http://najiforum.ir/thread-14214.html
ملباسمو
می دانیم که همه جوانان برای رسیدن به موفقیت، به طور خستگی ناپذیری تلاش می کنند؛ اما اغلب به آنچه که در آرزویش هستند، دست نمی یابند. آیا مسیر را اشتباه انتخاب کرده اند؟ هدف و مقصود مشخص و روشنی نداشته اند؟ به تواناییها و امکانات خود بی توجه بوده اند؟ آیا معیارهای نادرستی برگزیده اند؟شاید همه اینها در عدم موفقیت جوانان تأثیر داشته باشند؛ اما یکی از عواملی که بیشتر شکست ها و ناکامیها از آن ناشی می شود: «استبداد به رأی» و «خودمحوری» و «ملباسمو نکردن با دیگران» در مسائل مهم زندگی است (گردآوری : انجمن ناجی) انسان در همه دوره های زندگی اش وقتی با مشکل مواجه می شود یا بر سر دو راهی قرار می گیرد، سخت به یاری دیگران، و رأی و نظر آنها نیازمند است (گردآوری : انجمن ناجی) بدون استفاده از تجارب دیگران، پیمودن مسیر زندگی و گذر از گردنه های آن سخت و دشوار است (گردآوری : انجمن ناجی)
پیشرفت علم و تکنولوژی، اکتشافات و اختراعات و نظریه پردازی در زمینه های مختلف، محصول هم اندیشی و تعامل و بهره گیری از ایده ها و تجربه های دیگران است (گردآوری : انجمن ناجی) اگر بنا بود هر فردی فقط به خود متکی باشد و هیچ گاه از نظرات، پیشنهادها و تجارب دیگران بهره نگیرد، مطمئنا بشر در مراحل اولیه و سطح بسیار ساده و ابتدایی به سر می برد. دستیابی به تجارب دیگران و استفاده از نظرات سازنده آنان از طریق مطالعه آثار، زندگی و الگوهای رفتاری، طرح سؤال و ملباسمو و نظرخواهی امکان پذیر است (گردآوری : انجمن ناجی)
مقاله حاضر با هدف بررسی نقش ملباسمو در موفقیت جوانان نگارش یافته است و نگارنده بر اساس آموزه های دینی در باب ملباسمو و نیز دیدگاه روان شناسان در این باره، در پی پاسخگوئی به این دو سؤال است که:
1. ملباسمو چه نقشی در موفقیت جوانان دارد؟
2. با چه کسانی، چگونه و در چه زمینه هایی ملباسمو کنیم؟
تعریف و اهمیت ملباسمو
«ملباسمو» و «مشاوره» از یک ریشه و به معنای مراجعه به افراد آگاه و مطلع برای راه یابی به حل مسئله و بهره گیری از تجارب و آگاهی دیگران است (گردآوری : انجمن ناجی)
نقش ملباسمو در زندگی، نقشی اساسی است (گردآوری : انجمن ناجی) تحقیقات تجربی نشان می دهد که ملباسمو اگر مهم ترین نقش را در پیشرفت و استفاده بهینه از زندگی نداشه باشد، دست کم می تواند یکی از بهترین نقشها را ایفا کند. ملباسمو به معنای عام و گسترده جریانی است که در همه اعصار برای همه افراد، مطرح بوده، اما در عصر ما با دامنه وسیع تری مطرح است؛ زیرا تکنولوژی جدید، انسان را با دشواریها و بن بست های متعددی رو به رو نموده است (گردآوری : انجمن ناجی) در دنیای امروز، زندگی بدون ملباسمو و مشارکت و هم فکری با دیگران، امکان پذیر نیست. یک مثل چینی می گوید: «اگر می خواهی کاری را به درستی انجام دهی، با سه تن از سالخوردگان ملباسمو کن.» در فرهنگ و ادبیات فارسی نیز آمده است: «آن که بیشتر ملباسمو می کند کمتر دچار اشتباه می شود.» و به قول امریکاییها: «دو فکر، از یک فکر بهتر است».
اهتمام قرآن به ملباسمو
ملباسمو، ریشه قرآنی دارد. خداوند خطاب به رسول گرامی (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «در انجام دادن امور با مؤمنان ملباسمو و تبادل نظر کن.» نیز در وصف بندگان شایسته خود می فرماید: «بندگان شایسته، کارشان شور و ملباسمو کردن است (گردآوری : انجمن ناجی)» از مهم ترین کارهای پیامبران، هدایت و ارشاد مردم بود. پیامبران در سایه ملباسمو با دیگران، سعی می کردند مشکلات آنان را برطرف کنند، اصلاً در معنا و مفهوم دین ملباسمو و ارشاد، نهفته است (گردآوری : انجمن ناجی)
ملباسمو در سیره معصومان (علیهم السلام)
پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) علاوه بر این که خود مشاور مردم بودند و پیوسته به راهنمایی مردم می پرداختند، با دیگران نیز ملباسمو می کردند؛ مانند آن که در بدر، پیامبر (صلی الله علیه و آله) این مسئله را که مسلمانان بجنگند یا نه، به ملباسمو گذاشت و بعد از آن که رأی اکثریت مبنی بر جنگیدن اعلام شد، تصمیم بر جنگ گرفت.
همچنین در مورد محل استقرار لشکر، نظر صاحب ابن منظر پذیرفته شد که می گفت: «گرچه این محل به دشمن نزدیک است؛ ولی در کنار آب است» و یا در جنگ خندق به منظور محافظت از شهر، نظر سلمان مبنی بر حفر خندق در اطراف مدینه پذیرفته شد و پیامبر (صلی الله علیه و آله) دستور فرمود تا در اطراف مدینه، خندقی حفر کنند.
نظایر اینها بسیار است که رسول خدا و ائمه اطهار (علیهم السلام) در کارها با اصحابشان ملباسمو می کردند و امام رضا (علیه السلام) درباره سیره رسول خدا فرمود: رسول خدا پیوسته با اصحابش در کار ملباسمو می کرد سپس بر انجام دادن آن تصمیم می گرفت.» نیز آن حضرت از پدر بزرگوارش حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) یاد می کند که وی می فرماید: «با این که دانش و آگاهی دیگران قابل مقایسه با دانش پدرم نبود، بسیار رخ می داد که با خدمتکار خانه به ملباسمو می پرداخت و در پاسخ این سؤال که: آیا با چنین فردی، ملباسمو می کنید؟! می فرمود: چه بسا خدا بر زبان او دری را بگشاید.»
شایان توجه است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) خود، نیاز به ملباسمو با دیگران نداشته اند و ملباسمو آنها با دیگران به منظور احترام و شخصیت دادن به مردم و رشد فکری آنان بوده است تا به ملباسمو، عادت کنند و بدانند که ملباسمو با دیگران، عیب نیست و به شخصیت کسی لطمه وارد نمی آورد.
چرا ملباسمو می کنیم؟
جوانان و نوجوانان دوست دارند احساس کنند که افراد مستقل و آزادی هستند. آنها کوشش می کنند که خودشان بتوانند از عهده حل مسائل برآیند، لذا کوشش هایی را که از سوی والدین و معلمان برای کمک به آنها در انتخاب راه آینده ارائه می شود، نمی پذیرند. حس غرور و استقلال طلبی در جوانان و نوجوانان، آنها را وادار می کند که خود به تنهایی تصمیم بگیرند. شکست و ناکامی جوانان و نوجوانان نیز اغلب در همین مسئله نهفته است (گردآوری : انجمن ناجی)
فواید ملباسمو
انسان، هر اندازه با تجربه و اهل دانش باشد، از ملباسمو با دیگران بی نیاز نیست. علی (علیه السلام) فرمود: «خردمند، از ملباسمو دیگران بی نیاز نیست.» بدیهی است که همه انسانها از نظر بهره هوشی، در یک سطح نیستند. حتی آنهایی که از بهره هوشی بالایی نیز برخوردارند، نسبت به افراد دیگر و در تشخیص راه درست زندگی، عاجز و ناتوانند.
نکته مهم و قابل توجه این که هر کسی موضوعات و مسائل را از زاویه خاص خودش مورد بررسی قرار می دهد و این دیگران هستند که مسائل را از ابعاد مختلف و گوناگون تجزیه تحلیل نموده و با شور و ملباسمو، مسئله را از همه ابعاد، مورد بررسی قرار می دهند. از این رو، عاقل ترین افراد، کسانی هستند که در ملباسمو، بیش از دیگران اهتمام می ورزند. در ملباسمو، منافع بسیاری نهفته است که اگر به صورت درست و منطقی از آن استفاده شود، از بروز بسیاری مشکلات، پیشگیری خواهد شد.
1. ملباسمو و بهره گیری از عقل و خرد دیگران
شعاع فکر و اندیشه دیگران راه آدمی را روشن می سازد و این روشنایی زمینه ساز خیر و سعادت انسان در زندگی فردی و اجتماعی می گردد. علی (علیه السلام) می فرماید: «چراغ راه زندگی را از پرتو نور کلمات و راهنماییهای دیگران بیفروزید.» در فراز دیگری از کلمات ایشان آمده است: «کسی که با دیگران ملباسمو کند، از خرد و تجارب آنها بهره مند شده، می تواند تصمیم درست تری اتخاذ کند.»
2. ملباسمو و دور اندیشی
در برخی روایات، ملباسمو و رایزنی با دیگران، نوعی دوراندیشی محسوب شده است (گردآوری : انجمن ناجی) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سؤال شد: «دور اندیشی چیست؟» فرمود: «ملباسمو با افراد صاحب نظر و اندیشمند و پیروی از آن».
معمولاً در مواقع حساس و تصمیم گیریهای مهم - مانند انتخاب رشته تحصیلی، انتخاب همسر، شغل و برنامه کاری - جوانان به تنهایی نمی توانند تصمیم بگیرند؛ زیرا اطلاعات و تجربه ای کافی در این خصوص ندارند و اغلب تحت تأثیر احساسات و عواطف ناپایدار خود قرار می گیرند. چه بسا ممکن است مسئله ای نزد آنها درست و منطقی به نظر آید اما در واقع، با شرایط فرهنگی و هنجارها و اصول اعتقادی وی سازگاری نداشه باشد. در این گونه موارد، ملباسمو و نظرخواهی از دیگران، نشانه واقع بینی و دور اندیشی فرد به حساب می آید و می تواند از تصمیم گیریهای عجولانه و نسنجیده - که ریشه بسیاری از شکست ها و ازدواجهای ناموفق در آن است - پیشگیری کند.
3. ملباسمو و تقویت روحی و اعتماد به نفس
این واقعیتی است که اگر انسان در مسیر زندگی کسی را نداشته باشد که با او تبادل نظر کند، احساس تنهایی و غربت خواهد کرد و در نتیجه، نمی تواند نقش و وظایف خود را با اعتماد و اطمینان کامل انجام دهد. شاید به همین دلیل است که ملباسمو را نوعی پشتیبانی ذکر کرده اند: «ملباسمو کردن، پشتیبانی طلبیدن است (گردآوری : انجمن ناجی)» در روایت دیگری از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمده است: «هیچ پشتیبانی مورد اعتمادتر از مشاوره نیست».
روان شناسان معتقدند که تأیید و حمایت دیگران باعث تقویت اعتماد به نفس، افزایش سطح احترام به خود و احساس کارآمدی در فرد می شود. تجارب شخصی نیز نشان داده است که وقتی کاری را با ملباسمو دیگران خواسته ایم انجام دهیم، با اعتماد به نفس بیشتری، مطمئن بوده ایم که در آن کار، موفق خواهیم شد.
4. ملباسمو، پیش گیری از پشتیبانی
از دیگر فواید ملباسمو، پیش گیری از ندامت و پشتیبانی است (گردآوری : انجمن ناجی) علی (علیه السلام) فرمود: «کسی که ملباسمو می کند، پشیمان نمی شود.» رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نیز فرمود: «آن که ملباسمو نکند، پشیمان خواهد شد.» ملباسمو باعث می شود انسان شناخت بهتری نسبت به موضوع و راه و رسم زندگی کسب نموده، بهترین گزینه را انتخاب کند.بنابراین ملباسمو همیشه مفید و ارزشمند است (گردآوری : انجمن ناجی) در مواردی که ملباسمو به انتخاب درست و موفقیت آمیز منتهی شود، ارزش و اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست، حتی اگر به خطا هم منجر شود، باز هم ارزشمند است؛ زیرا فرد به تکلیف و وظیفه خود - که ملباسمو و رایزنی با دیگران است - عمل نموده، لذا در نزد خدا و خلق، معذور خواهد بود. چنان که امام کاظم (علیه السلام) می فرماید: «کسی که ملباسمو کند و کاری را انجام دهد اگر اثر مفید همراه داشت، مورد ستایش دیگران واقع می شود و همه از او تعریف و تمجید می کنند و در صورتی که با شکست مواجه شود، دیگران لااقل او را مورد سرزنش قرار نمی دهند.»؛ زیرا این تصمیم، فردی نبوده و دیگران نیز به نحوی در تصمیم گیری وی شریک بوده اند.
هر کاری که انسان انجام می دهد و هر تصمیمی که می گیرد، در واقع، نوعی ساختن و تأسیس کردن است (گردآوری : انجمن ناجی) ازدواج، تأسیس بنای خانواده است و انتخاب شغل و رشته تحصیلی، ساختن آینده. آسیب ها و بحرانهایی که در زندگی و به خصوص به جوانان امروزی رو می آورد، عوامل تهدید کننده ای هستند که به راحتی می توانند عشق را به کینه و نفرت، و کانون گرم خانواده را به جهنم سوزان اختلافات و درگیری یا با تلاق تنهایی و سکوت تبدیل کنند.
ریشه بسیاری از شکست ها، طلاقها تأسفها و نارضایتی از زندگی بر می گردد به انتخابهای نسنجیده که بدون ملباسمو بزرگ ترها صورت گرفته و باید یک عمر نتیجه تلخ آن را چشید. اما با ملباسمو خیال انسان راحت است (گردآوری : انجمن ناجی) رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ملباسمو، عامل آرامش بخش در برابر سرزنش ها و آسیب پذیریهاست (گردآوری : انجمن ناجی)»
5. ملباسمو و موفقیت در زندگی
عوامل بسیاری چون تلاش، پشتکار، توکل به خدا، نظم و برنامه ریزی و بهره مندی از هوش و سلامت جسمی و روانی در پیشرفت و موفقیت انسان نقش دارند. اما یکی از عواملی که نمی توان نقش آن را نادیده گرفت، ملباسمو و استفاده از تجارب و اندوخته های دیگران است (گردآوری : انجمن ناجی) طی یک بررسی که در سال 1984 م صورت پذیرفت، آشکار شد آن دسته از افرادی که در برنامه ها و تصمیم گیریهای خود، ملباسمو می کردند، بسیار سریع تر از افرادی که به ملباسمو اهمیت نمی دادند، پیشرفت نموده اند. در روایات نیز آمده است که ملباسمو با دیگران، باعث می شود که توفیق الهی نصیب انسان گردد و در کارها موفق تر و عاقلانه تر عمل کند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «کسی که می خواهد کاری انجام دهد و در مورد آن با فرد دینداری ملباسمو کند، خداوند او را به آنچه بهترین است، موفق می دارد.»
آیا در هر کاری باید ملباسمو کرد؟
اهمیت و نقش و کاربردی که ملباسمو در موفقیت جوانان دارد، به این معنا نیست که در هر کاری و قبل از هر اقدام دیگری باید ملباسمو نمود و هر آنچه که دیگران گویند، به کار بست. همان گونه که تصمیم گیری بدون ملباسمو خطرناک است و ممکن است به شکست منجر شود، ملباسمو بیش از اندازه و انتظار این که در هر کاری دیگران ما راهنمایی کنند نیز به وابستگی و سلب اعتماد به نفس منجر خواهد شد. بنابراین، ملباسمو، همیشه و در هر کاری بدون آن که خود فرد درباره آن بیندیشد و تفکر کند، مطلوب و شایسته نیست. باید در تصمیم گیریهای مهم و برنامه های کلان، ملباسمو نمود؛ اما در مسائل جزیی لزوما وظیفه نداریم که ملباسمو کنیم، بلکه می توانیم با اندیشه و تفکر و اندوخته ها و تجربه های شخصی مان راه درست را برگزینیم.
استخاره، ملباسمو با خداست
بسیار اتفاق افتاده است که پس از تفکر و ملباسمو، باز هم در تردیدیم و توان تصمیم قاطع را در خود نمی بینیم. در این گونه موارد که حالت شک و دو دولی، انسان را عذاب می دهد توصیه شده است که به ملباسموی دیگر دست زنیم؛ ولی این بار با عقل بی نهایت یعنی خداوند، که بر نیک و بد بندگان آگاه است و خیر همگان را می خواهد. این نوع ملباسمو همان چیزی است که در فرهنگ دینی «استخاره» نامیده می شود.
بد نیست به این نکته اشاره کنیم که استخاره بی مورد و بیش از اندازه، قدرت تصمیم گیری و اعتماد به نفس را در انسان تضعیف می کند. افرادی که عادت کرده اند در انجام هر کاری متوسل به استخاره شوند، بدون آن که خود بیندیشند و با دیگران درباره آن کار به ملباسمو و تبادل نظر بپردازند، به مرور زمان، به وسواس و ناتوانی در تصمیم گیریهای خود مبتلا خواهند شد.
تفکر، ملباسمو، تصمیم گیری
قبل از آن که با دیگران ملباسمو کنیم، ابتدا باید خودمان درباره موضوع مورد نظر از زوایای مختلف به تفکر بپردازیم، و با توجه به تواناییها و امکاناتی که در اختیار داریم، ابعاد مثبت و منفی هر یک از برنامه ها را فهرست کنیم. به عنوان مثال، از میان چندین رشته تحصیلی یا شغل، ابتدا باید ابعاد مثبت و منفی هر یک را با توجه به تواناییها و امکانات و شرایطمان ارزیابی نموده، آنچه را که با شرایط ما بیشتر همخوانی دارد، به عنوان بهترین گزینه و اولویت اول، در نظر بگیریم. بنابراین گام آغازین در هر تصمیم گیری، تفکر و سعی و تلاش خود فرد است (گردآوری : انجمن ناجی) پس از آن، نوبت ملباسمو با افراد خردمند و با تجربه فرا می رسد.
با چه کسانی ملباسمو کنیم؟
هر کسی شایسته ملباسمو و نظرخواهی نیست، اگر بخواهید تجارت کنید قطعا ملباسمو با «دایی جان» که اطلاعاتی در این زمینه ندارد، بی نتیجه خواهد بود. از آن جا که او شما را دوست دارد و نگران بر باد رفتن سرمایه تان است، فقط جنبه های منفی کار را در نظر می گیرد و قادر به راهنمایی شما نیست. بیان نقاط منفی و تأکید روی زیانهای احتمالی، ما را نا امید و در نهایت از اصل تصمیم منصرف می سازد؛ در حالی که یک کارشناس و یا آدم خبره می تواند راهنمای خوبی برای ما باشد.
با چه کسانی ملباسمو نکنیم؟
الف - افراد غیر متخصص و بی تجربه؛ افرادی که تجربه و تخصص کافی ندارند، به هیچ وجه نمی توانند مشاور خوبی برای ما باشند.
ب. افراد غیر متدین و کسانی که اسرار ما را فاش خواهند کند؛ افرادی که از تدین و تعهد کافی برخوردار نیستند، هیچ بعید نیست که روزی اسرار ما را فاش کنند و حرمت ما را بشکنند. از این رو باید سعی کنیم از ملباسمو با این گونه افراد، جدا پرهیز نماییم.
ج. افراد بدبین و منفی نگر؛ ملباسمو با آدم بدبین بسیار خطرناک است؛ زیرا او جز سیاهی، بدبختی و شکست، چیزی نمی بیند و صرفا افکار بدبینانه خود را به شیوه نصیحت گونه به شما انتقال می دهد و باعث ناامیدی و سرخوردگی شما می شود. به قول ویکتور پوشه (victior Poche) «خوشبختی، شادی و نشاط، امور مسری هستند، پس همواره سعی کن با افراد گشاده رو، خوشبخت و خوش بین، معاشرت و ملباسمو کنی.»
د. آدمهای لاف زن؛ کسانی که در طول زندگی هیچ قدم مثبتی برای خویش بر نداشته اند، چگونه می توانند در تصمیم گیریها راهنمای شما باشند و توصیه های مفید بکنند؟ از افرادی که پیوسته گذشته را نشخوار می کنند و دغدغه آینده را ندارند، انتظار ملباسمو و راهنمایی نباید داشت.
اگر با آدمهای «لاف زن» در مورد کاری ملباسمو کنی، بلافاصله می گوید: «آری مشکلی ندارد، من خودم چند بار این کار را کرده ام.» آن قدر مسئله را راحت و سهل الوصول جلوه می دهد که شما را از چالشها و پیامدهای منفی آن موضوع، غافل می سازد، لذا بدون آمادگی اقدام به کاری می کنید که سرانجام آن، شکست خواهد بود.
پی نوشتها:
1. سوره آل عمران (3) آیه 159.
2. سوره شوری (42) آیه 38.
3. تاریخ طبری، ج 3، ص 956.
4. همان، ص 960.
5. وسائل الشیعه، ج 8، ص 428.
6. همان.
7. همان.
8. تحف العقول، ص 442.
9. نهج البلاغه، خطبه 104.
10. غرر الحکم، ص 442.
11. المحاسن، ص 600.
12. همان.
13. وسائل الشیعه، ج 8، ص 424.
14. تحف العقول، ص 206.
15. همان، ص 9.
16. غرر الحکم، ج 2، ص 740.
17. بحار الانوار، ج 75، ص 104.
18. نهج الفصاحه، ح 3095.
19. دونال ال و لین ام بروکس، هفت راز زنان موفق در مدیریت، ترجمه: غلامرضا صالحی.