مطالعات جدید نشان میدهد كه قسمت بیرونی دندانهای كوسه از فلوراید تشكیل شده كه ماده اصلی به كار رفته در بسیاری از خمیردندانها و دهانشویههاست (گردآوری : انجمن ناجی)
اگرچه ماده سازنده دندان انسان متفاوت است، هر دوی دندانهای انسان و كوسه به یك اندازه سخت هستند. دندانهای كوسهها هیچ گاه دارای حفره نمیشوند و این آبزیان قادرند طی عمر خود چندین بار دندانهایشان را جایگزین كنند. تحقیقات همچنین نشان میدهند كه چرا این حیوانات در گرفتن و دریدن طعمه توسط دندانهای خود با مهارت عمل میكنند. این امر به این دلیل است كه دندانهای آنها به طور حیرتآوری برای چنین وظایفی طراحی شدهاند و هیچ گاه داشتن حفره را تجربه نمیكنند.
به گفته ماتیاس اپل پروفسور شیمی غیرآلی دانشگاه دویسبورگ-اسن و یكی از نویسندگان ارشد این تحقیق، دندانهای كوسه حاوی ماده معدنی fluoroapatite (فسفات كلسیم تركیب شده با فلور) هستند، این در حالی است كه دندانهای انسان و دیگر پستانداران دارای هیدروكسی آپاتیت بوده كه ماده تشكیل دهنده استخوان نیز است (گردآوری : انجمن ناجی)
وی در ادامه میافزاید كه خمیردندانها به منظور مقاوم كردن دندان در مقابل اسید، اغلب حاوی فلوراید هستند و این كه پس از شستوشو، در سطح دندان انسان یك مقدار ناچیز یعنی حدود كمتر از یك درصد از هیدروكسید با فلوراید مبادله میشود. در مقایسه، سطح دندان كوسهها حاوی صد در صد فلوراید است، بنابراین این آبزیان نباید از پوسیدگی رنج ببرند. به این دلیل كه این حیوانات در آب زندگی میكنند و دندانهایشان را به طور مكرر تغییر میدهند، حفاظت از دندان به هیچ وجه برای آنها مسألهساز نیست.
اپل و همكارانش برای انجام مطالعاتشان از تكنیكهای تحقیقاتی هایتك شامل میكروگرافهای الكترونی غربالگر جهت بررسی دندانهای دو كوسه مختلف استفاده كردند. این كوسهها shortfin mako (یا Isurus oxyrinchus) و كوسه ببر (Galeocerdo cuvier) نام داشتند و به دلیل عادات غذایی متفاوتشان انتخاب شدند. Shortfin makos گوشت طعمه را میدرد در حالی كه كوسه ببر گوشت را میبرد.
نتایج اندازهگیریهای مكانیكی و آزمایشات انجام شده در مقیاسهای میكرو و نانو حاكی از آن است كه دندانهای كوسه از دندانهای انسان سختتر نیستند.
این یافتهها از آن جهت حیرتآور است كه ماده معدنی fluoroapatite از ماده معدنی هیدروكسیآپاتیت سختتر است و بنابراین چنانچه یك دندان حاوی فقط این ماده باشد، دندان كوسه باید از دندان انسان سختتر باشد.
به نظر میرسد كه دندان انسان با آرایه خاص بلورهای مینا و ماتریكس پروتئین دارای ماده كمتر سختتری بوده و همچنین به همان اندازه دندان كوسه سخت است (گردآوری : انجمن ناجی)
اپل بر این باور است كه چنانچه دندانهای هر حیوانی از جمله انسان تمام معدنی و فوق سخت میبودند، شكنندهتر و دارای استعداد خرد شدن بودند. طبیعت این معضل را با تولید دندانهای ساخته شده از بلورهای كوچك زیبایی">آرایش شده در چیدمان خاص حل كرده تا آنها را از لحاظ مكانیكی قویتر كند. وجود میزان كوچك پروتئین در دندانها كه در سازههای سخت دیگری از جمله استخوان و پوسته نیز موجود است، دندانها را ارتجاعپذیرتر كرده است (گردآوری : انجمن ناجی)
كوسهها همچنین قادر به جایگزینی دندانها طی عمرشان بوده و این امر به دلیل وجود حفره نیست بلكه به این دلیل است كه دندانهای این آبزیان گاهی اوقات در طعمه فرو رفته و یا خود میافتند.
کوسهها به طور مداوم دندانهایشان را استفاده میکنند و از دست میدهند. برخی از گونهها در طول عمر خود نزدیک به ۳۰ هزار دندان درمیآورند. عمل جایگزینی دندان در این جانوران دریایی همیشه رخ میدهد. هریک از دندانهای کوسه در ردیفی واقع شده است که با شکستن یکی، دیگری جایگزین آن میشود. وجه تمایز کوسهها از دیگر حیوانات به جز دندانهای آنها در اسکلتشان است (گردآوری : انجمن ناجی) اسکلت کوسهها به جای استخوان، از مادهٔ غضروفی انعطاف پذیری است و چون غضروف از استخوان سبکتر است، بنابراین کوسهها برای شنا کردن نسبت به یک ماهی استخوانی انرژی کمتری مصرف میکنند. پوست سختی تمام بدن کوسه را پوشش داده است و فلسهایخمیدهای که جهت آنها به عقب است، پوست را به سختی یک ورق سمباده میکنند که کوسه را از آسیب محافظت مینمایند. همچنین این فلسها هنگامی که کوسه در حال شنا کردن است نیروی مقاوم آب را کاهش میدهند
آشنایی با اسرار دندان کوسهها
محققان با استفاده از سیتیاسکن، واقعیتهای جدیدی را درباره دندانهای کوسه کشف کردنددانشمندان دانشگاه کورنل، بهمنظور بررسی نحوه رشد، تکامل و تاریخچه پررمز و راز کوسه نمونههای بسیاری از دندانهای فسیل شده و دندانهای کوسههای امروزی را با استفاده از آخرین نرمافزارهای کامپیوتری و فناوری سیتی اسکن با یکدیگر مقایسه کردند.دندانهای کوسه مقاومترین بخش بدن این موجود محسوب میشوند و معمولاً تجزیه آنها سالها بهطول میانجامد.
به همین علت با مطالعه دندان فسیل شده کوسه میتوان حقایق بسیاری را در مورد این موجود ماقبل تاریخ کشف کرد.
یکی از مزایای سیتیاسکن این است که بدون نیاز به شکست جمجمه کوسه میتوان نحوه قرارگیری دندانها را درون آن بررسی کرد. همچنین میتوان ساختار درونی دندانها را که با افزایش سن کوسه تغییر میکند بدون نیاز به برش دادن دندانها مورد بررسی قرار داد.استفاده از سیتیاسکن این فایده بزرگ را به همراه دارد که در جریان تحقیقات تمام استخوانهای فسیل شده بدون آسیب و کاملاً سالم میمانند، به علاوه مدت زمان زیادی در جریان کار صرفهجویی میشود
.در گذشته دستگاههای سیتیاسکن بسیار بزرگ بودند و کامپیوترها و نرمافزارهای موردنیاز برای کار با آنها نیز گرانقیمت بودند؛ اما امروزه با ساخت دستگاههای کوچک و کامپیوترهای ارزان قیمت امکان استفاده از این فناوری در علم دیرینه شناسی فراهم شده است (گردآوری : انجمن ناجی)