطرف مي شود.
80 درصد نوزادان نارس بين روزهاي پنجم و هفتم پس از زايمان به اين حالت دچار مي شوند. بيماري ظرف دو ماه پس از تولد برطرف مي شود.
چگونه يرقان درمان مي شود؟
اگر به نظر مي رسد كودكتان مبتلا به يرقان شده است، پزشكتان ممكن است تستهايي براي اندازه گيري سطح بيلي روبين خون و لزوم شروع درمان براي او انجام دهد. اگر نوزاد رسيده بدنيا آمده باشد و از ساير جهات سالم باشد، بيشتر پزشكان درمان را تا زماني كه سطح بيلي روبين خون به بيش از 20 ميلي گرم در دسي ليتر برسد شروع نمي كنند. از اوائل دهه 1970 تا كنون يرقان با فوتوتراپي درمان مي شود، پديده اي كه در آن نوزادان در معرض نور فلورسنت قرار مي گيرند. اين نور مولكولهاي بيليروبين اضافي را مي شكند و دفع آنها را توسط كبد نوزاد تسهيل مي كند. كودك بصورت بدون لباس معمولا براي يك يا دو روز زير نور قرار مي گيرد و چشمانش با يك ماسك محافظ بسته مي شود.
اگر سطح بيلي روبين كودكتان نيازي به فوتوتراپي ندارد، مي توانيد با قرار دادن وي در معرض نور آفتاب در اوائل روز يا بعد از ظهر به او كمك كنيد.
اگر كودكتان بيماريهاي نادر ناسازگاري گروه خوني داشته باشد و مقدار بيليروبين به مقادير خطرناك برسد، ممكن است حتي نياز به تعويض خون داشته باشد. تست خوني Rh كه در زمان تولد براي تشخيص ناسازگاري Rh انجام داده ايد، شما را با دقت زياد از احتمال وجود ناسازگاري خوني مادر و كودك آگاه مي كند. براي پرهيز از اين امر آمپول هاي ضد آنتي بادي D يا روگام به شما تزريق خواهد شد.
چگونه مي توانم بگويم آيا كودكم يرقان دارد؟
افراد متخصص تست سريعي را براي تشخيص يرقان در منزل توصيه مي كنند: در يك اتاق با روشنايي مناسب، فشار ملايمي را به سينه كودكتان وارد كنيد؛ اگر بعد از برداشتن فشار، رنگ زرد بر روي پوست مشاهده گردد، بايد به پزشك خود مراجعه كنيد. (اين تكنيك براي كودكان با پوست ظريف بهتر عمل مي كند؛ براي ساير كودكان به زردي موجود در سفيدي چشمها يا لثه ها توجه كنيد.)
به ياد داشته باشيد كه يرقان يك وضعيت زودگذر است كه معمولا بدون هرگونه مداخله درماني بهبود مي يابد و هيچ گونه عوارض دراز مدت ندارد (بجز در موارد شديد). اگر هرگونه شكي داريد به پزشك خود مراجعه كنيد تا مطمئن شويد اقدامات صحيح را براي بهبود كودك خود برداشته ايد.