انجمن علمی عمومی ناجی

آداب و رسوم مردم گیلان

آیینها و مراسمی که در طول زندگی یک فرد انجام می شود ومحور انجام آن، فرد انسان است (گردآوری :‌ انجمن ناجی)در این بخش آیینها و مراسمی انجام می گیرد که به مقاطع مختلف زندگی یک فرد, از تولد تا مرگ مربوط می شود. از جمله این مراسم در گیلان: مراسم فرزند خواهی و آداب و رسم های تولد؛ گاز فروشان« دندون فروشان», ختنه سوران و آیین ازدواج؛ عقد کنان, حنابندان ، گیشه بری و آداب ومراسم سوگواری است .

آداب و مراسم سوگواری آیین ها و مراسمی است که در انتهای عمر یک انسان برگزار می شود. بنا براعتقاد به معاد و وجود جهانی دیگر ،در هر نقطه از ایران و جهان، مراسم خاصی را برای فراد مرده برگزار می کنند که ریشه در اعتقادات و دستورات دینی و مذهبی مردم آن منطقه دارد . از برگزاری این گونه مراسم دوهدف مد نظر است: یکی طلب آمرزش و آرامش برای روح شخص درگذشته{جنبه اعتقادی} ،و دیگری به منظور همراهی و همدردی با بازماندگان و حفظ احترام و رعایت شئون خانواده{جنبه اعتقادی} می باشد.

۲- آیینها و مراسمی که در گردش یک سال قمری برگزار می شود و برگزاری آنها به یک روز معین از سال بستگی دارد. از قبیل: شب اول ماه, ماه محرم و روز عاشورا, اعتقادات و رسوم ماه رمضان(عید فطر), ماه رجب,نیمه شعبان,عید قربان وعید قدیر.

درمراسم ماه محرم و عزاداریهای مربوط به آن،روضه خوانی ، دسته گردانی و تعزیه خوانی ،۳ گونه عمده مراسم عزاداری است (گردآوری :‌ انجمن ناجی) تعزیه از مهمترین ، پرلباسمورین و پر جاذبه ترین مراسم سنتی – مذهبی و درعین حال کامل ترین گونه نمایش سنتی و مردمی ایران است (گردآوری :‌ انجمن ناجی)

تعزیه در گیلان،هم در روزهای سوگواری امام حسین ‹ ع› و هم در برخی از ماهها برگزار می شود، به ویژه در روستاها دو ماه آخر تابستان و فصل پایان کار و فعالیتهای زراعی ،هنگام رواج تعزیه خوانی است که از جهت روش و شیوه اجرا و نوع تعزیه نامه زیر نفوذ و تاثیر قزوین است (گردآوری :‌ انجمن ناجی) درشهرهای گیلان تعزیه خوانان محلی هستند. مکان خاصی برای اجرای تعزیه ساخته نشده است ،بلکه در فضای باز جلوی مسجدها (تکیه)،این گونه مجالس تعزیه برگزار می شود. مانند: تکیه سردار معتمد در سنگر و تکیه چارده.

۳-آیینها و مراسمی که در گردش یک سال خورشیدی برگزار می شود.

۴-آیینها و مراسمی که در رابطه با فعالیتهای تولیدی و معشیتی انجام می شود.

مراسم ازدواج
۱- گیشه بری:بردن عروس به خانه داماد را به اصطلاح گیشه بری می گویند ،که با هیجان ترین قسمت از مراسم عروسی و نقطه اوج این مراسم است (گردآوری :‌ انجمن ناجی) در این هنگام صدای سازونقاره, ترانه خوانی و مبارکباد فضا را آکنده می کند. اما گویی درضمیرفرهنگ جامعه نیز ، همانند عروس که دارای دلی نگران و غم اندوه خداحفظی از دوران کودکی و نوجوانی)دختری(خود در خانه پدر است , دل نگرانی و تشویش وجود دارد و بنا به رسم، به صورتهای مختلف برای عروس بخت و اقبال خوب آرزو می کنند.
۲– نحوه اجرای گیشه بری در مناطق مختلف :در گیلان در مناطق مختلف مراسم گیشه بری با شیوه های خاصی انجام می گیرد. در شرق گیلان, نهالی را که از خانه پدر عروس کنده اند، همراهش می کنند و این نهال را عروس و داماد، با هم در خانه داماد می کارند. در بعضی از روستاهای غرب و شرق گبلان، مادر عروس پای خروسی را که از مادر داماد گرفته، با رشته های رنگین ابریشمین به پای مرغ می بندد و آن مرغوخروس را با عروس همراه می کنند, تا در خانه داماد بند از پای آن بر گیرند و در لانه ای که آماده کرده اند،جایشان دهند.

در خیلی از نقاط گیلان نان وآرد را در سفره ای ، به کمر عروس می بندند تا با خود خیر و برکت به همراه داشته باشدو به این ترتیب عروس عازم خانه بخت می شود، اما قبل از آنکه پا رااز خانه بیرون بگذارد, در هر منطقه بنا به رسم , برادر یا دایی عروس جلوی در را می گیرد تا چیزی از عروس بگیرد ، و به آنچه دریفت کرده ؛ درسری(در ماسال) ودائیانه(در نومندان و شرق گیلان) می گویند .

اگر راه خانه داماد نزدیک باشد. عروس را پیاده می برند و اگر راه دور باشد، مرکبش اسبی مزین و آراسته خواهد بود که البته باید نر و اخته نکرده باشد. در مناطق شرق گیلان( روستاهای کوهستانی دیلمان )، عروس از هر جوی آب روان که بگذرد ،بخشی از مهریه خود را به حضرت فاطمه الزهرا‹س› می بخشد و جمع این بخششها را ازمهریه او کم می کنند. در نیمه راه ،داماد با دو تن ساقدوس و سلدوش به پیشواز عروس می آید و یک نارنج ، پرتقال و سیب یا یک تکه قند به طرف عروس پرتاب می کند که مفهوم برکت خواهی و طلب نیک بختی درآن نهفته است (گردآوری :‌ انجمن ناجی) مراسم داماد قاپان.

arezoo